آیا ارزهای دیجیتال میتوانند در آینده باعث توقف استفاده از ارزهای فیات شوند؟
بسیاری از استراتژیست های جامعه ارزهای دیجیتال سال ها تحقیق کرده و پیش بینی کرده اند که ارزهای دیجیتال می توانند در آینده باعث توقف استفاده از ارزهای فیات (پول کاغذی، ارز بی پشتوانه) شوند. با این حال این پیش بینی توسط استراتژیست های دیگری که با ارائه دیدگاه های خود این پیش بینی را رد کرده اند، به چالش کشیده می شود.
“دویچه بانک” آلمان در یکی از گزارش های خود با عنوان “سال ۲۰۳۰ را تصور کنید”، پیش بینی کرده است که اوضاع تا سال ۲۰۳۰ میلادی تغییر خواهد کرد و ارزهای دیجیتال جایگزین پول فیات خواهند شد. جیم رید (Jim Reid)، رئیس استراتژی اعتبار بنیادی جهانی و تحقیقات موضوعی” در دویچه بانک عنوان کرد:
ما پیش بینی می کنیم که عمر کارت های اعتباری پلاستیکی، حاشیه های سود بالا (high-profit margins) و پایان نرخ های پایین مالیات شرکت های بزرگ به پایان برسد.
طبق پیش بینی ها، نیروهای خارجی بسیاری مانند نرخ تورم بالاتر و تصمیم گیری های سیاست های موجود وجود دارند که سعی می کنند ضمن افزایش تقاضا برای ارزهای دیجیتال، ارزهای فیات را از رده خارج کنند.
در اینجا به برخی از عواملی که به نفع ادعای جایگزینی ارزهای فیات توسط ارزهای دیجیتال، مورد بحث قرار گرفته است، اشاره می کنیم:
راحتی
بر خلاف ارزهای فیات، ارزهای دیجیتال از مزیت راحتی برخوردارند و فقط با کلیک روی یک دکمه در دسترس هستند. هر کس در هر نقطه از جهان می تواند تنها در چند ثانیه با ارزهای دیجیتال معامله کند.
تراکنش های فوری
با ارزهای دیجیتال، کاربران نیازی به انتظار برای پردازش طولانی ندارند، همانطور که این ویژگی در مورد سیستم های پرداخت و تسویه الکترونیکی موجود وجود دارد.
بیت کوین
کارمزدهای پایین تراکنش ها
ارزهای دیجیتال به دلیل پایین تر بودن هزینه تراکنش ها بهترین روش پرداخت به نظر می رسند. انتقال پول از طریق بانک ها مستلزم زمان طولانی پردازش و هزینه های گسترده بانکی است که نسل مدرن حاضر به پرداخت آن نیست. بنابراین ، آنها ارزهای دیجیتال را ترجیح می دهند.
حفظ حریم خصوصی
سودمندترین بخش استفاده از ارزهای دیجیتال این است که در هنگام معاملات نیازی به افشای هویت کاربران نیست. می توان به راحتی از یک کیف پول ارز دیجیتال استفاده کرد و برای بازی های رمزنگاری یا سایر امور با ارزهای رمزنگاری تراکنش انجام داد، بدون آن که اطلاعات خصوصی کاربر فاش شود.
ارزهای دیجیتال تحت کنترل هیچ بانک مرکزی نیستند
برخلاف ارزهای فیات که از طرف بانک های مرکزی حمایت می شوند، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تحت کنترل هیچ بانک مرکزی نیستند. بنابراین، سیاست های مربوط به دارایی های دیجیتال در هر زمان که لازم باشد بدون نیاز به تصویب هیچ مرجع مرکزی، قابل تغییر است.
در ادامه به ارائه عواملی می پردازیم که برخی از استراتژیست ها به نفع پول فیات مطرح می کنند:
پایداری و ثبات
برخلاف سایر انواع ارزها، ارزهای فیات نسبتاً پایدار هستند و بنابراین دولت و نهادهای نظارتی می توانند به راحتی اقتصاد را در برابر رکود یا تورم هدایت کنند. از طرف دیگر ارزهای دیجیتال ماهیتی بی ثبات دارند و این ویژگی باعث بر نوسانات قیمت آنها تاثیرگذار است.
بنابراین، با بررسی عوامل به نفع و به ضرر ارزهای دیجیتال، می بینیم که عواملی که از ارز فیات حمایت می کنند در برابر عواملی که از ارزهای دیجیتال پشتیبانی می کنند، بسیار اندک هستند. استراتژیست هایی که از ارزهای دیجیتال حمایت می کردند، توانستند بسایری از جنبه های مثبت بسیاری را در مورد ارزهای دیجیتال مطرح کرده و بر اساس آنها پیش بینی کنند که ارزهای دیجیتال ممکن است سایر روش های پرداخت از جمله ارزهای فیات را مختل کنند.
با توجه به این همه مزایا برای جامعه و اقتصاد، ارزهای دیجیتال باید از دید قانون گذاران و دولت ها وضعیتی قانونی پیدا کنند. اگر ارزهای دیجیتال از پشتیبانی دولت ها بهره مند شوند، در مدت کوتاهی به روش اصلی پرداخت تبدیل خواهند شد. در حقیقت، اکثر کارشناسان بازار این موضوع را به نفع کل اکوسیستم تجاری شامل بازرگانان و مصرف کنندگان می دانند، که بتوانند از یک روش دیجیتال پرداخت استفاده کنند. این امر ثبات قیمت را به ارمغان می آورد، که به نوبه خود به جذب علاقه سهامداران کمک خواهد کرد.
پول یا ارز فیات (Fiat Currency) چیست؟
ارز فیات یا پول بیپشتوانه مانند دلار آمریکا، در واقع یک پول قانونی است که ارزش خود را از دولت صادرکنندهاش میگیرد و برخلاف پول کالایی ارزش آن به یک کالای فیزیکی بستگی ندارد. فیات از واژه لاتین به همین نام و به معنی «بگذارید انجام شود» گرفته شده است. دولتی که پول فیات را چاپ میکند، عامل تعیینکننده در ارزش آن است. در حال حاضر بسیاری از کشورها از سیستم ارز فیات برای خرید کالا، خدمات، سرمایهگذاری و سپردهگذاری استفاده میکنند. این سیستم پولی در واقع جایگزین استاندارد طلا و پول کالایی شده است.
پیدایش پول فیات
منشا پیدایش پول فیات به قرنها پیش در کشور چین و زمانی که استان سیچوآن تصمیم گرفت پول کاغذی خود را در قرن ۱۱ چاپ کند، برمیگردد. در ابتدا این پول به ابریشم، طلا یا نقره قابل تبدیل بود. اما در نهایت با روی کار آمدن قوبلای خان، سیستم ارزی فیات را در قرن ۱۳ به راه انداخت. این سیستم ارزی برای امپراتوری مغول گران تمام شد، به طوری که مورخان هزینهکردنهای بیرویه و ابرتورم ناشی از آن را از دلایل اصلی سقوط این امپراتوری میدانند.
در قرن ۱۷ام پول فیات در قاره اروپا و کشورهای اسپانیا، هلند و سوئد نیز مورد استفاده قرار گرفت. سیستم ارز فیات در سوئد با شکست مواجه شد و دولت آن را با استاندارد نقره جایگزین کرد. در دو قرن آتی، فرانسه نو و مستعمرات سیزدهگانه در آمریکای شمالی نیز این سیستم را به کار گرفتند و بعدها دولت فدرال ایالات متحده نیز از آن استفاده کرد.
در قرن ۲۰ام میلادی دولت ایالات متحده بار دیگر به سیستم پول کالایی تغییر جهت مزایای استفاده از ارز فیات داد و از سال ۱۹۳۳ به بعد دولت، مبادله پولهای کاغذی با طلا را متوقف ساخت. در سال ۱۹۷۲ نیز به دستور رئیسجمهور وقت، ریچارد نیکسون، ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت و افول سیستم پولی با پشتوانه را با استفاده از پول فیات در مقیاس جهانی رقم زد.
ارزهای فیات و استاندارد طلا
استاندارد طلا اجازه تبدیل اسکناسهای کاغذی به طلا را میداد. در واقع پشتوانه تمامی پولهای کاغذی منابع محدود طلا بود که توسط دولت نگهداری میشد. تحت سیستم ارزی با پشتوانه طلا، دولتها و بانکها تنها در صورت داشتن ذخایر طلا، قادر به معرفی مقدار برابری از ارز جدید به اقتصاد بودند. این سیستم پولی، جلوی دولت را از خلق پول و افزایش ارزش آن تنها بر مبانی فاکتورهای اقتصادی میگرفت.
در سوی دیگر، تحت سیستم ارز فیات پول دیگر به دارایی یا کالای به خصوصی قابل تبدیل نیست. دولتمردان با پولهای فیات، به طور مستقیم میتوانند بر روی ارزش ارزهای ملی تاثیر گذاشته و آن را به شرایط اقتصادی کشور پیوند زنند. در این سیستم پولی، دولت و بانکهای مرکزی اساسیترین نقش را در مواجهه با رویدادهای مالی مختلف مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری یا تسهیلات کمی ایفا میکنند.
طرفداران استاندارد طلا معتقدند که این سیستم ارزی به دلیل پشتیبانی شدن توسط یک دارایی فیزیکی و باارزش، از ثبات بیشتری برخوردار است. در مقابل طرفدران پولهای فیات عقیده دارند که قیمت طلا به خودی خود بیثبات است. در قالب این مفهوم، ارزش هر دو نوع سیستم پولی نوسان خواهد داشت. اما در سیستم ارزی فیات، دولت در دوران اضطرار اقتصادی انعطاف بیشتری در اقدامات ضروری خواهد داشت.
مزایا و معایب پول فیات
متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح میکنند:
کمیابی (Scarcity): پول فیات از کمیابی کالا یا دارایی مزایای استفاده از ارز فیات فیزیکی مانند طلا تاثیر نمیپذیرد.
هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی بهصرفهتر است.
واکنشپذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار میدهد که نسبت به بحرانهای اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.
مبادلات بینالمللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار میگیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.
راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینهزا باشد، نیست.
نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولتها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را میدهد که میتواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.
سابقه تاریک: از نظر نمونههای تاریخی، پیادهسازی سیستم ارزی فیات معمولاً به سقوط نظامهای مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.
ارز فیات و ارز دیجیتال
تنها مشابهت بین ارز فیات و ارز دیجیتال در نداشتن پشتوانه فیزیکی آنهاست. در حالی که ارز فیات توسط دولتها و بانکهای مرکزی کنترل میشود، ارزهای دیجیتال ماهیت غیرمتمرکزی دارند.
تفاوت آشکار این دو سیستم پولی، در نحوه ایجاد پولهای جدید در هر یک از آنهاست. بیت کوین به عنوان نمونه برتر ارزهای دیجیتال، در مقایسه با پولهای فیات که در کنترل بانکهاست و اساساً میتوانند بدون هیچ پایه و اساسی به وجود آیند، عرضه و تعداد سکه محدودی دارد.
به عنوان شکل دیجیتالی پول، ارزهای دیجیتال هیچ قرین فیزیکی ندارند و به هیچ مرزی محدود نمیشوند. علاوه بر این، تراکنشها در ارزهای دیجیتال برگشتناپذیر است در حالی که در ارزهای فیات اینگونه نیست.
لازم به اشاره است که بازار ارز دیجیتال دربرابر بازارهای سنتی و مبادلات ارزی بسیار کوچکتر و پرنوسانتر است. این یکی از دلایلی است که مانع از فراگیر شدن و پذیرش گسترده این ارزها در عرصه بینالمللی شده است. اما با رشد بازار ارزهای دیجیتال، به احتمال زیاد نوسان آن نیز کمتر و کمتر خواهد شد.
نتیجهگیری
آینده هیچ یک از سیستمهای ارزی از قطعیت لازم برخوردار نیست. در حالی که ارزهای دیجیتال راه زیادی برای پیمودن و مواجه شدن با موانع مختلف در پیش دارند، تاریخ ارزهای فیات بیانگر آسیبپذیر بودن این نوع از پول بوده است.
این از دلایل اصلی حرکت برخی از مردم به سوی سیستم ارز دیجیتال و استفاده از آنها در تراکنشهای مالی است.
یکی از تفکرات اصلی بیت کوین و ارزهای دیجیتال، کشف شکل جدیدی از پول بر روی شبکهای توزیع شده و همتا به همتا بوده است. بیت کوین میتواند به عنوان یک شبکهی اقتصادیِ جایگزین نقش مهمی در آینده اقتصاد جهانی ایفا کند.
تعریف ارز فیات(Fiat Currency):
ارز فیات یا پول بیپشتوانه مانند دلار آمریکا، در واقع یک پول قانونی است که ارزش خود را از دولت صادرکنندهاش میگیرد و برخلاف پول کالایی ارزش آن به یک کالای فیزیکی بستگی ندارد. فیات از واژه لاتین به همین نام و به معنی «بگذارید انجام شود» گرفته شده است. دولتی که پول فیات را چاپ میکند، عامل تعیینکننده در ارزش آن است. در حال حاضر بسیاری از کشورها از سیستم ارز فیات برای خرید کالا، خدمات، سرمایهگذاری و سپردهگذاری استفاده میکنند. این سیستم پولی در واقع جایگزین استاندارد طلا و پول کالایی شده است.در سایت ارزجو ابتدا معنا و مفهوم پول فیات بررسی میشود.
ارز فیات چیست؟
پول فیات یا پول بدون پشتوانه نوعی ارز کاغذی است که پشتوانه فیزیکی مانند طلا یا نقره ندارد. تمام ارزش و اعتبار این پول به قدرت، اعتبار و سیاستهای صادرکننده آن مربوط میشود. بنابراین هرچه کشور صادرکننده ارز اعتبار و قدرت بیشتری داشته باشد، ارزش ارز آن نیز بیشتر خواهد بود. مثلا پول فیات کشور ایالات متحده آمریکا، دلار آمریکا است که با نماد USD شناخته میشود. این ارز تمام اعتبار و قدرت خود را مدیون نفوذ و قدرت صادرکنندهاش است؛ ابرقدرتی به نام آمریکا!
پول فیات چیست؟
در پاسخ باید بیان کنیم که پول و ارز فیات در کاربرد بازار مفهوم مشابهی دارند و بیانگر پولهای کاغذی هر کشور هستند که با پشتوانه سیاسی کشورها ایجاد حمایت میشوند. تفاوت پول و ارز فیات در واقع یک مسئله علمی در اقتصاد است که در میان عموم مردم جایگاهی ندارد. در تعریف علم اقتصاد پول یک مفهوم عددی، شمارشی و غیرقابللمس است. اما ارز به همین پولهای سکهای و کاغذی قابللمس گفته میشود.
عموم مردم پول را از ارز جدا نمیدانند. آنها تصور میکنند که هرنوع پول خارجی ارز است. این درحالی است مزایای استفاده از ارز فیات که پول رایج و رسمی کشور ایران نیز یک ارز به حساب میآید. در واقع هر پول رسمی یک کشور به نوعی یک ارز است.
البته نکته مهمی درباره ارزش برخی ارزهای فیات در جهان وجود دارد. بعضی کشورها مانند چین، با وجود قدرت بسیار بالا از نظر اقتصادی و سیاسی، اما در مقایسه با دلار فیات آمریکا، یورو یا پوند، ارز کمارزشی دارند. دلیل اصلی این امر سیاستهای اقتصادی و پولی کشور چین است. چینیها با نگهداشتن ارزش یوان (پول فیات چین) در یک محدوده پایین در مقایسه با ارزهای معتبر جهانی، به دنبال جذب سرمایهگذاران بینالمللی هستند.
بنابراین ارزهای فیات انواعی از پول هستند که ارزش دستوری و وابسته به صادرکننده دارند. به همین دلیل است که با تضعیف یا بحران اقتصادی در یک کشور، ارز آن کشور نیز کمارزش میشود و سقوط میکند. مثال بارز از سقوط ارزش پول فیات یک کشور در اثر بحران اقتصادی، ایران است. پول کاغذی ایران هرساله به دلایل اقتصادی و سیاسی در مقایسه با سایر پولهای فیات جهان مانند دلار آمریکا کمارزشتر میشود.
- پول فیات، همان پول کاغذی مرسوم هر کشور است که پشتوانه فیزیکی مانند طلا ندارد. البته برخی پولهای کاغذی به دلیل تفاوتهایی که در پشتوانه دارند، در مجموعه ارزهای فیات قرار نمیگیرند.
- این ارز به بانکهای مرکزی در هر کشور امکان تسلط و احاطه فوقالعاده به بازارهای مالی را میدهد. زیرا کنترل میزان چاپ آن در اختیار دولتها است.
- اکثر ارزهای مشهور کاغذی جهان مانند دلار آمریکا، یوان چین، یورو و پوند انگلیس پول فیات هستند.
- یکی از معایب بزرگ این پول این است که دولتها ممکن است برای جبران کسری بودجه، اقدام به چاپ گسترده این ارزها کنند که منجر به رشد فوقالعاده تورم میشود.
پول فیات چگونه شکل گرفت؟
منشا پیدایش پول فیات به قرنها پیش در کشور چین و زمانی که استان سیچوآن تصمیم گرفت پول کاغذی خود را در قرن ۱۱ چاپ کند، برمیگردد. در ابتدا این پول به ابریشم، طلا یا نقره قابل تبدیل بود. اما در نهایت با روی کار آمدن قوبلای خان، سیستم ارزی فیات را در قرن ۱۳ به راه انداخت. این سیستم ارزی برای امپراتوری مغول گران تمام شد، به طوری که مورخان هزینهکردنهای بیرویه و ابرتورم ناشی از آن را از دلایل اصلی سقوط این امپراتوری میدانند.
در قرن ۱۷ام پول فیات در قاره اروپا و کشورهای اسپانیا، هلند و سوئد نیز مورد استفاده قرار گرفت. سیستم ارز فیات در سوئد با شکست مواجه شد و دولت آن را با استاندارد نقره جایگزین کرد. در دو قرن آتی، فرانسه نو و مستعمرات سیزدهگانه در آمریکای شمالی نیز این سیستم را به کار گرفتند و بعدها دولت فدرال ایالات متحده نیز از آن استفاده کرد.
در قرن ۲۰ام میلادی دولت ایالات متحده بار دیگر به سیستم پول کالایی تغییر جهت داد و از سال ۱۹۳۳ به بعد دولت، مبادله پولهای کاغذی با طلا را متوقف ساخت. در سال ۱۹۷۲ نیز به دستور رئیسجمهور وقت، ریچارد نیکسون، ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت و افول سیستم پولی با پشتوانه را با استفاده از پول فیات در مقیاس جهانی رقم زد.
پول فیات چگونه کار میکند؟
پول فیات ارزشمند است فقط بدلیل این که دولت ارزشش را حفظ میکند و به واسطه این که دو طرف در یک تراکنش ارزش آن را می پذیرند.
در طول تاریخ، دولت ها سکه های خود را از کالاهای فیزیکی ارزشمند مانند طلا و نقره میساختند و یا پول کاغذی چاپ میکردند که در ازای آن سکه های طلا و نقره قابل دریافت بود. اما پول فیات این گونه تعریف نشده که ما به ازای آن مقدار معینی کالای ارزشمند و یا فلزات گرانبها دریافت شود.
بیشتر ارزهای مهم دنیا، مانند دلار امریکا، پول فیات هستند.
مزایا و معایب پول فیات:
متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح میکنند:
کمیابی (Scarcity): پول فیات از کمیابی کالا یا دارایی فیزیکی مانند طلا تاثیر نمیپذیرد.
هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی بهصرفهتر است.
واکنشپذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار میدهد که نسبت به بحرانهای اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.
مبادلات بینالمللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار میگیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.
راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینهزا باشد، نیست.
نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولتها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را میدهد که میتواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.
سابقه تاریک: از نظر نمونههای تاریخی، پیادهسازی سیستم ارزی فیات معمولاً به سقوط نظامهای مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.
رابطه ی بین پول فیات و ارز دیجیتال:
تنها مشابهت بین ارز فیات و ارز دیجیتال در نداشتن پشتوانه فیزیکی آنهاست. در حالی که ارز فیات توسط دولتها و بانکهای مرکزی کنترل میشود، ارزهای دیجیتال ماهیت غیرمتمرکزی دارند.
تفاوت آشکار این دو سیستم پولی، در نحوه ایجاد پولهای جدید در هر یک از آنهاست. بیت کوین به عنوان نمونه برتر ارزهای دیجیتال، در مقایسه با پولهای فیات که در کنترل بانکهاست و اساساً میتوانند بدون هیچ پایه و اساسی به وجود آیند، عرضه و تعداد سکه محدودی دارد.
به عنوان شکل دیجیتالی پول، ارزهای دیجیتال هیچ قرین فیزیکی ندارند و به هیچ مرزی محدود نمیشوند. علاوه بر این، تراکنشها در ارزهای دیجیتال برگشتناپذیر است در حالی که در ارزهای فیات اینگونه نیست.
لازم به اشاره است که بازار ارز دیجیتال دربرابر بازارهای سنتی و مبادلات ارزی بسیار کوچکتر و پرنوسانتر است. این یکی از دلایلی است که مانع از فراگیر شدن و پذیرش گسترده این ارزها در عرصه بینالمللی شده است. اما با رشد بازار ارزهای دیجیتال، به احتمال زیاد نوسان آن نیز کمتر و کمتر خواهد شد.
انواع ارز فیات
ارزهای فیات انواع مختلفی دارند که در قسمت زیر تعداد 15 ارز مشهور را همراه با نماد رسمی آنها و صادرکننده آوردهایم:
منظور از ارزهای فیات(Fiat Currency) چیست؟
به بیان ساده، ارز فیات همان پول رایج قانونی بدون پشتوانه است که جایگزین ارزهای با پشتوانه طلا یا سایر کالاهای فیزیکی شدهاند. این یعنی ارزش ارزهای فیات به فلزات گرانبها یا کالاهای فیزیکی وابسته نیست، بلکه تنها به پشتوانه دولت صادر کننده آن تعیین میشود. در نتیجه قدرت اقتصادی-سیاسی دولت صادر کننده یک ارز فیات نقش کلیدی در ارزش در نظر گرفته شده برای آن دارد. امروزه بیشتر کشورهای جهان از پول بدون پشتوانه فیزیکی یا همان ارزهای فیات (Fiat Currency) مزایای استفاده از ارز فیات برای خریداری کالا و خدمات، سرمایهگذاری و پسانداز داراییها استفاده میکنند.
ارزهای فیات از کجا آمدهاند؟
خواستگاه ارزهای فیات به یکی از استانهای چین باز میگردد. استان سیشوان برای نخستین بار در قرن 11 میلادی اقدام به صدور پول کاغذی کرد. در ابتدا تنها میشد از این پولهای کاغذی را با طلا، نقره و ابریشم مبادله کرد. اما در نهایت، این گوبلایخان مغول بود که با رسیدن به قدرت در قرن 13 میلادی نخستین سیستم پولی فیات را بنا نهاد. تاریخدانان معتقدند همین صدور پول کاغذی بود که نقش کلیدی در افول امپراطوری مغولها بازی کرد. از قرار معلوم، ولخرجی و ابرتورم از دلایل کلیدی نزول این امپراطوری وسیع بودهاند.
Fiat Currency در قرن 17 میلادی به اروپا رسیدند. از جمله کشورهایی که رو به استفاده از ارزهای فیات آوردند میتوان به اسپانیا، سوئد و هلند اشاره کرد. این سیستم در سوئد جواب نداد و در نهایت دولت این کشور مجبور شد از نقره بهعنوان پشتوانه رسمی پول این کشور استفاده کند. همچنین در طول دو قرن بعدی بخش فرانسوی کانادا، کلنیهای اولیه آمریکا و سپس بانک مرکزی ایالات متحده با درجات مختلفی از موفقیت دست به آزمایش ارزهای فیات زدند.
با شروع قرن بیستم، ایالات متحده به سیستم تامین پشتوانه پول با طلا یا Gold Standard بازگشته بود. در سال 1933، دولت ایالات متحده به رسم مبادله پول کاغذی با طلا در بانکها پایان داد. با فرا رسیدن سال 1972 و در دوران ریاست جمهوری نیکسون، دولت ایالات متحده بهدلیل کسری بودجه مزایای استفاده از ارز فیات سنگین ناشی از جنگ و هزینههای فراوان با مشکلات متعددی مواجه بود. به همین دلیل هم بانک مرکزی این کشور دست از استفاده از طلا بهعنوان پشتوانه ارز رسمی خود برداشته و عملا به دوران پولهای دارای پشتوانه در سطح جهان پایان داد. پس از این اقدام آمریکا، سایر کشورها نیز به استفاده از ارزهای فیات روی آوردند.
مقایسه پول با پشتوانه طلا با ارزهای فیات
سیستم تامین پشتوانه پول با طلا امکان مبادله اسکناس با این فلز گرانبها را فراهم میکرد. درواقع، اعتبار کل پولهای چاپ شده توسط مقدار مشخصی طلا که در اختیار دولت قرار داشت، تامین میشد. در سیستم پولی با پشتوانه طلا، دولت و بانکها تنها در صورت داشتن ذخایر طلا با ارزش کافی میتوانستند پول جدیدی وارد چرخه اقتصادی کنند. در نتیجه توانایی دولت برای چاپ پول و افزایش ارزش نسبی آن تنها بهواسطه عوامل اقتصادی بسیار محدود میشد.
از طرف دیگر، در سیستم پولی ارزهای فیات، پول قابل تبدیل به هیچ کالای دیگری نیست. مقامات دولتی میتوانند مستقیما ارزش ارزهای فیات را دستکاری کرده، یا آن را به عملکرد و شرایط اقتصادی کشور گره بزنند. دولتها و بانک مرکزی کشورها در عمل کنترل کاملی بر سیستمهای پولی مبتنی بر Fiat Currency دارند. این امر به آنها اجازه میدهد با ابزار سیاستهای پولی مثل افزایش پایه پولی یا کاهش نرخ بهره به مقابله با تاثیرات رویدادها و بحرانهای اقتصادی بپردازند.
طرفداران استفاده از طلا بهعنوان مبنی ارزشگذاری پول معتقدند یک سیستم پولی با پشتوانه پایدارتر است، چرا که مابهازای فیزیکی و دارای ارزش برای هر اسکناس چاپ شده وجود دارد. از طرف دیگر، طرفدارن بکارگیری ارزهای فیات معتقدند قیمت طلا نوسان زیادی دارد و نمیتوان بهعنوان پشتوانهای قابل اطمینان برای پول از آن استفاده کرد.
واقعیت این است که ارزش پولهای با پشتوانه طلا و ارزهای فیات هر دو میتوانند نوسان داشته باشند. اما در سیستمهای پولی مبنی بر ارزهای فیات، دولت از انعطافپذیری بیشتری برای مقابله با شرایط اضطراری اقتصادی برخوردار است.
برخی از مزایا و معایب ارزهای فیات
همه اقتصاددانان و دیگر متخصصین حوزه مالی و اعتباری موافق بکارگیری ارزهای فیات نیستند. موافقان و مخالفان این ارزها دلایل متعددی در تایید نظر خود دارند که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره میکنیم:
- کمیاب بودن پشتوانههای با ارزش: Fiat Currency محدود به ذخایر کمیاب کالاهای باارزش فیزیکی مانند طلا و نقره قرار نبوده و ارزش آن تحت تاثیر این موضوع قرار نمیگیرد.
- هزینه کمتر: چاپ پول بدون پشتوانه از چاپ پول با پشتوانه فیزیکی هزینه کمتری دارد.
- انعطافپذیری بیشتر: استفاده از ارزهای فیات به دولتها و بانکهای مرکزی امکان میدهد با بحرانهای اقتصادی بهتر مقابله کنند.
- تجارت بینالملل: ارزهای فیات در سراسر جهان بکار میروند و تبدیل به ارز رایج مبادلات تجاری جهانی شدهاند.
- راحتی استفاده: ارزهای فیات برخلاف ارزهای با پشتوانه به ذخایر فیزیکی فلزات گرانبها، که هزینههای نگهداری و تامین امنیتشان بسیار بالا است، نیازی ندارند. در نتیجه دولتها بسیار راحتتر میتوانند از آنها در چرخه پولی خود استفاده کنند.
- نداشتن ارزش ذاتی: همانطور که گفتیم ارزهای فیات بهخودیخود ارزشی ندارند. این نکته به دولتها اجازه میدهد هرچقدر که میخواهند پول چاپ کنند، که میتواند منجر به تورم شدید و واپاشی اقتصادی شود.
- خطرات احتمالی: از نظر تاریخی، بکارگیری Fiat Currency همیشه متناظر با فروپاشی اقتصادی بوده است. نکته مهمی که نشان میدهد شاید سیستم کنونی مالی جهانی نیز رو به فروپاشی باشد.
ارزهای فیات یا رمزارزها؟
ارزهای فیات و رمز ارزها یک خصوصیت مشترک دارند و آن نداشتن پشتوانه فیزیکی است. هرچند این تنها تشابه این دو است و در باقی موارد عملا در تضاد با یکدیگر قرار دارند.
ارزهای فیات توسط دولتها و بانکهای مرکزی کنترل میشوند. در حالی که رمز ارزها، بخاطر استفاده از سیستم دفترکل گسترده دیجیتال یا همان بلاک چین اساسا ساختاری غیرمتمرکز دارند.
یک تفاوت اساسی دیگر این دو سیستم پولی، نحوه ایجاد پول جدید در آنها است. بیتکوین، مثل اکثر رمز ارزهای معتبر،ذخیره پولی کنترلشده و محدودی دارد. یعنی تعداد بیتکوینهای قابل استخراج مشخص بوده و بهراحتی قابل تغییر نیست. در مقابل بانکهای مرکزی میتوانند بسته به نیازهای اقتصادی کشورها بدون هیچ پشتوانهای اقدام به چاپ پول کنند.
رمزارزها بهعنوان داراییهای دیجیتال مابهازای فیزیکی نداشته و تحت کنترل هیچ دولتی نیستند. در نتیجه استفاده از آنها برای انجام تراکنشهای مالی بینالمللی راحتتر از انتقال پول از طریق سیستمهای بانکی است. بهعلاوه، تراکنشهای ثبتشده روی بلاکچین غیرقابلبازگشت و نهایی هستند، یعنی نمیتوان پولی را دو بار خرج کرد که کلاهبرداری را غیرممکن میکند. همچنین ماهیت فناوری رمز ارزها باعث میشود ردگیری مبادلات مالی انجام شده با آنها بسیار دشوارتر از Fiat Currency باشد.
نکته جالبتوجه دیگر این که بازار رمز ارزها از بازار Fiat Currency بسیار کوچکتر است و در نتیجه نوسانات قیمت بیشتری را تجربه میکند. به همین دلیل هم استفاده از آنها در سراسر جهان به جای ارزهای فیات رواج پیدا نکرده است. هرچند با رشد بیشتر بازار رمزارزها و گسترش کاربرد آنها در تراکنشهای روزمره، شاهد کاهش نوسانات قیمت و پایداری بیشتر آنها خواهیم بود.
ارز فیات چیست ؟ هرآنچه باید در مورد پولهای فیات بدانید
همه ما در روز برای خریدوفروش کالاهای مختلف از پولهای کاغذی یا کارتهای بانکی استفاده میکنیم. اما برای کمتر کسی از ما این سوال پیش میآید که منشا این پولها کجاست؟ درکی که شما از ارزهای فیات و انواع آن دارید (منظور همین پولهایی است که در طول روز از آنها استفاده میکنیم)، میتواند در درک درست از پدیدههای اقتصادی مانند تورم نیز کارساز باشد. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که منظور از ارز فیات چیست و تفاوت ارز دیجیتال و فیات کدامند؛ با ما همراه باشید.
با خرید سرور مجازی بورس ایران ، برندهی معاملات بورسی خود باشید و درست در لحظهی طلایی با بیشترین سرعت ممکن به خرید و فروش سهام خود بپردازید.
ارز فیات چیست ؟
اصطلاح پول فیات برای توصیف ارزهایی استفاده میشود که توسط دولت صادرکننده آن حمایت میشوند. این نوع پولها بدون پشتوانهاند؛ یعنی به ارزش یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره وابسته نیستند. در واقع آنها ارزش خود را از طریق اعتماد عمومی به ناشران به دست میآورند.
در میان عموم مردم، همچنان این باور وجود دارد که پولهای ملی پشتوانهای از طلا یا دیگر فلزات ارزشمند دارند. اما این باور کاملاً اشتباه است. امروزه اکثر ارزهای موجود در جهان، پول فیات هستند. تا اواخر قرن بیستم، پولها پشتوانهای مثل طلا یا نقره داشتند. برای مثال اگر ۱۰۰۰ واحد از یک ارز در اختیار مردم قرار میگرفت، به همان اندازه طلا در بانک نگهداری میشد تا پشتوانهای برای آن پول باشد. اوایل قرن بیستم، نظام استاندارد طلا، دولتها را با مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرد. در قرن بیستم، زمانی که دلار آمریکا از قیمت طلا جدا شد، استفاده گسترده از آن آغاز شد.
اواخر جنگ جهانی دوم، نمایندگانی از چند کشور جهان، طی توافقنامهای تصمیم گرفتند بهجای طلا، دلار ذخیره کنند و آمریکا به میزان دلارهای صادرشده، در خزانه خود طلا نگه دارد. اکتبر ۱۹۷۲ ریچارد نیکسون، رئیسجمهور وقت آمریکا، دریافت طلا در ازای دلار را لغو کرد. او به صورت غیررسمی، پایان عصر استاندارد طلا را اعلام کرد. ارزشمندی تمام ارزهای فیات، به عرضه و تقاضا و اعتماد مردم به حکومت بستگی دارد.
با ظهور ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، بحث هایی در مورد اینکه آیا چنین داراییهای دیجیتالی میتوانند در نهایت جایگزین پول فیات به عنوان رسانه ترجیحی مبادله شوند یا حداقل یک جایگزین ارائه کنند، وجود دارد.
آشنایی با تاریخچه ارز فیات
پول فیات در قرن دهم از چین سرچشمه گرفت؛ زمانی که سلسلههای یوان، تانگ، سونگ و مینگ در آن سرزمین حاکم بودند. در دوره حاکمیت سلسله تانگ (907-618)، تقاضای زیادی برای پول فلزی (سکه) وجود داشت که بیش از عرضه فلزات گرانبها بود. بنابراین مردم با کاربرد پول کاغذی (اسکناس) آشنا شدند و بهراحتی تکههای کاغذ اعتباری را به رسمیت می شناختند. در واقع، کمبود سکه مردم را مجبور کرد پول را از سکه به اسکناس تبدیل کنند.
در طول سلسله سونگ (1276-960)، تجارت پررونقی در منطقه سیچوان وجود داشت که منجر به کمبود سکه مسی شد. بازرگانان شروع به انتشار اسکناسهای اختصاصی کردند و این اولین ارز قانونی محسوب میشد. پول کاغذی همچنین تنها ارز قانونی در سلسله یوان (1367-1276) بود. در دوران حکومت سلسله مینگ (1644-1368)، صدور اسکناس به وزارت دارایی واگذار شد.
غرب در قرن 18 شروع به استفاده از پول کاغذی کرد. مستعمرات آمریکا و فرانسه، شروع به صدور اسناد اعتباری کردند که برای پرداخت استفاده میشد. در این زمان، صدور بیش از حد اوراق بهادار، تورمی جنجالی ایجاد کرد.
در برخی مناطق از جمله نیوانگلند و کارولینای آمریکا، با کاهش ارزش اسکناسها، قیمت کالاها بهصورت سرسامآوری افزایش یافت. در طول جنگ، کشورها برای حفظ ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره، به ارزهای فیات روی میآورند. بهعنوانمثال، دولت فدرال ایالات متحده در طول جنگ داخلی آمریکا، نوعی ارز فیات به نام Greenbacks منتشر کرد. در این جنگ، دولت تبدیل پول کاغذی خود به طلا یا نقره را متوقف کرد.
روش کار ارز فیات چیست ؟
پول فیات ارزش ذاتی ندارد. بهعنوان مثال، طلا بهطور ذاتی باارزش و کمیاب است؛ اما ارزهای فیات بهخودیخود فقط یکتکه کاغذ بیارزش هستند. این ارزها به دستور دولت و قانون، به ارز رایج کشور تبدیل میشوند. احتمالاً عبارت «با حمایت کامل از ایمان و اعتبار دولت ایالات متحده» را در مورد دلار شنیدهاید. این اصل بنیادین پول فیات است. از سوی دیگر، ارزهای دارای پشتوانه کالا، ارزش خود را از قیمت پایه طلا، نقره یا سایر موادی که با آنها مرتبط هستند، بهدست میآورند.
پول کاغذی بهعنوان یک وسیله برای ذخیرهسازی قدرت خرید و جایگزینی برای سیستم تبادل عمل میکند. این به مردم اجازه میدهد تا محصولات و خدمات را همانطور که نیاز دارند، بدون نیاز به مبادله کالا به کالا خریداری کنند. همانطور که در مورد تجارت مبادلهای وجود داشت.
با توجه به قابلیت ذخیرهسازی قدرت خرید، افراد میتوانند با خیالی آسوده برنامهریزی کنند و فعالیتهای اقتصادیشان را به انجام برسانند. بهعنوان مثال، یک کسبوکار که با مونتاژ تلفن همراه مزایای استفاده از ارز فیات سروکار دارد، میتواند تجهیزات جدید بخرد، کارکنان موردنظر را استخدام کند و شعب خود را در مناطق دیگر گسترش دهد.
ارزش پول فیات بستگی به نحوه عملکرد اقتصاد یک کشور، نحوه اداره کشور و تأثیر این عوامل بر نرخ بهره دارد. کشوری که بیثباتی اقتصادی را تجربه میکند، به احتمال زیاد دارای یک ارز ضعیف و قیمتهای متورم کالاها خواهد بود، که خرید محصولات مورد نیاز را برای مردم دشوار میکند.
یک ارز فیات زمانی بهخوبی کار میکند که عموم مردم به توانایی آن برای حفظ قدرت خرید، اعتماد کافی داشته باشند.
دلیل اهمیت ارزهای فیات چیست ؟
استفاده از پول-کالا در طول تاریخ رایج بوده است. سکههای ساخته شده از فلزات گرانبها مانند نقره و طلا برای هزاران سال بهعنوان استاندارد شناخته میشدند. در قرن 18 و 19، ارزهای کاغذی شروعبهکار کردند؛ اگرچه بسیاری از آنها بهعنوان نوعی سفته برای پرداخت مقدار مشخصی از طلا و نقره بهکار میرفت.
کشورهایی مانند بریتانیا و ایالات متحده، استاندارد طلا را پذیرفتند. یک سیستم پولی که یک واحد پول استاندارد را به ارزش مقدار معینی طلا گره میزند. زمانی که رکود بزرگ و دو جنگ جهانی به شدت اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار داد، رهبران جهان یک سیستم پولی بینالمللی ایجاد کردند که دلار آمریکا را بهعنوان یک ارز جهانی و مرجع مورد استفاده قرار میداد.
موجودیهای بین المللی به دلار تسویه و با نرخ تبادل ثابت به طلا تبدیل میشد. استاندارد طلا تا سال 1971 برقرار بود؛ زمانی که ریچارد نیکسون، رئیسجمهور آمریکا، در مواجهه با تورم فزاینده و بیکاری بالا، به آن پایان داد. زیرا مقدار دلارهای خارجی از مقدار طلای موجود در ذخایر ایالات متحده فراتر رفت.
بزرگترین دلیل اینکه کشورها استفاده از استاندارد طلا را متوقف کردند، این است که توانمندی دولتها را برای واکنش به رویدادهای اقتصادی محدود می کند. با پذیرش استاندارد طلا، عرضه پول به عرضه مزایای استفاده از ارز فیات طلای موجود گره میخورد؛ درحالیکه تقاضای پول در کشورها بر اساس رشد جمعیت و اقتصاد آنها تغییر می کند.
اگر ایالات متحده و سایر کشورها همچنان روی استاندارد طلا باقی مانده بودند، عرضه پول جهان به طلای موجود محدود می شد؛ درحالیکه مقدار طلا روی کره زمین در طی میلیاردها سال افزایش چندانی نداشته است. اما بدیهی است جمعیت انسانی، بازده اقتصادی آن و تقاضا برای پول با سیب تندی افزایش یافته است.
مزایا و معایب ارز دیجیتال فیات چیست ؟
ثبات نسبی پول فیات و توانایی بانکهای مرکزی برای کنترل عرضه و مدیریت اقتصاد، یکی از بزرگترین مزیتهای آن است. با این حال، این تلاشها همیشه موفقیتآمیز نیستند. برخی از منتقدان استدلال میکنند که در صورت چاپ بیش از حد پول توسط سیاستگذاران، ارزهای فیات به جای ایجاد مانع در برابر شوکهای اقتصادی، گاهی اوقات حتی میتوانند آنها را تشدید کنند.
مزایا استفاده از انواع ارز فیات
– به ناشران کنترل بیشتری بر عرضه پول میدهد و به آنها در مدیریت اقتصاد کمک میکند.
– برخلاف ارزهای دارای پشتوانه، نسبتاً پایدار است ارزش خود را حفظ میکند. با استفاده از آن، مزایای استفاده از ارز فیات قیمت کالاها معمولاً در کوتاهمدت نوسان ندارد.
– به طور گسترده در جهان پذیرفته شده است و میتواند بهعنوان ابزار قانونی در معاملات مختلف استفاده شود.
معایب ارز فیات کدام است ؟
– چاپ بیشازحد پول، میتواند باعث افزایش تورم شود.
– عرضه بالقوه نامحدود، میتواند ارزش آن را از بین ببرد و حباب ایجاد کند.
– با توجه به وابستگی کامل آن به دولت، اگر صادرکننده با مشکل مواجه شود، ارزش ارز فیات نیز به میزان قابلتوجهی کاهش مییابد.
چند نمونه از فیات و موردهای ناموفق آن
یکی از بزرگترین شکستهای پول فیات، اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی در کشور زیمبابوه در جنوب آفریقا روی داد. زمانی که این کشور درگیر مشکلات اقتصادی جدی بود، بانک مرکزی زیمبابوه بیمحابا شروع به چاپ پول کرد. نتیجه، قابل پیش بینی بود. این انتشار گسترده و سریع پول، منجر به تورم شدید شد. نرخ این تورم این کشور در سال ۲۰۰۸ به ۲۳۰ تا ۵۰۰ میلیارد درصد رسید! قیمتها به قدری بالا رفت که مردم برای خرید کالاهای اساسی و روزمره، مجبور به حمل مداوم مقدار زیادی پول در کیفهای متعدد بودند.
ونزوئلا، جدیدترین نمونه چنین بحران پولی است. این کشور دچار رکود اقتصادی شدیدی شد که تورم سنگینی بر اقتصاد آن تحمیل کرد. اکنون بولیوار، واحد پول ونزوئلا، بهعنوان کمارزشترین ارز دنیا شناخته میشود. گرچه این کشور تلاش کرد با معرفی رمزارز «پترو» بخشی از مشکلات پول فیات خود را حل کند؛ اما این اقدام نیز تاکنون، نتیجه قابلتوجهی نداشته است.
بررسی تفاوت فیات و ارز دیجیتال
ظهور ارزهای دیجیتال، تردیدهای جدی را در مورد آینده ارزهای فیات و اینکه آیا در نهایت جای خود را به سکههای رمزارز خواهند داد یا نه، برانگیخته است. ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، پول واقعی نیستند. زیرا از سوی هیچ مرجع قانونی صادر، کنترل یا پشتیبانی نمیشوند. در بیشتر موارد هم، مجموع عرضه آنها با سقف معینی برنامهریزی میشود.
ارزهای دیجیتال و پول فیات، شباهتهای زیادی به هم دارند. هر دو نوع دارایی (رمزارزها و ارز فیات) ارزش ذاتی ندارند. برای مثال مانند طلا یا نقره نیستند که بهخاطر کمیابی، سختی استخراج و موارد دیگر، بهتنهایی ارزش بالایی داشته باشند. ارزش پول فیات و رمزارزها را، استقبال مردم در کشورهای مختلف تعیین میکند. همچنین این هر دو گونه داراییها، قابل تقسیم هستند. یعنی همانطور که میتوان هر دلار را به ۱۰۰ سنت تقسیم کرد، یک بیت کوین را هم میتوان به ۱۰۰۰ میلی بیت کوین تقسیم کرد.
همانند پولهای فیات، ارزهای دیجیتال را نیز میتوانیم جابهجا کنیم. یعنی از کسی رمزارز بگیریم یا برای او ارسال کنیم. امروز میشود ارزهای دیجیتال را، خیلی جاها بهعنوان روش پرداخت استفاده کرد. هرچند هنوز فراگیری آنها، قابل قیاس با پولهای فیات نیست.
اما تفاوت این دو نوع دارایی چیست؟ صاحبنظران بدبین معتقدند که بعید است ارزهای رمزپایه جایگزین پول فیات به عنوان رسانه غالب مبادله شود. اما محبوبیت کریپتو در حال افزایش است. بهعنوان مثال، پارسال السالوادور به نخستین کشوری تبدیل شد که بیت کوین را بهصورت قانونی برای معاملههای رسمی پذیرفت. سامانه پی پال هم به بعضی از کاربران خود اجازه میدهد تا در خریدهایشان از بیت کوین برای پرداخت استفاده کنند. مؤسسه اعتباری ویزا نیز با پلتفرم های کریپتو در تبادلات کارتی شریک شده است.
سخن پایانی
امیدواریم که در این مقاله توانسته باشیم به طور کامل به این سوال پاسخ دهیم که رمز ارز فیات چیست و استفاده از آن چه مزایایی را برای شما به همراه دارد. اما اگر در این خصوص به مشکلی برخوردید، سوالات خود را با ما در قسمت کامنت به اشتراک بگذارید تا در سریعترین زمان ممکن به آنها پاسخ دهیم. علاوه بر آن ما در پیج اینستاگرامی خود، پیرامون جدیدترین و تازهترین اخبار حوزهی تکنولوژی و فناوری صحبت خواهیم کرد. ما را در اینستاگرام دنبال کنید.
دیدگاه شما