مدیریت ریسک در سرمایه گذاری و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید
سرمایهگذاری و کسب درآمد یک مسیر پر از چالش، موفقیت و شکست است. بنابراین اگر اهل تجارت هستید، باید خودتان را برای قدم گذاشتن در این مسیر آماده کنید. برای موفقیت در سرمایهگذاری باید به همان اندازه که به دانش تجارت نیاز دارید، جسارت ریسکپذیری هم داشته باشید. اما مرز موفقیت و شکست در مبحث ریسکپذیری بسیار باریک است و نتیجه نهایی با تصمیمگیریهای کوچک رقم میخورد. بنابراین مدیریت ریسک در سرمایه گذاری یک هنر است. هنری که شما را به سمت سودهای آنی هدایت میکند و تا حد ممکن از ضرر دور نگه میدارد. در این مطلب از مجله لندو قصد داریم که از ترفندهای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری صحبت کنیم تا هدفمندتر بتوانید سودتان را افزایش دهید.
آشنایی با انواع ریسک در سرمایهگذاری
طبق آنچه گفتیم، ریسک بخش جدانشدنی از سرمایهگذاری پربازده است. تفاوت یک سرمایهگذار حرفهای با یک معاملهگر ناآشنا به بازار سرمایه، در پذیرش و نحوه مدیریت ریسک در سرمایه گذاری مشخص میشود. حرفهایها با کمک ابزارها و ترفندهای به موقع، ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهند و آن را به سود تبدیل میکنند. برای آنکه بهعنوان یک معاملهگر بتوانید خطرهای یک معامله را مدیریت کنید، پیش از هر چیز باید با انواع ریسکهای مرسوم در سرمایه گذاری در بورس و دیگر بازارهای مالی سرمایهگذاری آشنا شوید. به همین منظور، در ادامه به سراغ معرفی ریسکهای سیستماتیک و غیر سیستماتیک رفتهایم.
ریسک سیستماتیک چیست؟
در بازارهای مالی به ریسکهایی سیستماتیک میگویند که نتیجه آن در کل نظام اقتصادی تأثیرگذار است. بنابراین در بازاری مثل بورس، همه سهامهای موجود مشمول ریسک سیستماتیک میشوند. به زبان سادهتر زمانی که با تورم، رکود اقتصادی در کشور، کم و زیاد شدن میزان بهره، اتفاقات غیرمنتظرهای مثل جنگ و… روبهرو هستیم، این اتفاقات روی کل نظام اقتصادی تأثیر دارند، بنابراین به آنها ریسکهای سیستماتیک میگویند. پس وقتی بحران اقتصادی بهوجود میآید با یک خطر سیستماتیک روبهرو هستیم و دیگر باید با نگاهی کلی آن مدیریت کنیم.
ریسک غیر سیستماتیک به چه معناست؟
ریسک غیر سیستماتیک، همانطور که از نامش پیداست، دیگر روی کل سیستم اقتصادی مؤثر نیست. این ریسکها مختص به یک شرکت یا سهام یک واحد صنعتی است. بنابراین فراگیر نیست و در مقیاس کوچکتر باید بررسی شود. گاهی به دلیل وضعیت بازار ممکن است سهام یک شرکت خاص افت کند و به قیمت پایینی برسد. در واقع وضعیت بازار فقط روی این سهام مؤثر بوده است و ربطی به سهام دیگر واحدها ندارد. مثلاً تغییر قیمت مواد اولیه کارخانههای تولید یا تغییر نرخ هزینه واردات یک کالای پرمصرف، نمونههایی از ریسکهای غیر سیستماتیک هستند.کسی که بازار را خوب بشناسد و از رشد دوباره سهام خاطر جمع باشد، در چنین مواقعی میتواند با بررسی درست موقعیت و با شناسایی بهترین زمان معامله در بورس به سراغ خرید سهام شرکت مورد نظر برود تا در روزهای آتی یک سود کلان بهدست آورد.
منظور از مدیریت ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
اصولاً سرمایهگذاری با ریسک همراه است و با موفقیت و شکست تعریف میشود. بنابراین کسی که اهل سرمایهگذاری باشد، خوب میداند که برای رسیدن به سودی بیشتر از رقبا باید بیشتر هم ریسک کند. در واقع در صورت عدم پذیرش ریسک، باید به سودهای ثابت بسنده کند و تنها در سرمایهگذاریهایی شرکت کند که حداقل سود ممکن را دارد. بنابراین ریسک در سرمایهگذاری به این معنی است که سرمایهگذار بپذیرد، با یک خرید و فروش ممکن است به سود کلان برسد، اما در عین حال احتمال شکست هم وجود دارد. وقتی صحبت از مدیریت ریسک در سرمایه گذاری میشود، منظورمان هدایت این ریسکها به سمت موفقیت و کاهش احتمال شکست است.
در نگاه کلیتر مدیریت ریسک در سرمایهگذاری در سه مرحله شناسایی ریسک، میزان تأثیر و برنامهریزی استراتژیک خلاصه میشود. برای این کار باید پیش از هر اقدامی ریسکهای پرسود و در عین حال قابل کنترل را بشناسیم و میزان ضرر احتمالی آن را بسنجیم. بعد از شناسایی و انتخاب بهترین موقعیتهای قابل کنترل، باید اهمیت هر ریسک را هم بررسی کنیم . حالا لازم است که هر کدام از پیشنهادهای ریسکی را با توجه به احتمال موفقیت درجهبندی کنیم. در مرحله آخر باید به سراغ یک برنامه استراتژیک برویم تا بتوانیم میزان ریسک و در نتیجه احتمال شکست را کم کنیم. در واقع هرچه بهتر بتوانیم موقعیت را مدیریت کنیم و خیالمان از میزان بازدهی راحتتر باشد، پرجرئتتر میتوانیم به سراغ خرید و فروشهای پرسودی برویم که هر سرمایهگذاری خطر نزدیک شدن به آن را به جان نمیخرد.
استراتژیهای کلی برای مدیریت ریسک
یکی از مهمترین مراحل مدیریت ریسک سرمایه گذاری در فرابورس ، بورس یا دیگر تجارتها، تعیین استراتژی است. در این مرحله بعد از ارزیابی کامل شرایط، به ترفندهایی نیاز داریم که بتوانیم میزان زیان را در معامله کمتر و آنها را به سمت سود هدایت کنیم. معاملهگرهای حرفهای، استراتژی خود را بر اساس چند اصول کلی طراحی میکنند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
پذیرش ریسک سیستماتیک
بسیاری از مواقع ریسک به صورت سیستماتیک است. یعنی در خرید و فروش انواع بازارهای مالی تأثیر میگذارد. در واقع به دلیل رکود اقتصادی ناشی از یک اتفاق در کل کشور یا جهان، همه سرمایهگذاریهای مختلف مثل سهام، اوراق بهادار و… با ریسک در معاملات روبهرو هستند. در چنین مواقعی برای تمرکز بهتر و برنامهریزی هدفمندتر، یک معاملهگر حرفهای باید شرایط را بپذیرد و خود را برای عواقب ریسک تجارت آماده کند. این آمادگی دید افراد را بیشتر میکند تا تصمیمهای کاربردیتر بگیرند.
امنیت بیشتر با انتقال ضررهای احتمالی
یکی از نکاتی که برای تنظیم استراتژی در مدیریت ریسک سرمایهگذاری باید در نظر بگیریم، اقداماتی است که با انجام آنها میتوان بخشی از عواقب ریسک را به دیگران واگذار کرد. در واقع گاهی با بستن یک قرارداد شما بخشی از ریسک را به مجموعه دیگری انتقال میدهید؛ در نتیجه در صورت شکست، ضرر کمتری متحمل میشوید. بهعنوان مثال گاهی استفاده از انواع وام یا بیمه میتواند تاحدی در ضرر جبران و مدیریت ریسک به ما کمک کند.
کم کردن ضررهای احتمالی
هر روشی که بتواند زیان را به حداقل برساند، یک ترفند استراتژیک محسوب میشود. اهمیت استراتژی کاهش ضرر، تنها در سرمایهگذاریهای کلان یا خرید و فروش سهام خودش را نشان نمیدهد؛ بلکه در سرمایهگذاریهای کوچک زندگی هم نقش مؤثری دارد. حتی دریافت وام هم نوعی سرمایهگذاری محسوب میشود. در واقع شما ممکن است برای خرید یک ملک، کالای مورد نیازتان یا حتی طلا، بودجه کمی داشته باشید. اگر بخواهید منتظر جمع شدن پولتان بمانید، بدون شک با توجه به تورم موجود در بازار، ضرر بزرگی پرداخت خواهید کرد. چون قیمت آن ملک، کالا یا هر گرم طلا بعد از گذشت مدت زمانی بالا میرود و باید همان کالای قبلی را با قیمتی جدید و گرانتر بخرید. درحالیکه با دریافت به موقع وام، میتوانید در زمان مناسب خرید کنید و پول اضافه پرداخت نکنید.
در مقیاس کوچکتر میتوان وامهای مخصوص خرید کالا را مثال زد. در واقع اگر برای خرید یک کالا به دنبال دریافت وام هستید، اما باید زمان زیادی را صرف پیدا کردن ضامن و فراهم کردن چک ضمانت صرف کنید تا بتوانید این وام را بگیرید، در چنین حالتی احتمال ضرر در خرید کالا بالاست. چون ممکن است به دلیل وقفه افتاده بین زمان درخواست تا زمان دریافت وام، قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند و مجبور شوید هزینه بیشتری را پرداخت کنید. برای جلوگیری از چنین ضررهایی شما به یک وام با سفته بدون ضامن و چک نیاز دارید تا در زمان کوتاهی، پیش از افزایش قیمت کالا بتوانید آن را دریافت کنید. بنابراین با انتخاب یک وام مناسب میتوانید مدیریت ریسک در سرمایه گذاری کوچکی مثل خرید کالا را هم به خوبی عهدهدار شوید.
روشهای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری
با توجه به نگاه کلی که باید در استراتژی داشته باشیم، میخواهیم به سراغ چگونگی مدیریت ریسک در بازارهای مالی مهمی مثل سهام برویم و از روشهای اصلی برای کنترل ریسک در بورس بگوییم. برای همین پیش از هرچیز به سراغ محاسبه حد ضرر میرویم تا بتوانیم یک خط قرمز برای معاملات سهام ایجاد کنیم. با کمک این حد میتوانید ریسک خرید و فروش سهام را کنترل کنید. در واقع اگر قیمت سهام از عدد حد ضرر هم کمتر شود، برای کاهش ریسک باید زودتر به فکر فروش آن باشید.
کار دیگری که لازم است انجام دهید، ایجاد چند سبد سرمایهگذاری است. این سبدهای سرمایهگذاری باید تا حد ممکن ریسک غیر سیستماتیک کمی داشته و از سهام چند صنعت مختلف تشکیل شده باشند. حتی لازم است که به سراغ صندوقهای درآمد ثابت یا سرمایهگذاریهای مرتبط با طلا هم بروید تا پشتوانهای برای کنترل ضررهای احتمالی ناشی از خرید و فروش دیگر سهامها در بورس داشته باشید. در واقع داشتن سبدهای متنوع باعث ایجاد تعادل میشود. یعنی ممکن است که یک سهام دچار افت ارزش شود، اما بالا رفتن قیمت سهام دیگر، این زیان را جبران میکند. همچنین سرمایهگذاری در صندوقهای بدون ریسک و درآمد ثابت، با یک سود همیشگی همراه است. این سود پشتوانه خوبی برای جبران ضررهای ناشی از ریسکپذیری محسوب میشود.
بهعنوان توصیه آخر برای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری، پیشنهاد میکنیم زمانی به سراغ خرید و فروش در بورس بروید که این بازار رونق بالایی دارد و سهامها رشد صعودی پیدا کردهاند. در دورههایی که بورس روند صعودی دارد، بیشتر سهامها سودآوری بالایی دارند و کنترل ریسک معاملات به دلیل کاهش احتمال زیان بسیار راحتتر است.
بیشتر بدانید تا حرفهایتر باشید
دنیای تجارت هر روز شما را با چالش جدیدی روبهرو میکند تا به سراغ روشهای تازه سودآوری بروید و تنها به روشهای قبلی در کسب درآمد بسنده نکنید. برای رقابت در بازارهای کلان مالی و قدرت بیشتر در مدیریت ریسک در سرمایه گذاری، باید تا حد ممکن در مورد ابزارهای تجارت اطلاعات بهروزی داشته باشید. یادتان باشد که هرچه بیشتر بدانید، قدرت بالایی در کنترل ریسک خواهید داشت، سود بیشتری بهدست میآروید و در نتیجه مثل یک معاملهگر حرفهای رفتار میکنید. مجله لندو میتواند در مورد انواع بازارهای مالی و روشهای سرمایهگذاری اطلاعات خوبی در اختیارتان قرار دهد تا با دانش بیشتر وارد دنیای تجارت شوید. لندو یک سامانه مالی است که با وارد شدن به صفحه خرید قسطی میتوان برای تهیه انواع کالا و خدمات به صورت آنلاین از آن وام دریافت کرد. این وام بدون چک و ضامن و تنها با ارائه سفته داده میشود و سقف آن ۲۰ میلیون تومان است.
سوالات متداول
۱ـ مدیریت ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
توانایی کنترل ریسک و کاهش زیان، یک معامله را به سمت موفقیت هدایت میکند و از درصد شکست آن کم میکند. به مجموعه مراحلی که برای رسیدن به این هدف برنامهریزی میشود، مدیریت ریسک در سرمایه گذاری گفته میشود.
۲ـ تفاوت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک در چیست؟
ریسک سیستماتیک ناشی از یک اتفاق در سطح گسترده کشور یا جهان است که تمام سرمایهگذاران یک بازار مالی با آن روبهرو میشوند. اما ریسک غیر سیستماتیک مختص یک سهام و صنعت خاص است. بنابراین ناشی از یک بحران کلی در نظام اقتصادی نیست.
۳ـ حد ضرر چه تأثیری در مدیریت ریسک دارد؟
حد ضرر خط قرمز معاملات را مشخص میکند. به این صورت که اگر قیمت یک سهام از عدد حد ضرر کمتر شد، معاملهگر باید برای فروش آن اقدام کند.
مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار
یکی از مهمترین مباحث بازار سرمایه آگاهی از میزان ریسک شرکتها به ویژه ریسک سیستماتیک است که می تواند بازده سهام شرکتها را تحت تأثیر قرار داده و نقش به سزایی در تصمیمگیری ایفا کند. در این تحقیق، هدف . بیشتر یکی از مهمترین مباحث بازار سرمایه آگاهی از میزان ریسک شرکتها به ویژه ریسک سیستماتیک است که می تواند بازده سهام شرکتها را تحت تأثیر قرار داده و نقش به سزایی در تصمیمگیری ایفا کند. در این تحقیق، هدف پیشبینی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از نرم افزار شبکه عصبی مصنوعی و سه الگوریتم کرم شب تاب، الگوریتم درخت تصمیم و الگوریتم رگرسیون ماشین بردار پشتیبان می باشد. برای انجام این تحقیق از نمونه ای شامل 92 شرکت از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1392 الی 1397 استفاده شده است. نتایج حاصل شده از آزمون فرضیههای تحقیق نشان داد که قدرت پیشبینی ریسک سیستماتیک در الگوریتم کرم شب تاب نسبت به دو الگوریتم درخت تصمیم و الگوریتم رگرسیون ماشین بردار پشتیبان بیشتر میباشد و همچنین قدرت پیشبینی الگوریتم درخت تصمیم نسبت به الگوریتم رگرسیون ماشین بردار پشتیبان به جهت پیشبینی ریسک سیستماتیک بالاتر می باشد.
بومیسازی الگوهای ارزیابی ریسک سیستماتیک برپایه متغیر های مالی و غیرمالی
علیرضا اسلام پور؛ رویا دارابی
چکیده
تصمیمگیری در مسائل مالی و اقتصادی به دلیل عدم اطمینان آتی، همواره با ریسک همراه است. بنابراین یکی از راه های کمک به سرمایهگذاران، ارائه الگوهای پیشبینی ریسک سرمایهگذاری میباشد. هر چه این پیشبینیها . بیشتر تصمیمگیری در مسائل مالی و اقتصادی به دلیل عدم اطمینان آتی، همواره با ریسک همراه است. بنابراین یکی از راه های کمک به سرمایهگذاران، ارائه الگوهای پیشبینی ریسک سرمایهگذاری میباشد. هر چه این پیشبینیها به واقعیت نزدیکتر باشند، تصمیمگیریهایی که بر اساس چنین پیشبینیهایی اتخاذ میشوند، صحیحتر خواهد بود. هدف اصلی پژوهش تجربی حاضر پیشبینی ریسک سیستماتیک با تاکید بر متغیرهای مالی و غیرمالی میباشد. جامعه آماری این پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. دادههای مورد مطالعه این پژوهش شامل 552 سال- شرکت از سالهای 1392 تا 1397 میباشد. برای آزمون فرضیه ها از رویکرد شبکههای عصبی مصنوعی و الگوریتمهای کرم شب، درخت تصمیم و رگرسیون ماشین بردار پشتیبان استفاده شده است. نتایج حاصل شده از آزمون فرضیههای تحقیق نشان داد که هر سه الگوریتم، قدرت تبیین ریسک سیستماتیک را دارا میباشند.
طراحی و تبیین مدل برآورد ریسک سیستماتیک به روش فوق ابتکاری در بورس اوراق بهادار تهران؛ رویکرد تطبیقی مدل اقتصاد سنجی و هوش مصنوعی
نعمت راستگو؛ حسین پناهیان
چکیده
ریسک سیستماتیک همواره یکی از مهمترین شاخص هایی است که سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی در تصمیمگیری های مالی خود اهمیت ویژه ای برای آن قائل هستند .هدف این پژوهش ارائه مدلی جدید و مبتنی بر متغیر . بیشتر ریسک سیستماتیک همواره یکی از مهمترین شاخص هایی است که سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی در تصمیمگیری های مالی خود اهمیت ویژه ای برای آن قائل هستند .هدف این پژوهش ارائه مدلی جدید و مبتنی بر متغیر های حسابداری برای برآورد شاخص ریسک سیستماتیک یا همان بتا است به روش اقتصاد سنجی نوین آرفیما- فیگارچ که حافظه بلند مدت ریسک سیستماتیک را ارزیابی میکند. دوره زمانی این پژوهش سال های 1385 تا 1394 است جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 174 شرکت به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید . به همین منظور ابتدا بتای ریسک سیستماتیک از طریق آرفیما – فیگارچ محاسبه شد و سپس مدل های برآورد شده به روش اقتصاد سنجی رگرسیون گام به گام (انتخاب پیشرو ) و روش هوش مصنوعی ( از طریق ترکیب الگوریتم های ژنتیک و پرواز پرندگان در انتخاب عوامل موثر و مدلسازی آن از طریق ترکیب و پیاده سازی الگوریتم ارزیاب سرمایهگذاری دادههای پویای تکاملی بر روی الگوریتم های مذکور) مقایسه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از سه نرم افزار اُکس متریکس ، ایویوز و متلب استفاده گردید . دقت پیش بینی دو مدل مبتنی بر اقتصاد سنجی و هوش مصنوعی از طریق محاسبه ضریب همبستگی بین تاهای برآورد شده و بتای آرفیا – فیگارچ انجام شده که مدل مبتنی بر هوش مصنوعی با ضریب همبستگی 94 درصد دقت پیش بینی به مراتب بالاتری را از خود نشان داد
کنترل اختلالات کوچک و حذف اثر جهشها در برآورد ریسک سیستماتیک سری زمانی با فرکانس بالا
چکیده
امروزه در بازارهای جهانی نوع دیگری از سریهای زمانی حائز اهمیت هستند. این نوع سریهای زمانی حجم زیادی از اطلاعات مربوط به قیمتهای خریدوفروش، حجم معاملات، زمان انجام معاملات و … را در طول . بیشتر امروزه در بازارهای جهانی نوع دیگری از سریهای زمانی حائز اهمیت هستند. این نوع سریهای زمانی حجم زیادی از اطلاعات مربوط به قیمتهای خریدوفروش، حجم معاملات، زمان انجام معاملات و … را در طول یک روز شامل میشود، این سریهای زمانی را با عنوان سریهای زمانی با فرکانس بالا میشناسند که هنگام استفاده از این سریهای زمانی به مشکلاتی نظیر: ناهمزمان بودن انجام معاملات، اختلالات کوچک و وقوع جهشها بایستی توجه نمود که دارای تجزیه و تحلیل متفاوتی نسبت به سری های زمانی معمولی است و محقق قادر به استفاده از افق زمانی کوتاه مدت برای بررسی های خود میباشد. در این مقاله به برآورد ریسک سیستماتیک شرکت ملی صنایع مس ایران با استفاده از رویکرد " از پیش متوسط گیری کردن" و حذف جهشها در طی ماههای خرداد الی آبان سال 1393 پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که جهشها و اختلالات کوچک در برآورد نوسانات تحققیافته و در نتیجه برآورد ریسک سیستماتیک تأثیرگذار هستند و حتماً بایستی آنان را مورد بررسی قرار داد تا برآورد ریسک سیستماتیک قابلاطمینانتر باشد و در نتیجه مدیریت ریسک پرتفوی نیز عملکرد بهتری خواهد داشت.
بررسی رابطه بین ریسک نقدشوندگی وریسک بازار با بازده سهام رشدی و ارزشی بارویکرد مدل AHP در بورس اوراق بهادار تهران
جواد حبیبی ثمر؛ رضا تهرانی؛ کامبیز انصاری
چکیده
شناسایی معیار های مناسب برای انتخاب سهام هایی که بازدهی بالاتر به همراه ریسک پایینتر داشته باشند از مسایل مهم پیش روی سرمایه گذاران و از موضوعات اصل مدیریت سرمایه گذاری می باشد. در تحقیق حاضر ابعاد مختلف . بیشتر شناسایی معیار های مناسب برای انتخاب سهام هایی که بازدهی بالاتر به همراه ریسک پایینتر داشته باشند از مسایل مهم پیش روی سرمایه گذاران و از موضوعات اصل مدیریت سرمایه گذاری می باشد. در تحقیق حاضر ابعاد مختلف پارادایم های سرمایه گذاری ارزشی و رشدی مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه آماری پژوهش،شامل شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران بوده،نمونه آماری متشکل از 131شرکت ازبین جامعه ، برای بازه زمانی1386 تا 1390 است .در ابتدا با وزن دهی به هریک ازشرکت های نمونه بوسیله هفت شاخص(شش معیار هاگن بعلاوه معیار P/E) از ریسکهای سیستماتیک در سرمایهگذاری طریق مدل AHP ،سپس تفکیک و رتبه بندی سهام ها از طریق مدل SAW در هریک از سالهای تحقیق پرداخته شد. سپس با توجه به اهمیت رابطه بین ریسک و بازده ،تاثیر ریسک سیستماتیک و ریسک عدم نقدشوندگی ،بر بازده سهام مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج تحقیق نشان می دهد که بین ریسک بازار(بتا) و بازده واقعی سهام ریسکهای سیستماتیک در سرمایهگذاری رشدی رابطه خطی معکوس برقرار است . این رابطه قوی و معنا دار است. از طرفی بین ریسک بازار(بتا) و بازده واقعی سهام ارزشی رابطه خطی مستقیم برقرار است . همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین ریسک نقدشوندگی و بازده واقعی سهام رشدی و ارزشی (در هر دو) رابطه خطی مثبت وجود دارد ولی میزان و شدت رابطه بازده واقعی با ریسک نقدشوندگی در شرکت های رشدی بسیار بیشتر از شرکت های ارزشی دیده شد.
بررسی ایستایی ریسک سیستماتیک پرتفوی سرمایه گذاری
جعفر حاجی بزرگی؛ محمد جواد آخوندیان
چکیده
این مقاله به بررسی ثبات شاخص ریسک سیتماتیک(β) در طول زمان با توجه به اطلاعات در دسترس در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. ضریب بتا بر اساس مدل بازار که توسط پرفسور شارپ(1963) ارائه شد، محاسبه میگردد. . بیشتر این مقاله به بررسی ثبات شاخص ریسک سیتماتیک(β) در طول زمان با توجه به اطلاعات در دسترس در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. ضریب بتا بر اساس مدل بازار که توسط پرفسور شارپ(1963) ارائه شد، محاسبه میگردد. ضریب بتا همان شیب رگرسیون میباشد که از طریق برقراری رگرسیون خطی ساده بین بازده بازار و شرکت به دست میآید. ثبات بتا یکی از فروض اساسی در شکلگیری مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (CAPM) است. در این راستا یکی از مهمترین مسائلی که سرمایهگذاران برای به دست آوردن بازده مورد انتظار خود با آن مواجهند، صحت تخمین بتا و ثبات آن در طول دوره سرمایهگذاری است. بر این اساس هر چه ضریب بتا از ثبات بیشتری برخوردار باشد، بازار سهام کارآیی بالاتری خواهد داشت و سرمایهگذاران با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بازده مورد انتظار خود به بازار سرمایه وارد میشوند. لذا در این تحقیق به کمک روش OLS و با استفاده از بازده ماهیانه سهام طی سالهای 1384 تا 1388 به بررسی ثبات بتا در شرکتها و پرتفویها پرداخته شد که در نهایت نتایج تحقیق دلالت بر ثبات بتا برای سهام انفرادی و بدرههای سهام داشت.
بررسی ایستایی ریسک سیستماتیک پرتفوی سرمایه گذاری
1 استادیار و عضو هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی- گرایش مالی دانشگاه آزاد سلامی واحد تهران مرکزی
چکیده
این مقاله به بررسی ثبات شاخص ریسک سیتماتیک(β) در طول زمان با توجه به اطلاعات در دسترس در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
ضریب بتا بر اساس مدل بازار که توسط پرفسور شارپ(1963) ارائه شد، محاسبه میگردد. ضریب بتا همان شیب رگرسیون میباشد که از طریق برقراری رگرسیون خطی ساده بین بازده بازار و شرکت به دست میآید.
ثبات بتا یکی از فروض اساسی در شکلگیری مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (CAPM) است. در این راستا یکی از مهمترین مسائلی که سرمایهگذاران برای به دست آوردن بازده مورد انتظار خود با آن مواجهند، صحت تخمین بتا و ثبات آن در طول دوره سرمایهگذاری است. بر این اساس هر چه ضریب بتا از ثبات بیشتری برخوردار باشد، بازار سهام کارآیی بالاتری خواهد داشت و سرمایهگذاران با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بازده مورد انتظار خود به بازار سرمایه وارد میشوند. لذا در این تحقیق به کمک روش OLS و با استفاده از بازده ماهیانه سهام طی سالهای 1384 تا 1388 به بررسی ثبات بتا در شرکتها و پرتفویها پرداخته شد که در نهایت نتایج تحقیق دلالت بر ثبات بتا برای سهام انفرادی و بدرههای سهام داشت.
ریسک سرمایه گذاری
"ریسک" را میتوان بهطور ساده نوسان بازدهی تعریف کرد. وقتی قیمت سهمی با دامنه بالا نوسان میکند، اصطلاحاً سهم پر ریسک خوانده میشود. در بازار سهام دو نوع ریسک مطرح میشود: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک.
ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که در ارتباط با یک سهم خاص باشد. بهعنوانمثال، لغو مجوز تولید دارو برای یک شرکت دارویی میتواند سبب افزایش ریسک سهم شود. این نوع ریسک که مربوط به یک شرکت یا صنعت خاص است، ریسک غیرسیستماتیکمیگویند. از سوی دیگر، ریسک سیستماتیک ریسکی است که مربوط بهکل بازار سهام است و به سهم خاصی ارتباط ندارد . بحرانهایی چون جنگ، ناامنی، زلزله، بحرانهای مالی و … از جمله ریسکهای سیستماتیک است که کل سهام بازار سرمایه را تحت تأثیر خود قرار میدهد .
سبد سرمایهگذاری
با توجه به ماهیت ریسک سرمایه گذاری غیر سیستماتیک، امکان کاهش این ریسک در بازار سهام وجود دارد. تشکیل سبد سرمایهگذاری (پرتفولیو) راهی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری غیرسیستماتیک است. زمانی که شما مجموعهای از سهام که تنوع کافی داشته باشند، خریداری کنید اثرات منفی و مثبت اخبار و وقایع سهام را که عامل ریسک غیر سیستماتیک هستند، کاهش میدهید.
هرچه تعداد سهام در سبد سرمایهگذاری بیشتر باشد، ریسک سرمایه گذاری غیرسیستماتیک پرتفولیو کمتر خواهد بود. البته این امر سبب کاهش بازدهی سبد نیز خواهد شد. چرا که برخی سهام در سبد رشد و برخی افت خواهند کرد که این سبب افت بازدهی سرمایهگذاری خواهد شد. نکته مهم در خصوص ریسک سبد اینکه امکان کاهش ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک با تنوعبخشی در سبد سرمایهگذاری ممکن نیست. بدین معنا که افزایش تعداد سهام در سبد تأثیری در کاهش ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک نخواهد داشت. لذا، همواره سطحی از ریسک برای سرمایهگذاران در بازار سهام وجود خواهد داشت .
ریسک سرمایه گذاری
نکته نهایی اینکه حذف کامل ریسک در حوزه سرمایهگذاری ممکن نیست و سرمایهگذار با قبول سطح معقولی از ریسک بایستی انتظار بازدهی بالاتر از نرخ سود بدون ریسک را خواهد داشت. درواقع اصطلاحاً پاداش تحمل ریسک از سوی سرمایهگذاران بایستی بازدهی بالاتری از نرخ بدون ریسک خواهد بود .
منبع:
لینک های مفید
در زیر فهرستی از منابع اصلی ریسک معمول کلاسهای دارایی اصلی جمع آوری شده است. اگر میخواهید تا راجع به یک ریسک خاص بیشتر اطلاعات کسب کنید، توضیحات کاملتر آنها را در ادامه بخوانید. (لطفاً توجه داشته باشید: این یک لیست کامل و جامع نیست.)
ریسک بازار
ریسک صنعت
ریسک توقف نماد
ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ سرمایه گذاری مجدد
ریسک نرخ ارز
چرا ریسک سرمایه گذاری اهمیت دارد؟
ریسک صنعت: ریسک مربوط به بخشها و صنایع خاصی از سرمایه گذاری ریسک صنعت گفته میشود. برای مثال سهام شرکت های پتروشیمی در معرض ریسک هایی قرار دارند که شرکت های دارویی ممکن است متأثر از آن نوع ریسک ها نباشند.
ریسک توقف نماد: این نوع ریسک زمانی رخ میدهد که قیمت آغازین سهام یک شرکت بعد از توقف و بسته شدن نماد شرکت با قیمت نهایی در روز بسته شدن نماد آن تفاوت قابلتوجهی داشته باشد. ریسک توقف ریسکهای سیستماتیک در سرمایهگذاری نماد میتواند بین پایان یک روز و آغاز روز بعد اتفاق بیفتد. ریسک توقف نماد در طول یک آخر هفته یا یک تعطیلات واضحتر میشود، جایی که اتفاقات زیادی از زمان تعطیل شدن در روز چهارشنبه و بازگشایی در روز شنبه میتواند رخ دهد. اطلاعاتی که ممکن است بعد از بسته شدن نماد شرکت منتشر شود و رخدادهای اقتصادی و سیاسی تنها بخشی از کاتالیزورهایی هستند که میتوانند این نوع ریسک را تقویت کنند.
ریسک نرخ بهره: ریسک نرخ بهره غالباً به طور واضحی در سرمایه گذاری اوراق مشارکت قابل مشاهده است، جاییکه افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش قیمت اوراق مشارکت میشوند و به ارزش سرمایه گذاری های اوراق مشارکت آسیب میرسانند. کاهش نرخ بهره تاثیرعکس داشته و به افزایش قیمت اوراق مشارکت منجر میشود. ریسک نرخ بهره همچنین میتواند به کلاسهای دارایی دیگر، مثل سهام شرکت ها نیز سرایت کند، جایی که نرخ های بهره بالاتر ممکن است نتیجه تلاشهای سیاست بانک مرکزی برای مبارزه با تورم یا تسلط بر رشد سریع اقتصادی باشد، امری که میتواند باعث شکلگیری رکود در اقتصاد شود. به عبارتی اثر نرخ های ریسکهای سیستماتیک در سرمایهگذاری بهره بالاتر ممکن است به کاهش فعالیت اقتصادی منجر شود که درنتیجه آن به ارزش سهام شرکت ها آسیب وارد میشود. نرخ های بهره پایین برای تحریک رشد اقتصادی میتواند تأثیر مثبتی بر همان دارایی ها بگذارد، ولی باز هم تضمینی برای این رابطه وجود ندارد و افزایش و کاهش نرخ بهره میتواند آثار پیشبینینشدهای بر اقتصاد داشته باشد.
ریسک سرمایه گذاری مجدد: فرض کنید شما در یک نوع اوراق مشارکت سرمایه گذاری کردهاید که بازده سالانه ۲۲ درصد داشته است. اکنون که شما به سررسید این اوراق نزدیک میشوید، باید به دنبال گزینه جدیدی برای سرمایه گذاری باشید تا پولی که از محل سررسید اوراق مشارکت قبلی دریافت میکنید در جای جدید سرمایه گذاری کنید؛ اما به دلیل کاهش نرخ بهره و تغییر شرایط اقتصادی، نمیتوانید سرمایه گذاری جدیدی پیدا کنید که با همان نرخ ۲۲ درصد یا بیشتر به شما سود پرداخت کند. به همین دلیل ناچارید در اوراقی سرمایه گذاری کنید که سود ۱۸ درصد عاید شما میکند. به این نوع ریسک، ریسک سرمایه گذاری مجدد گفته میشود.
ریسک چیست
معمولا زمانی که صحبت از انواع ریسک به میان میآید، کلمه خطر برجسته میشود؛ اما باید بدانیم که ریسک فقط دربردارنده خطر و مفهومی منفی نیست.
ریسک در معنای کلی، نا اطمینانی از آینده را نشان میدهد. ممکن است ما خود را در معرض ریسک قرار دهیم و با فرصتهای مثبت مواجه شویم. این فرصتهای مثبت در مفاهیم مالی قابل توضیح هستند. بنابراین ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است.
عموماً مفهوم ریسک در مالی و سرمایهگذاری مورد توجه است. در مقاله پیش رو قصد داریم به توضیح انواع ریسک بپردازیم.
چرا ریسک وجود دارد و انواع آن کدامند؟
از آغاز پیدایش تمدن، انسانها همواره با عوامل متغیر و خطرهای زیادی مواجه بودهاند و احتمال خسارت همواره وجود داشته است. انسان نخستین با مخاطرات طبیعی مواجه بوده و به تدریج آموخته است که اتفاقات ناخوشایند را پیشبینی کند و برای مقابله با آنها آماده باشد.
هر چه میزان رشد و پیشرفت انسان بیشتر میشود، در معرض تصمیمگیریها و پیچیدگیهای بیشتری قرار میگیرد و در معرض ریسکهای بیشتری قرار میگیرد.
به طور کلی، موقعیتهای ریسکی که افراد با آن مواجه میشوند معمولا شامل دو دسته میشود:
ریسک واقعی یا خالص (Pure Risk)
این ریسکها در واقع همان خطرات فیزیکی مثل خطر تصادف، بیماری، طلاق، بلایای طبیعی و …. هستند که عمدتا در اختیار ما نیستند و در صورت وقوع، نتیجهای جز خسارت ندارند. این ریسکها عموماً قابلیت بیمه شدن دارند و همیشه موجب زیان میشوند.
ریسک سوداگرانه یا پویا
این نوع ریسکها معمولا در شرایط اقتصادی قابل اندازهگیری هستند و نتیجه احتمالی آنها میتواند سود یا زیان باشد. انواع سرمایهگذاریهای اقتصادی، بازیهای مبتنی بر شرطبندی، از جمله چنین ریسکهایی هستند.
ریسکهای نوع اول کاملا زیان ده هستند و با بیمه کردن میتوان خسارات ناشی از آن را کاهش داد. اما ریسکهای نوع دوم میتوانند به نتایج مثبت و سود ده ختم شوند. در ادامه به تقسیم بندی ریسکهای پویا که در سرمایهگذاری با آن مواجه هستیم، میپردازیم.
بهتر است ابتدا “مفهوم ریسک” در سرمایهگذاری را تعریف کنیم، در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته میشود. این انحراف بازده میتواند مثبت یا منفی باشد، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایهگذاری بیشتر باشد، در اصطلاح گفته میشود که ریسک سرمایهگذاری بیشتر خواهد بود.
طبقه بندی افراد از نظر پذیرش انواع ریسک
سرمایهگذاران را از منظر پذیرش ریسک میتوان به سه دسته تقسیم نمود:
- افراد ریسکگریز: این افراد رویکرد محافظهکارانه دارند. این شخص ترجیح میدهد، بازده مطمئنی داشته باشد و احتمال موفقیت وی بالا باشد.
- افراد ریسکپذیر: این افراد رویکرد جسورانه دارند شخص ریسک بالا را به منظور دریافت سود بالاتر میپذیرد.
- افراد ریسکهای سیستماتیک در سرمایهگذاری خنثی نسبت به ریسک: سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آنها را ریسک خنثی مینامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی آن میدانند.
ریسکپذیری و ریسک گریزی به معنای به استقبال ریسک رفتن و از ریسک فراری بودن نیست. بلکه نشان میدهد، افراد ریسک گریز در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی بیشتری نسبت به یک واحد ریسکپذیرفته شده قبلی انتظار دارند.
همچنین افراد ریسکپذیر در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی کمتری نسبت به یک واحد ریسکپذیرفته شده قبلی توقع دارند.
این اصل که کسب بازده بالاتر تنها با پذیرش ریسک بیشتر امکان پذیر است بیانگر این حقیقت است که نمیتوان ریسک نکرد و بازده به دست آورد و در مقابل نیز اگر سرمایهگذاری ریسک بالاتری بپذیرد به طور طبیعی باید انتظار بازده بالاتری داشته باشد.
در واقع شما با پذیرش ریسک بیشتر پاداش دریافت میکنید که به آن صرف ریسک میگویند. صرف ریسک در سرمایهگذاریهایی که ریسک بالاتری دارند، بیشتر است.
معیارهای سنجش انواع ریسک سرمایه گذاری
برای اندازهگیری ریسک سرمایهگذاری معیارهای متفاوتی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها انحراف معیار بازده تاریخی یا میانگین یک سرمایهگذاری است.
بالا بودن انحراف معیار محاسبه شده نشاندهنده بالا بودن ریسک سرمایهگذاری میباشد. شرکتهای بسیاری زمان و منابع مالی خود را صرف شناسایی ریسکهای متفاوتی که در معرض آن هستند قرار داده تا بتوانند ریسک خود را ارزیابی و مدیریت کنند. عموماً ریسکهای سرمایهگذاری، به دو نوع اساسی تقسیم میشود:
۱- ریسک سیستماتیک
این نوع ریسک، مربوط به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه است که قابل حذف نیست. ریسک سیتماتیک بر کل بازار اثر میگذارد و محدود به صنعت خاص نیست.
۲- ریسک غیرسیستماتیک
برخلاف ریسک سیستماتیک، این نوع ریسک قابل کنترل و کاهش است. ما میتوانیم شرکتی را که در اثر تصمیمگیریهای نادرست یا شرایط بحرانی با افت قیمتی مواجه شده را خریداری نکنیم و از این ریسک جلوگیری کنیم. به جز دو مورد فوق، انواع دیگری نیز از ریسک وجود دارد که برخی زیرمجموعه همین دو نوع ریسک هستند.
۳- ریسک نرخ سود (Interest rate risk)
اگر چند گزینه برای سرمایهگذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح میشود. به عنوان مثال سرمایهگذاری در سهام یا اوراق مشارکت. تفاوت نرخ سود این دو سرمایهگذاری میتواند ما را به یکی از دو گزینه که ریسک کمتری برای ما دارد، سوق دهد.
مثلاً اگر خرید سهام ۲۰ درصد سود و خرید اوراق سود ثابت ۱۵ درصدی داشته باشد و بانک سود اوراق را تا سطح ۲۰ درصد افزایش دهد در این صورت به صرفه است که با ریسک کمتری اوراق خریداری کنیم نه سهام. این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر میگذارد.
۴- ریسک تورم (Inflation risk)
رشد نرخ تورم باعث میشود بر بازدهی سرمایهگذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل میشود. به طور مثال اگر انتظار بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشیم و نرخ تورم سالانه ۱۵ درصد داشته، در نهایت ۳۵ درصد بازدهی خواهیم داشت.
هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته میشود. پس باید سرمایهگذاری انتخاب کنیم که بازدهی بیشتری داشته و در نهایت پس از کسر تورم، رضایت ما را فراهم کند. به این نوع ریسک که در اثر افزایش نرخ تورم به فرد تحمیل میشود، ریسک تورم میگویند.
۵- ریسک مالی (Financial risk)
شرکتها در صورتهای مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وامهای دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش مییابد. به این نوع ریسک، ریسک مالی گفته میشود.
بسیاری از سرمایهگذاران با لحاظ این نکته سهام شرکتها را خریداری میکنند و از شرکتهایی که تعهدات مالی زیادی دارند به دلیل ریسک مالی فاصله گرفته و به سراغ گزینههای کم ریسک تر میروند.
۶- ریسک نقدشوندگی (liquidity risk)
دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالا دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است.
در مورد سهام نیز این ریسک وجود دارد. فرض کنید قصد دارید سهام شرکتی را در بازار به فروش برسانید ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، کسی سهام را نمیخرد. در این حالت شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. هرچه سرعت خرید و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن را روانتر باشد این ریسک در آن کم رنگتر است.
۷- ریسک نرخ ارز (currency risk)
در مورد شرکتهای واردات محور، ریسک نرخ ارز بسیار با اهمیت است. اگر شرکت مورد نظر شما، عمده مواد اولیه خود را وارد میکند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل میشود.
با رشد هزینهها، سود دهی شرکت کاسته شده و نتیجه نهایی، عدم رغبت سرمایهگذاران به خرید شرکت مذکور است. البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیتماتیک محسوب میشود که توسط شرکتها قابل کنترل نیست.
۸- ریسک تجاری
در ریسک تجاری به این موضوع توجه میشود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینههای عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینههای یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر میگیرد.
این هزینهها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینههای اداری میشود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که میفروشد، میباشد.
۹- ریسک اعتباری یا ریسک نکول
ریسک اعتباری یا نکول، ریسک عدم بازپرداخت سود یا اصل بدهی قلمداد میشود. این نوع ریسک برای سرمایهگذاران اوراق قرضه، نگران کننده است. اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک نکول و به همین ترتیب کمترین بازده را دارند.
از طرف دیگر اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک نکول و در نتیجه نرخ بهره بالاتر هستند.
۱۰- ریسک کشور
ریسک کشور، به عدم توانایی یک کشور در پرداخت تعهدات مالی گفته میشود. در صورت بروز چنین ریسکی، به عملکرد سایر بخشهای مالی کشور نیز صدمه وارد میشود. آسیب سایر کشورهای در ارتباط با آن نیز محتمل است. این ریسک در غالب کشورهای در حال توسعه که کسری بودجه شدید دارند، رخ میدهد.
۱۱- ریسک سیاسی
ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک است. در این حالت، بیثباتی سیاسی، جنگ، کنترلهای نظامی، تغییر قوانین دولتی، روی تصمیمهای سرمایهگذاری اثر میگذارد. این نوع ریسک با عنوان ریسک ژئوپلیتیک نیز شناخته میشود. نکتهای که در مورد این ریسک وجود دارد، آن است که هر چه افق زمانی سرمایهگذاری طولانیتر شود، این ریسک بیشتر میشود.
جمع بندی انواع ریسک
در این مقاله با تعریف ریسک آشنا شدیم. انواع مختلف ریسک از منظرهای مختلف را بررسی کردیم. همچنین با طبقه بندی پذیرش ریسک در افراد مختلف، آشنا شدیم.
به طور کلی، ریسکهایی که با آن مواجه هستیم؛ دو نوع قابل پویا و خالص هستند. ریسکهای خالص عموماً زیان ده هستند و هدف ما صرفا کنترل ریسکهای پویا است. به منظور کاهش زیانهای ناشی از ریسکهای سرمایهگذاری، چندین راه حل وجود دارد.
لازم به ذکر است که ما قادر نیستیم همه ریسکهای سرمایهگذاری را مهار کنیم. بلکه با دانش و تجربه حاصل از مدیریت ریسک میتوانیم آن را به سطح قابل تحملی کاهش دهیم. یکی از راههای کاهش ریسک سرمایهگذاری، سبد دارایی است.
در واقع با سرمایهگذاری در چند سهام، ریسک کلی سبد سهام کمتر از مجموع ریسکهای تک تک سهام خواهد شد. استفاده از تنوع بخشی این امکان را فراهم میکند که با کنار هم قراردادن داراییهای مالی متنوع ریسک کمتری را متحمل شویم.
استفاده از سهام مختلف در سبد سرمایهگذاری موجب کاهش ریسک غیرسیستماتیک میگردد. تنوعبخشی باید با دانش و تجربه کافی صورت بگیرد و در صورت امکان از متخصصین این امر بهره گرفته شود.
درحالیکه اکثر متخصصان سرمایهگذاری موافق هستند که تنوع سازی نمیتواند در برابر ریسک آنها را تضمین کند، میتوان گفت تنوع سازی مهمترین مؤلفه برای کمک به یک سرمایهگذار در رسیدن به اهداف مالی دوربرد است و این درحالیکه ریسک مالی را به حداقل میرساند.
دیدگاه شما