ابزارهای مشتقه و اهرم مالی

نرخ هدف

قرارداد آتی بیت کوین چیست؟ | سرمایه‌ گذاری با اهرم مالی 100 برابر!

قرارداد آتی یکی از انواع ابزارهای مالی است که تا کنون اسم آن را شنیده‌ و کم و بیش با آن آشنایی داریم. می‌دانیم با استفاده از قراردادهای آتی می‌توان یک دارایی را معامله کرد و تحویل کالا و پرداخت مبلغ آن را به زمانی مشخص در آینده موکول نمود؛ اما وقتی صحبت از قرارداد آتی بیت کوین و ارزهای دیجیتال پیش می‌آید، ممکن است کمی گیج شویم. دلیل گنگ بودن مفهوم آن، هویت غیرملموس ارزهای دیجیتال است.

از سال 1972 میلادی قراردادهای آتی وارد بازارهای مالی شدند؛ اما این نوع معاملات به بازار بیت کوین و سایر کریپتوها اخیراً راه یافته‌اند. معاملات فیوچرز برای اولین بار در سال 2017 میلادی و در بزرگترین بورس اختیار معامله آمریکا (CBOE) وارد شد. امروزه در پلتفرم معاملات آتی بیت کوین، روزانه بیشتر از 11 هزار از این نوع قرارداد آتی انجام می‌شود.

در ادامه قصد داریم، ابتدا توضیح مختصری از قرارداد آتی و کارکرد آن ارائه کرده و سپس قرارداد آتی بیت کوین و شرایط آن را شرح دهیم.

قرارداد آتی چیست؟

برای درک معاملات قرارداد آتی به یک مثال توجه کنید:

فرض کنید یک شرکت تولید کننده بیسکویت برای در امان ماندن از نوسانات قیمت آرد و آسوده خاطر بودن از تهیه مواد اولیه مورد نیاز خود، با تولیدکننده آرد یک قرارداد منعقد می‌کند. در این قرارداد مقدار مشخصی آرد با قیمت و سررسید معین قید می‌شود. تولیدکننده آرد متعهد می‌گردد در سررسید قرارداد مقدار آرد مشخص شده را تحویل دهد. خریدار نیز هزینه معامله را در زمان تحویل کالا، پرداخت نماید.

با انعقاد این قرارداد خریدار آرد را خریداری کرده اما برای پرداخت هزینه آن مهلت دارد. تولید کننده آرد نیز اولاً یک خریدار حتمی برای محصول خود یافته است، دوماً می‌تواند اقدام به فروش محصولی کند که فعلاً در دست ندارد.

بنابراین قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن معامله‌ای انجام می‌دهیم ولی تحویل پول و کالا به آینده موکول می‌گردد. قراردادهای آتی نوعی توافق دو طرفه است. خرید و فروش این قراردادها توسط بازار سهام، کارگزاری‌ها و صرافی‌ها انجام می‌شود. قرارداد آتی بیت کوین نیز یکی از انواع قراردادهای آتی و نوعی خدمت از سوی صرافی‌ها ارزهای دیجیتال است.

قرارداد آتی بیت کوین چیست؟

معاملات فیوچرز یا قرارداد آتی بیت کوین مناسب سرمایه‌گذارانی است که قصد سرمایه‌گذاری روی نوسانات قیمت بیت کوین را دارند. در واقع با این قرارداد می‌توان روی بیت کوین بدون نیاز به مالکیت مستقیم آن، سرمایه‌گذاری کرد.

فرض کنید برای در امان ماندن از نوسانات قیمت بیت کوین ، به عقد قرارداد آتی با فردی دیگر اقدام می‌کنیم:

در هنگام عقد قرارداد، قیمت هر بیت کوین 40,000 دلار است و ما پیش‌بینی می‌کنیم قیمت آن رشد خواهد کرد. طبق قرارداد، X واحد بیت کوین را با قیمت توافق شده فوق خریداری می‌کنیم. در تاریخ سررسید قرارداد فروشنده موظف به تحویل بیت کوین‌ها و ما متعهد به پرداخت مبلغ معامله خواهیم بود. اگر پیش‌بینی ما درست باشد و تا سررسید قیمت بیت کوین به 41,000 دلار برسد، ما از این معامله سود کسب می‌کنیم. اما منفعت فروشنده در چیست؟ قیمت‌ها در این قرارداد توافقی است. خریدار و فروشنده هر دو بر حسب پیش‌بینی‌های خود از نوسانات قیمتی بیت کوین، وارد معامله می‌شوند. همان گونه که خریدار با پیش‌بینی افزایش قیمت بیت کوین، این معامله را انجام می‌دهد، فروشنده نیز با پیش‌بینی ثابت ماندن یا کاهش قیمت، اقدام به عقد این قرارداد می‌کند.

راه دیگر کسب سود از قراردادهای آتی، خرید و فروش آن‌ها قبل از موعد سررسید است. سرمایه‌گذار وقتی احتمال رشد قیمت بیت کوین را می‌دهد، قرارداد آتی بیت کوین را خریداری می‌کند. در این شرایط خریدار یک موقعیت لانگ اتخاذ کرده است. با بالا رفتن قیمت بیت کوین، قرارداد خود را با قیمتی بالاتر، به یک خریدار دیگر می‌فروشد. در واقع فروشنده با ورود به موقعیت شرت سود کسب می‌کند.

اهداف قراردادهای آتی بیت کوین

قراردادهای آتی دو هدف را توجیه می‎‌کنند. یکی از اهداف این قراردادها پوشش ریسک بازار و دیگری سفته بازی است. در ادامه هر یک را شرح خواهیم داد:

• کاهش ریسک سرمایه‌گذار:
  در بالا نیز اشاره کردیم، خریداران و فروشندگان، با توجه به پیش‌بینی‌های خود از قیمت بیت کوین و با استفاده از قراردادهای آتی می‌توانند در بازار ارزهای دیجیتال سود بدست آورند. این گونه با یک پیش‌بینی صحیح، از نوسانات بازار نیز در امان خواهند بود. یعنی اگر من قصد خرید بیت کوین دارم و احتمال می‌دهم قیمت آن افزایش یابد، می‌توانم با یک قیمت توافقی اقدام به خرید کرده و دیگر نگران افزایش قیمتش نباشم.
• سفته بازی:
  با تحلیل و بررسی روند قیمت بیت کوین می‌توان از معامله قرارداد آتی آن نیز بهره برد. در واقع می‌توان از نوسانات قیمت بیت کوین بهره‌مند شد.

مزایای قراردادهای آتی بیت کوین

در بازار ارزهای دیجیتال، قراردادهای آتی ابزاری مناسب برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. در ادامه مهم‌ترین مزایای قرارداد آتی بیت کوین و به طور کلی ارزهای دیجیتال را ذکر می‌کنیم.

• قانون‌گذاری‌های مناسب
  در حالیکه بیت کوین چارچوب قانونی مناسبی ندارد، قراردادهای آتی آن در بستری کاملاً قانونی ارائه می‌شوند. بنابراین کلیه سرمایه‌گذاران عادی یا نهادهای مالی می‌توانند با اطمینان خاطر روی قراردادهای آتی بیت کوین معامله کنند.
• عدم نیاز به ذخیره و تبادل ارز دیجیتال
  یکی از سختی‌های سرمایه‌گذاری در بیت کوین یا به طور کلی بازار رمز ارزها، نگه‌داری صحیح از این ارزها دیجیتال است. نگه‌داری و تبادل ارزهای دیجیتال با مفاهیم سختی مثل: کیف پول‌های دیجیتال، ذخیره سرد و گرم کریپتوها، کلید خصوصی و عمومی و. همراه است. قراردادهای آتی این پیچیدگی‌های معامله در بازار ارزهای دیجیتال را برطرف می‌کند؛ زیرا تقریباً شبیه به قراردادهای سنتی هستند.
• کاهش ریسک دستکاری بازار
  معاملات قرارداد آتی برخلاف خرید بیت کوین، یک ارزش برابر برای دارایی‌های مدنظر فراهم می‌کند. به این ارزش برابر، قیمت نشانه‌گذاری شده می‌گویند. قیمت نشانه‌گذاری شده اغلب در چند صرافی مختلف و بر اساس شاخص قیمت‌ها مشخص می‌شود؛ همین مسئله مانع ایجاد نقدینگی غیر عادلانه در بازار و دستکاری قیمت‌ها می‌شود.
• کسب درآمد حتی در بازارهای نزولی
  عمده‌ترین مزیت قراردادهای آتی، امکان فروش ارزهای دیجیتال به صورت استقراضی می‌باشد. قیمت بیت کوین نوسانات بسیاری دارد. معامله‌گران می‌توانند از طریق قرارداد آتی در بازار نزولی اقدام به فروش استقراضی کرده و در هنگام افت قیمت نیز سود کسب کنند.

سایر مزایای قرارداد آتی بیت کوین

این قراردادها علاوه بر موارد بالا، مزایای دیگری نیز دارند که عبارتند از:

• کارمزد کمتر
  کارمزد معاملات روزانه بیت کوین بسیار بیشتر از بستن قرارداد آتی آن است.
• امکان سرمایه‌گذاری روی بیت کوین در نقاط دارای ممنوعیت
  در برخی کشورهای دنیا تبادلات بیت کوین ممنوع است؛ اما با استفاده از قرارداد آتی بیت کوین و اتکا به روش‌های سفته‌بازی می‌توان از افزایش قیمت بیت کوین در آینده سود برد.
• امکان بستن قرارداد دائمی
  برخی صرافی‌های ارز دیجیتال، به کاربران خود امکان بستن قرارداد دائمی می‌دهند. این نوع قرارداد آتی تاریخ انقضا ندارند. در واقع یک قرارداد آتی دائماً فعال است و معامله‌گر فقط موقعیت یا پوزیشن معاملات خود را تغییر می‌دهد.

قراردادهای آتی بدون سررسید

قراردادهای آتی دائمی کلیتی شبیه به قرارداد آتی معمولی دارند اما در برخی جزئیات با یکدیگر متفاوت هستند. تفاوت‌های این دو نوع قرارداد آتی عبارتند از:

1. تاریخ سررسید
   قراردادهای آتی عادی دارای یک تاریخ سررسید هستند و در آن تاریخ طرفین موظف به تحویل بیت کوین و مبلغ معامله هستند. در قراردادهای آتی بدون سررسید موعد تسویه وجود ندارد.
2. در قراردادهای آتی دائمی می‌توان از اهرم ابزارهای مشتقه و اهرم مالی مالی تا 100 برابر استفاده کرد.

با توجه به این که قراردادهای آتی بیت کوین بدون سررسید، زمان معینی جهت تسویه ندارند، بنابراین قیمت پایه و سایر خصوصیات مربوط به تسویه نیز برای آنها تعریف نمی‌شود. فقط با قیمتی نزدیک به ارزش واقعی آن دارایی، معامله می‌شوند.

مفهوم دیگری که در قراردادهای آتی بدون سررسید وجود دارد، تامین وجه است. مبنای تامین وجه بازه‌های 8 ساعته می‌باشد. اگر نرخ دارایی مثبت باشد، خریداران باید وجه فروشندگان را تامین کنند. در صورت منفی شدن نرخ دارایی، فروشندگان موظف به تامین وجه خریداران هستند. در برخی صرافی‌ها تامین وجه روزانه به صورت خودکار انجام می‌شود.

اهرم در یا لوریج به چه معنا است؟

در مباحث مالی، اهرم مفهومی شبیه به معنی خود در علم فیزیک دارد. در فیزیک از اهرم برای انجام راحت‌تر کارها استفاده می‌شود. در بازارهای مالی نیز از اهرم برای کسب سود بیشتر، به روش آسان‌تر، استفاده می‌کنند. با استفاده از اهرم در قرارداد آتی بیت کوین ، دیگر لازم نیست صد در صد قرارداد آتی را پر کنیم. توجه داشته باشید که اهرم همان طور که سود معاملات را چند برابر می‌کند، در صورت زیان نیز ضرر و زیان را چند برابر خواهد کرد.

تاثیر قراردادهای آتی بر قیمت بیت کوین

قرارداد آتی بیت کوین سود سرمایه‌گذاران را در بازار ارزهای دیجیتال افزایش می‌دهد؛ پس می‌توان در کوتاه‌مدت منتظر افزایش قیمت بیت کوین را داشته باشیم. در واقع مقدار سودی که سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال از قرارداد آتی بدست می‌آورند بیشتر است. با عرضه این قراردادها در کوتاه‌مدت قیمت بیت کوین رشد خواهد کرد. عرضه قراردادهای آتی می‌تواند منجر به تسهیل افزایش قیمت بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگر شود.

نقش قراردادهای آتی در بهبود وضعیت قانونی بیت کوین

عرضه قرارداد آتی بیت کوین ، اولین مرحله ورود گسترده‌ موسسات مالی بزرگی مثل TD Ameritrade و JP Morgan، به این بازار بود. از آن‌جا که این قراردادها در یک بستر قانونی عرضه می‌شوند، موسسات با خیال راحت به معامله در این بازار می‌پردازند. علاوه بر این، کسب مجوز پلتفرم‌های مختلف جهت عرضه این قرارداد، مقدمات لازم را برای ETF های بیت کوین فراهم می‌سازد. در نهایت می‌توان گفت، فراگیری این نوع معاملات به بیت کوین اعتبار می‌بخشد.

جمع‌بندی

خواندیم که قرارداد آتی بیت کوین نوعی ابزار مالی است که به امکان می‌دهد بدون داشتن بیت کوین روی آن سرمایه‌گذاری کنیم. این قراردادها در بستری قانونی معامله می‌شوند و قابل اعتماد هستند. با توجه به ویژگی اهرم مالی در معاملات قرارداد آتی، می‌توان چند برابر سرمایه خود سود بدست آورد که البته مستلزم دانش و آگاهی کافی در این حوزه می‌باشد.

اگر تجربه‌ای راجع به معامله در بازار ارزهای دیجیتال دارید و یا سوالی در این مورد برای شما پیش آمده، با ما به اشتراک بگذارید.

نگاهی به اهرم زدایی؛ عامل پنهان محرک بازارهای مالی در روزهای آینده

اهرم (Leverage)، راز کوچک و کثیف بازارهای مالی در دوران نرخ بهره پایین است.

معاملات اغلب با درصد‌های ساده اندازه‌گیری می‌شوند، با این حال، استفاده از اهرم همه چیز را بزرگ می‌کند. اگرچه همیشه اینطور نبوده، اما دوران پول ارزان منجر به گرایش و استقبال بیشتر از اهرم شده است.

این امر در بازار اوراق قرضه که بازده تقریباً ناچیز است، بسیار مشهود است. استفاده از اهرم بالا از طریق استقراض یا ابزارهای مشتقه می‌تواند به بازدهی چشمگیری منجر شود. در این حالت، تنها زمانی همه چیز اشتباه پیش می‌رود که یا نقدینگی دچار مشکل شود یا اهرم‌ها لایه لایه شوند.

همه اینها در مارس ۲۰۲۰ با فراگیر شدن همه گیری ویروس کرونا به اوج رسید. واکنش استاندارد به یک فاجعه جهانی، خرید اوراق قرضه بود که منجر شد بازده به سرعت از ۱.۶% در اواسط فوریه به ۰.۳% در ۹ مارس کاهش یابد. با این حال در روزهای بعد که بازارها در سراسر جهان دچار وحشت کامل شدند، بازده به محدوده بالاتر و به سطح ۱.۲۵% بازگشت.

این افزایش غیرمنتظره منجر شد بانک مرکزی آمریکا در صوتجلسه FOMC، برنامه خود مبنی بر خرید نامحدود اوراق قرضه در بازار آزاد را اعلام کند. به موجب این برنامه فدرال رزرو تعهد کرد که روزانه بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار اوراق خزانه‌داری را از بازار ثانویه خریداری کند.

علی‌رغم برخی گزارشات که نشان از کمبود نقدینگی در بازار اوراق خزانه‌داری داشت، فدرال رزرو هرگز به مشکل اصلی یعنی استفاده بیش از حد از اهرم رسیدگی نکرد. در عوض نرخ‌های بسیار پایین را باز هم پایین‌تر کشاند و پول بیشتری چاپ کرد که معامله‌گران را ترغیب کند تا از اهرم بیشتری استفاده کنند.

با گذشت زمان، اعتیاد به اهرم در سطح جهانی گسترش یافته است. قبل از اینکه بیل هوانگ از Archegos ثروت ۲۰ میلیارد دلاری شخصی خود را با خاک یکسان کند و میلیاردها دلار برای بانک‌های وال استریت هزینه بتراشد، وی صندوق خود را با اهرم ۵ برابری یا بیشتر اداره می‌کرد.

محبوبیت معاملات آپشن یا ابزارهای مشتقه و اهرم مالی اختیار معامله (Option) و مشتقات (Derivatives) نیز نتیجه‌ای همچون استفاده از اهرم را پی داشت. شرکت‌های فروشنده اختیارات معامله، موضوعات معامله را در حجم بالاتری نسبت به پول نقدی که در اختیار دارند می‌فروشند یا می‌خرند تا ریسک را خنثی کنند.

علاوه بر این، معاملات اعتباری (Margin lending) محبوب‌تر از همیشه شده است.

نمودار بالا با اینکه تمام روش‌های استفاده از اهرم را نشان نمی‌دهد، اما تصویر خوبی از روند کلی را نشان می‌دهد.

وقتی اهرم حذف شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

معاملات اهرمی تا زمانی که همه چیز طبق روال پیش‌ می‌روند، خوب هستند. در زمان استفاده زیاد از اهرم در بازار، همه چیز رشد می‌کند. این مسئله منجر می‌شود خریداران بیشتر هجوم آورند و اهرم‌ها همچنان اضافه شوند.

سهام حوزه فناوری با اهرم و اختیارات خرید (Call) فراتر از هر ارزش بنیادی معقولی رشد کردند. در این جنگل که همه دنبال طعمه‌ای برای دریدن هستند، هر جا که بازدهی مثبتی حاصل شود، اهرم‌ها فورا در آن نقطه اوج می‌گیرند.

برای سرمایه‌گذاران منطقی است در جهانی که نرخ بهره وام تقریبا صفر است به صورت نامحدود سرمایه گذاری کنند. اوراق بهادار با بازده ۳% که با نرخ استقراض ۰.۵٪ اهرم می‌شود، بازده سالم ۳ برابر دارد.

مشکل اینجاست که فعالان بازار اکنون به بازاری نگاه می‌کنند که نرخ بهره ۳.۵۰ – ۳.۷۵% را طی ۱۵ ماه آینده برای بانک مرکزی آمریکا قیمت‌گذاری کرده است.

این به معنای وام گرفتن با نرخ ۴% برای تأمین مالی بازدهی ۳٪ است که معامله خوبی نیست.

نرخ هدف

در حال حاضر معامله‌گران هنوز هم می‌توانند نسبتاً ارزان وام بگیرند، اما افرادی که معاملات اهرمی دارند اکنون می‌دانند که در نهایت باید از آن خارج شوند. این معامله‌گران می‌توانند اکنون از معامله‌ خارج شوند یا زمانی که نرخ‌ها به ۳.۵۰% رسیده است. هیچ کس نمی‌خواهد آخرین کسی باشد که از بازی خارج می‌شود.

واضح‌ترین مدرک مبنی بر اینکه کاهش اهرم‌ها عامل کلیدی در رکود فعلی بازار است، این است که تقریباً همه چیز در حال سقوط است. در زمان عادی ریسک گریزی، افراد سهام می‌فروختند و اوراق قرضه می‌خریدند. اما اکنون هر دو را می‌فروشند.

علاوه بر این، معاملات اختیار فروش (Put) به سمت اهرمی شدن پیش‌ می‌رود که این امر متعاقبا منجر می‌شود معاملات فروش نیز اهرمی شوند.

به دلیل سال‌ها لایه‌بندی روی اهرم، برداشتن آن فرآیندی دردناک خواهد بود.

نتیجه نهایی این است که بانک مرکزی آمریکا یک هیولا فرانکشتاین از معاملات اهرمی ایجاد کرده و اکنون در تلاش است تا هیولا را بدون کشتن اقتصاد به قتل برساند. سوال این است که آیا موفق می‌شود؟

برای پیگیری اخبار روز و فوری فارکس و بازارهای جهانی به کانال تلگرام UtoFX بپیوندید.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

میدونستی در بورسیکال میتونی به پولت ضریب بدی؟
اونم در بورس خودمون!

• معافیت مالیاتی
  • تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
  • امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
  • کارمزدهای بسیار پایین
  • امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
  • واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری
  • و …

در ادامه به‌تمامی منافع و ریسک‌های این بازار در دوره اختیار معامله می‌پردازیم. ابتدا به معرفی دو مزیت مهم قراردادهای آتی اشاره می‌کنیم که ماهیت این بازار را شکل می‌دهند:

۱. وجود اهرم در معاملات: یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در بازار ابزارهای مشتقه و اهرم مالی آتی کالا معامله کنیم.

۲. دوطرفه بودن بازار: یعنی هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ها.

برای روشن شدن این دو مزیت به توضیحات ارائه‌شده، دقت فرمایید:

اهرم مالی بازار آتی چیست و چرا این اهرم برای بورس بازان جذاب است؟

از اهرم مالی بازار آتی در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با واردکردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند. اهرم می‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد؛ اما فراموش نکنید که استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌پذیری بالاتر و هوش و دانش بالا همواره به دنبال سرمایه‌گذاری‌های با اهرم بالاتر هستند. به‌عنوان‌مثال، با اهرم مالی بازار آتی قادر هستید با در اختیار داشتن مبلغ ده کیلوگرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز سرمایه‌گذاری کنید و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به‌حساب شما منظور گردد.

دوطرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی (زیره، زعفران، پسته و …) را خریداری می‌کنند، این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند؛ یعنی معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت کالاهای ذکرشده در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند؛ بلکه فقط می‌توانند در صورت دارا بودن کالاها با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی کالا، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند؛ یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان مقدار مدنظر می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند. این امر موجب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

محصولات مورد معامله در بازار آتی چیست؟

ابزارهای مشتقه (ازجمله قراردادهای آتی) ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن‌ها از یک نوع دارایی که اصطلاحاً به آن “دارایی پایه” می‌گویند، مشتق می‌شود. معمولاً در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی ازجمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده‌های نفتی و سایر محصولات به‌عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می‌گردند.

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصول زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شود. این در حالی است که در آینده با ایجاد شرایط مطلوب محصولات دیگر نیز می‌توانند در بازار آتی معامله شوند. درصورتی‌که دارایی موردنظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل‌قبول کالا توسط بورس تعیین شود. دلیل این امر آن است که کالاهای مختلف با شرایط کمی و کیفی متفاوت ممکن است در بازار موجود باشد.

اهرم مالی چیست؟ بررسی کاربرد آن در بورس

۲۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات مضاربه‌ای در ۵ ماه امسال اعطا شد

سهامداران در بورس باید از شتابزدگی در خرید و فروش سهام بپرهیزند

یخ بورس آب شد

امکان خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی پیمانکاران در فرابورس

شاخص کل بورس 9 واحد بالا رفت

از گذشته تا به حال افراد جامعه در حوزه مسائل اقتصادی و سرمایه‌گذاری دغدغه‌ها و مشغله‌ فکری‌های زیادی داشته‌اند که به نوعی در این موارد خلاصه شده‌اند: بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری کدام است؟ پول خود را چگونه سرمایه‌گذاری کنیم و . این سوال‌ها و کشف پاسخ‌ برای آن‌ها نیازمند کسب دانش مالی و مهارت‌های سرمایه‌گذاری است. در این خصوص ابزارهای بسیاری در بازارهای مالی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها اهرم مالی است. اهرم مالی بیشتر به این منظور است که یک سرمایه‌گذار با استفاده از آن قادر باشد بیشتر از سرمایه اصلی خود، کسب سود نماید. به زبان ساده‌تر سرمایه‌گذاران و شرکت‌های سرمایه‌گذاری با استفاده از این ابزار قادر هستند که سود بیشتری در بازار کسب کنند. به منظور آشنایی بیشتر و پاسخ به سوال اهرم مالی چیست؟ و کاربردهای آن در بازار بورس، در این مقاله با ما همراه باشید.

اهرم مالی چیست؟

اهرم مالی (Leverage) در اصل یک نوع ابزار مهم در بازارهای مالی برای کسب سود زیاد از فرآیند سرمایه‌گذاری است. این نکته را به یاد داشته باشید که یک سرمایه‌گذار به منظور افزایش فعالیت‌های مالی و پروسه سرمایه‌گذاری خود همیشه ملزم به افزایش سرمایه و تزریق نقدینگی نیست، بلکه این سرمایه‌گذار با قرض گرفتن یا به اصطلاح ایجاد بدهی می‌تواند فعالیت مالی و سرمایه خود را در پروسه سرمایه‌گذاری افزایش دهد.

اهرم مالی یک ابزار قدیمی در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است. از گذشته مردم برای فعالیت‌های اقتصادی خود از این ابزار استفاده می‌کردند و امروزه نیز اهرم مالی در بازارهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری قابل استفاده است. مثلا در بازارهای ملک و مسکن افراد قادر هستند با کسب امتیازاتی، از وام‌های مربوط به خرید مسکن استفاده نمایند و به این وسیله می‌توانند امور مالی و سرمایه‌گذاری خود را با ایجاد بدهی رونق دهند. این امر بدیهی است که اگر سرمایه‌گذار از ابزار اهرم مالی بیشتر استفاده کند، سرمایه بیشتری در اختیار وی قرار خواهد گرفت اما در مقابل ریسک بیشتری هم برای امور وی درنظر گرفته می‌شود.

همان‌طور که اشاره کردیم در سایر بازارها افراد می‌توانند با استفاده از وام‌های گوناگون سرمایه‌ خود را زیاد کرده و فعالیت‌های مالی خود را گشترش دهند، در بازار بورس نیز سرمایه‌گذاران نیز با استفاده از اعتبارات موجود و وام‌های قرض‌الحسنه قادر هستند که فعالیت خود در این بازار را رونق داده و با استفاده از این ابزارها گام مهمی در پروسه سرمایه‌گذاری خود خواهند برداشت. سرمایه‌گذاران با استفاده از اعتبارهای موجود در بازار نیز می‌توانند برای خرید و فروش اوراق بهادار یا سهام شرکت‌های بورسی اقدام نمایند.

کاربرد اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

شرکت‌ها به منظور تامین مالی خود می‌توانند از راه‌های مختلف اقدام نمایند. یکی از این راهکارها افزایش تعداد‌ سرمایه‌گذاران است و دیگری امکان استفاده از ابزار مهم به نام اهرم مالی است. هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایبی هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد، به عنوان نمونه یکی از مزایای مهم در خصوص استفاده شرکت‌های بورسی از اهرم مالی این است که سودهایی که به منظور افزایش سرمایه جدید حاصل شده‌اند، نیاز نیست که بین تمام سهام‌داران تقسیم شود. در این فرآیند شرکت‌های بورسی باید این نکته را مدنظر قرار دهند که در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح و تدوین استراتژی مناسب به منظور استفاده از اهرم مالی، ممکن است بدهی‌های سنگینی را به بار بیاورند و به دنبال آن تمام فعالیت‌های شرکت محدود شود.

طبق توضیحاتی که ارائه شد متوجه شدیم که بین اهرم‌ مالی و ریسک سرمایه‌گذاری رابطه مستقیمی وجود دارد به این شکل که یک سرمایه‌گذار یا شرکت‌بورسی در فعالیت‌های اقتصادی و رونق مالی هر چه بیشتر از ابزار اهرم مالی استفاده کند، ریسک بیشتری را به این منظور تقبل کرده است. پس با این تفاسیر اگر یک سرمایه‌گذار از اهرم مالی استفاده کند و فرآیند سرمایه‌گذاری وی با چیزی که پیش‌بینی کرده است مطابقت نداشته باشد، دچار ضرر و زیان بیشتری نسبت با حالتی که از اهرم مالی استفاده نکرده است، خواهد شد.

پس تا اینجا می‌توانیم نتیجه بگیریم که اهرم مالی در شرکت‌های بورسی به عنوان یک عامل مهم برای بررسی و ارزیابی عملکرد آن شرکت خواهد بود. به این شکل که برای بررسی و تحلیل عملکرد شرکت خواهیم فهمید که میزان رشد و توسعه یک شرکت چه میزان با استفاده از توانایی‌ها و استراتژی‌های آن شرکت بوده و چه میزان از آن با اهرم مالی و استفاده از منابع دیگر حاصل شده است. در صورتی که نسبت بدهی شرکت به صاحبان سهام بیشتر باشد به این معنی است که شرکت از اهرم مالی بیش از حد استفاده کرده و شرکت بدهی‌های زیادی دارد.

کاربرد اهرم مالی در قراردادهای مشتقه

همان‌طور که می‌دانید بازار مشتقه از بازارها و بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. این بازارها شامل قراردادهای اختیار معامله و آتی است. در این میان اهرم‌های مالی در بازار مشتقه قابل استفاده هستند و سرمایه‌گذاران با استفاده از آن می‌توانند در این بازار کسب سود نمایند. برای کسب اطلاعات بیشتر به مثال زیر توجه نمایید:

در بازار آتی سرمایه‌گذاران قادر هستند که از ابزار اهرم مالی در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند. به این شکل که در بازار آتی قراردادهای هر دارایی در ابتدا، اهرم 10 دارند، اما با توجه به چهارچوب‌ها و شرایطی که ممکن است در بازار رخ دهد این میزان می‌تواند تغییر کند. به عنوان مثال اگر یک سرمایه‌گذار در بازار آتی قصد خرید 1 کیلوگرم زعفران را داشته باشد، باید 10 قرارداد آتی را خریداری نماید. در صورتی که شخص مایل به این کار باشد باید به میزان 10 برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی، وجه نقد به حساب عملیاتی واریز نماید. در صورتی که وجه تضمین اولیه قراردادهای زعفران 300 هزار تومان باشد، این سرمایه‌گذار باید به میزان 3 میلیون تومان پرداخت نماید. به این شکل افراد می‌توانند از ابزار مهمی به نام اهرم مالی در بازارهای مشتقه نیز برای کسب سود بیشتر استفاده نمایند.

کاربرد اهرم مالی در معاملات اعتباری

تا این بخش از مقاله متوجه شدیم اهرم مالی یکی از ابزارهای مهم به عنوان کسب سود بیشتر در بازار سرمایه به شمار می‌آید. این پروسه در بازار سرمایه به این شکل است که فعالین بازار و سرمایه‌گذاران به محض ایجاد شرایط مناسب و تثبیت بازار، با استفاده از اهرم مالی از این فرصت استفاده کرده و به کسب سود می‌پردازند. در این میان افراد بسیاری هستند که از خدمات اعتباری کارگزاری‌ها استفاده کرده و به سودهای کلانی دست پیدا می‌کنند این‌ها همان افرادی هستند که معتقدند با استفاده از ایجاد بدهی در بازار سرمایه می‌توان به سودهای بیشتر و کلان‌تری دست پیدا کرد.

در نهایت به این نکته توجه داشته باشید که لزوما استفاده از اهرم مالی در فرآیند معاملات بورسی همیشه منجر به کسب سود نخواهد شد، مواقعی در بازار هست که استفاده از اهرم مالی در آن زمان بیشتر منجر به ضرر و زیان سنگین خواهد شد تا کسب سود از آن ! به عنوان نمونه در سال 92 افرادی که از اهرم مالی درسرمایه‌گذاری‌های خود استفاده می‌کردند در بازار بورس بیشتر ضرر و زیان متحمل شدند تا افرادی که از این ابزار استفاده نکردند.

کلام آخر

اهرم مالی به عنوان یک ابزار ایده‌آل به منظور کسب سود بیشتر در فرآیند سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. از اهرم مالی می‌توان در بازارهای مختلف استفاده کرد. همان‌طور که در این مقاله اشاره شد اهرم مالی در شرکت‌های بورسی، بازار مشتقه و معاملات اعتباری قابل استفاده است. سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه به شرط شناخت کافی از بازار و کشف فرصت‌های مناسب می‌توانند با استفاده از اهرم مالی به سودهای کلان و چشم‌گیری دست پیدا کنند. این موضوع بسیار مهم است که شما باید به یاد داشته باشید که اهرم مالی با ریسک سرمایه‌گذاری رابطه مستقیم داشته و هر چه قدر شما از اهرم مالی در سرمایه‌گذاری‌های خود بیشتر استفاده نمایید، ریسک فعالیت مالی خود را افزایش خواهید داد.

اوراق اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار بازار سرمایه

تنوع بخشی در بازار سرمایه با بهره‌گیری از ابزارهای مالی همواره می‌تواند در مهار تورم و هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش‌های زیربنایی اقتصاد کشور کمک شایانی کند.

در بسیاری از بازارهای سرمایه به طور معمول کارشناسان برنامه‌ریزی‌هایی را در دستور کار قرار می‌دهند که لزوما موفق نیست؛ بنابراین در بازار سرمایه کشور ما نیز چالش‌هایی در این‌باره به ویژه در حوزه دانش بازار سرمایه وجود دارد.

به گزارش ایسنا، وزارت امور اقتصاد و دارایی در بیست و هشتمین روز از اجرای برنامه ۱۰۰ روز ۱۰۰ خود که در آن به معرفی ۱۰۰ دستاورد وزارت اقتصاد و دارایی در دولت یازدهم و وزارت علی طیب نیا می‌پردازد، با معرفی «اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار بازار سرمایه»، در گزارشی آورده است: برای بهتر شدن وضعیت معاملات در بازارهای مالی از برخی ابزارها می توان استفاده کرد. نوع خاصی از ابزارها که قابلیت کاربرد و عملیاتی شدن در تمامی بازارهای مالی را دارد، انواع ابزارهای مالی مشتقه است که به صورت گسترده در ابزارهای مشتقه و اهرم مالی بازارهای جهانی مورد استفاده قرار گرفته و بر مبنای نوع دارایی تقسیم بندی شده است: ابزارهای مشتقه بر پایه ارزهای خارجی، ابزارهای مشتقه بر پایه نرخ سود (بهره)، ابزارهای مشتقه بر پایه کالا و ابزارهای مشتقه بر پایه سهام. اوراق اختیار معامله، یکی از مهم ترین و البته جذاب ترین این ابزارها است. با توجه به نبود ابزارهای مالی کافی در بازار سرمایه ایران و به ویژه کمبود ابزارهای لازم برای کاهش ریسک موجود، شورای بورس اوراق بهادار اقدام به تصویب معاملات اوراق اختیار کرد.

راه اندازی اوراق اختیار معامله سهام اتفاقی بزرگ در بازار سرمایه کشور است که حوزه دانش را متحول می کند. البته پستی و بلندی هایی هم بر سر راه آپشن ها وجود دارد، اما امید است جزو ابزارهایی نباشد که در آینده به محاق برسد. اختیار معامله در خرید و فروش متنوع است اما معروف ترین آن، الگوی اروپایی و امریکایی است که اکنون اختیار معامله اروپایی در ایران مبنا قرار گرفته است. این در حالی است که شفافیت و کارایی برای بازار سرمایه و اهرم کردن و سودآوری هم برای سرمایه گذار مهم است؛ بنابراین این ابزار فرصت مهمی برای صندوق های سرمایه گذاری محسوب می شود.

نظام اقتصادی کشور به دو بخش واقعی و مالی تقسیم می شود و بر اساس این تقسیم بندی کلی بازار سرمایه یکی از اجزای اصلی سیستم مالی اقتصاد محسوب می‌شود. کارکرد اصلی اوراق اختیار معامله مانند تمامی بازارهای دیگر، فراهم کردن بستر و زیرساخت مناسب برای تلاقی و تعادل عرضه و تقاضاست. بدین جهت و به منظور پاسخگویی به نیازهای گوناگون فعالان در بازار سرمایه نیاز به ابزارهای مالی متنوع و با کارکردهای مختلف وجود دارد. قرارداد اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را با قیمت مشخص معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی براساس مشخصات از پیش تعیین شده، قرارداد را اعمال کند.

این در حالی است که فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار دریافت می کند. در این شرایط هر یک از خریدار و فروشنده می تواند در ازای مبلغ معینی اختیار سهام خود را به شخص سوم واگذار کند. سرمایه گذاران می توانند فقط نسبت به اخذ موقعیت خرید در نمادهای ایجاد شده اقدام کنند و اخذ موقعیت فروش فقط به منظور بستن موقعیت های خرید قبلی اخذ شده، امکان پذیر خواهد بود. براین اساس سبک اعمال قراردادهای فوق از نوع اروپایی بوده، به این معنا که فقط در سررسید قابلیت اعمال خواهند داشت. اوراق اختیار معامله به عنوان یکی از ابزارهای مالی مشتقه، با توجه به خواص خود نه تنها یکی از ابزارهای مورد علاقه پژوهشگران حوزه مالی بوده است بلکه در میان فعالان عرصه عمل در بازارها نیز یکی از مهم ترین اوراق مشتقه محسوب می شود زیرا با خاصیت دوگانه خود یعنی ترکیب اختیار از یکسو و تعهد از سوی دیگر، برخلاف ابزارهایی چون قراردادهای آتی خواستاران بیشتری را مجذوب خود می کند. اکنون سرمایه گذاران ما می توانند با استفاده از این ابزار اقدام به پوشش ریسک های ناخواسته کنند. همچنین می توانند با اخذ موقعیت در این ابزار اقدام به سرمایه گذاری و کسب بازدهی کنند.

این قرارداد به دارنده آن اجازه می‌دهد که سهام مورد نظر را با قیمت مورد توافق، قبل از انقضای اختیار معامله بخرد یا بفروشد. اختیار معامله سهام یکی از ابزارهای مشتقه خلاقانه، ابتکاری و انعطاف‌پذیر است که تاکنون ایجاد شده و جایگاه خود را در بازار سهام پیدا کرده است.

اختیار معامله سهام به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شود. اختیار معامله سهام مورد معامله در بورس یکی از انواع اختیار معامله است که هر کس به آسانی می‌تواند از طریق یک کارگزار در بورس آنها را معامله کند و به عنوان اختیار معامله‌های پذیرفته شده در بورس نیز شناخته می‌شود. یکی دیگر از انواع اختیار معامله، اختیار معامله‌ سهام مورد معامله در فرابورس است که به صورت سفارشی و خاص بوده، در بازارهای فرابورس معامله می شود، نقدشوندگی کمتری دارد و کمتر در ابزارهای مشتقه و اهرم مالی دسترس عموم است. اختیار معامله غیرعادی نیز یکی دیگر از انواع اختیار معامله سهام محسوب می شود. اختیار معامله های غیرعادی، اختیار معامله‌های غیراستانداردی است که برای پاسخ بهتربه نیازهای سرمایه‌گذاران خاص، شرایط ویژه‌ای به آنها اضافه شده و معمولا در بازارهای فرابورس معامله می شود. در آخر اختیار معامله کارمندان را می توان نام برد که که توسط شرکت‌ها به کارمندانشان داده می‌شود. در این حالت شرکت به عنوان فروشنده اختیار معامله عمل می‌کند و معمولا این اختیار معامله‌ها را به عنوان پاداش و برای ایجاد انگیزه به کارمندان واگذار می کند.

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری - قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد. با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه، ریسک بالقوه سرمایه گذاری کاهش می یابد و زیان معامله محدود به هزینه ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می شود.

در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می شود که به سرمایه گذار اجازه می دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد. همچنین سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است. با استفاده از اختیار معامله، شخص می تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن سود ببرد. این در حالی است که معامله قراردادهای اختیار معامله به سرمایه گذاراین اختیار را می دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید، تصمیم مناسب را بگیرد. همچنین وجود اختیار معامله در سبد سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایه گذار می دهد.

خریدار یا دارنده اختیار می تواند با فروش قرارداد خریداری شده و فروشنده قرارداد نیز با اتخاذ موقعیت معکوس در بازار طی دوره معاملاتی اقدام به خروج از بازار قرارداد اختیار معامله کنند. همچنین با انقضا قرارداد اختیارمعامله در سررسید موقعیت باز مشتری بسته می شود. با توجه به تجربیات موفق بورس‌های جهان در راه اندازی این معاملات، بورس کالای ایران طی چند سال گذشته پیگیری‌های لازم را برای عملیاتی شدن معاملات این قراردادها انجام داده بود. امروزه با اعمال تغییراتی در دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای اختیار معامله و آماده شدن سامانه‌های معاملاتی مرتبط، معاملات قراردادهای آپشن، راه اندازی شده است.

در همین زمینه شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه اختیار معامله یکی از ابزارهای پوشش ریسک محسوب می شود، افزود: اختیار معامله قراردادی است ابزارهای مشتقه و اهرم مالی که به دارنده این اختیار، اجازه می دهد که یک سهام معین یا دارایی دیگری مانند سهام را در مدت معین به قیمت مشخص خریداری کند یا بفروشد.

وی ادامه داد: مطالعات مربوط به راه اندازی این ابزار در سال های قبل پیگیری و بررسی شده بود اما در شش ماهه گذشته به طور جدی در دستور کار قرار گرفت و ابزارهای مشتقه و اهرم مالی راه اندازی شد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: امروزه اختیار خرید و فروش سه نماد سهام شرکت فولاد مبارکه، ملی مس و ایران خودرو را داریم البته این نمادها تا یک ماه آینده به ۱۰ نماد افزایش می یابد. خوشبختانه معاملات قرارداد سکه در بورس کالا راه اندازی شده و رونق گرفته است و امیدواریم این ابزار روی دیگر کالاها گسترش پیدا کند.

وی با اشاره به تنوع اختیار خرید و فروش ادامه داد: معروف ترین این ابزار، الگوی اروپایی و امریکایی است که اکنون اختیار اروپایی در ایران مبنا قرار گرفته است و بر این اساس، اختیار فروش نیز در ماه های آینده شکل خواهد گرفت. این در حالی است که شفافیت و کارایی برای بازار سرمایه و اهرم کردن و سودآوری هم برای سرمایه گذار مهم است؛ همچنین این ابزار فرصت مهمی برای صندوق های سرمایه گذاری است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره نتایج اجرای معاملات اختیار خرید و فروش در دیگر کشورها اظهار کرد: این قرارداد به خوبی در دیگر کشورها اجرایی و معامله می شود. در کشورهایی مانند انگلیس، آمریکا، فرانسه، آلمان البته به تازگی کشورهای دیگری مانند هند، کره جنوبی و کشورهای آسیایی هم این اختیار را معامله می کنند.

محمدی ابزار معامله را فرصت خوبی برای سرمایه گذاری اعلام کرد و افزود: در کشور ما طی پنجاه سال گذشته که سهام معامله می شد، اختیار معامله وجود نداشت اما امروزه این فرآیند شروع شده است و فکر می کنیم به عنوان مکملی برای ثبات و مقاوم شدن بازار سرمایه در مقابل نوسانات کمک خواهد کرد.

به گفته وی، معاملات اختیارها کمک می کند که بازارها از ثبات بیشتری برخوردار شود و ریسک ها را مدیریت و کنترل کرد همچنین فرصت های سوآوری برای تمامی سرمایه گذاران ایجاد خواهد کرد که به رشد بازار و توسعه بازار سرمایه ای کمک می کند.