بهره مرکب چیست و چه کاربردی دارد؟
قدرت بهره مرکب را درک کنید و از آن برای پیشی گرفتن از تورم استفاده کنید.
نمیدانم چقدر در مورد بهره مرکب و قدرت آن میدانید؟ برای شروع اجازه دهید یک مثال از کتاب اثر مرکب نوشته آقای دارن هاردی بزنم. به نظرم این مثال بهترین و قابل فهم ترین مثالی است که میتواند قدرت اثر مرکب را به شما نشان دهد.
آقای هاردی در فصل اول این کتاب یک سوال از ما میپرسد و ما را بر سر یک دوراهی قرار میدهد. او این مثال را مثال سکه جادویی می نامد. برای قابل فهم تر شدن آن، کمی تغییر در واحد سنجش پول داده ام. با هم این سوال را مرور کنیم:
اگر بین 3 میلیارد تومان به صورت نقدی یا یک سکه 10 تومانی که در 31 روز آینده هر روز ارزشش دوبرابر می شود، حق انتخاب یکی را داشته باشید، کدام را انتخاب می کنید؟
اگر از قبل این مثال را شنیده باشید یا کتاب را خوانده باشید میدانید که باید سکه 10 تومانی را انتخاب کنید، چون این مسیری است که به یک ثروت بزرگتر منتهی می شود. با این حال چرا خیلی سحت است که باور کنیم انتخاب سکه 10 تومانی در نهایت منجر به پول بیشتری می شود؟
آقای هاردی می گوید: چون زمان خیلی بیشتری می برد تا نتیجه نهایی را ببینیم. اما بیایید یک نگاه دقیق تری به جزئیات بیندازیم و ببینیم چرا سکه جادویی 10 تومانی انتخاب بهتری است.
فرض کنیم شما 3 میلیارد تومان پول نقد را انتخاب می کنید و دوستتان از مسیر سکه 10 تومانی می رود.
در روز پنجم دوستتان 160 تومان دارد و شما هنوز 3 میلیارد تومان را دارید.
در روز دهم او فقط 5120 توان دارد که تقریبا چیزی به حساب نمی آید. فکر میکنید دوستتان در مورد تصمیمش چه احساسی دارد؟ در حالی که شما در حال برنامه ریزی برای خرج کردن 3 میلیاردتان هستید و از انتخابتان راضی هستید.
بعد از گذشت 20 روز و در حالیکه فقط 11 روز باقی مانده، مسیر سکه 10 تومانی فقط به 5243000 تومان ختم شده است. در این لحظه دوست شما در مورد خودش چه احساسی دارد؟ او 20 روز صبر کرده و فقط کمی بیشتر از 5 میلیون تومان دارد و شما صاحب 3 میلیارد تومان هستید. نزدیک به 570 برابر او دارایی دارید.
بعد از روز بیستم، کار سکه جادویی 10 تومانی شروع میشود. همان رشد کوچک روزانه، اثر مرکبی ایجاد میکند که اثر آن در روز بیست و نهم، 2 میلیارد و 685 میلیون تومان و روز سی ام به بیش از 5 میلیارد تومان می رسد. و نهایتا در روز 31 ام، ارزش آن سکه 10 تومانی، 10 میلیارد تومان را رد میکند که بیشتر از 3 برابر پول شماست.
آقای هاردی میگوید: چیزهای بسیار کمی هستند که به اندازه جادوی اثر مرکب موثر و برانگیزاننده هستند. که شما در جنبه های مختلف زندگی خود می توانید از آن استفاده کنید.
و علت اینکه شما میبینید افراد ثروتمندی که از راههای شرافتمندانه صاحب ثروت شده اند، اغلب سالهای ابتدایی فعالیتشون ثروت زیادی نداشتند و از سالهای دهم به بعد ثروت آنها به طور نمایی رشد میکند، دقیقا همین اثر مرکب است.
بازار بورس هم دقیقا همین فرصت را می تواند برای ما ایجاد کند. من جدول مربوط به محاسبات را در وب سایت و در پایین فایل صوتی برای شما قرار می دهم که بتوانید نحوه محاسبات را به چشم ببینید.
| روز | سناریو اول | سناریو دوم |
| 1 | 10 | 3,000,000,000 |
| 2 | 20 | 3,000,000,000 |
| 3 | 40 | 3,000,000,000 |
| 4 | 80 | 3,000,000,000 |
| 5 | 160 | 3,000,000,000 |
| 6 | 320 | 3,000,000,000 |
| 7 | 640 | 3,000,000,000 |
| 8 | 1,280 | 3,000,000,000 |
| 9 | 2,560 | 3,000,000,000 |
| 10 | 5,120 | 3,000,000,000 |
| 11 | 10,240 | 3,000,000,000 |
| 12 | 20,480 | 3,000,000,000 |
| 13 | 40,960 | 3,000,000,000 |
| 14 | 81,920 | 3,000,000,000 |
| 15 | 163,840 | 3,000,000,000 |
| 16 | 327,680 | 3,000,000,000 |
| 17 | 655,360 | 3,000,000,000 |
| 18 | 1,310,720 | 3,000,000,000 |
| 19 | 2,621,440 | 3,000,000,000 |
| 20 | 5,242,880 | 3,000,000,000 |
| 21 | 10,485,760 | 3,000,000,000 |
| 22 | 20,971,520 | 3,000,000,000 |
| 23 | 41,943,040 | 3,000,000,000 |
| 24 | 83,886,080 | 3,000,000,000 |
| 25 | 167,772,160 | 3,000,000,000 |
| 26 | 335,544,320 | 3,000,000,000 |
| 27 | 671,088,640 | 3,000,000,000 |
| 28 | 1,342,177,280 | 3,000,000,000 |
| 29 | 2,684,354,560 | 3,000,000,000 |
| 30 | 5,368,709,120 | 3,000,000,000 |
| 31 | 10,737,418,240 | 3,000,000,000 |
از قدرت جادویی بهره مرکب چطور میتوانیم در بازار بورس استفاده کنیم؟
همانطور که احتمالا در مثال سکه جادویی فهمیدید، در بهره مرکب نه تنها اصل پول شما دو برابر شد، بلکه سود آن هم دو برابر شد. در واقع شما هیچ برداشتی طی 31 روز نداشتید و دیدید که روز به روز ارزش پول بیشتر میشود و بهره مرکب قدرت خود را به شما نشان می دهد.
حالا اگر ما بتوانید از بهره مرکب برای تولید ثروت استفاده کنیم چه طور میتوانیم به خواسته های مالی خود برسیم. بیایید با یک مثال پیش برویم
فرض کنید شما 50 میلیون تومان پول دارید و به طور مستمر هر سال 50 درصد بازده در بازار بورس به دست می آورید اما حق ندارید تا پایان 20 سال هیچ برداشتی از پولتان داشته باشید. در پایان سال اول پول شما 75 میلیون تومان و در پایان سال پنجم ثروت شما به 400 میلیون تومان میرسد. اگر همین مسیر را ادامه دهید در پایان سال دهم ثروت شما به 3 میلیارد تومان میرسد و از اینجا بهره مرکب قدرت خود را نشان میدهد. در پایان سال پانزدهم ثروت شما به 22 میلیارد تومان و در پایان سال بیسنک ثروت شما به 170 میلیارد تومان میرسد.
ممکن است با خود بگویید بیست سال بعد با 170 میلیارد تومان یک پراید هم نمیدهند. به همین دلیل یک بار دیگر محاسبات را انجام می دهیم و این بار نرخ تورم را هم به طور میانگین 20 درصد در نظر میگیریم. احتمالا میدانید که طبق جدیدترین آمار در خرداد 99 میانگین نرخ تورم 40 سال اخیر ایران چیزی در حدود 20 درصد بوده است. پس ببینیم اگر سالانه تا 20 سال به طور مانگین 20درصد تورم هم داشته باشیم، 50 میلیون تومان سرمایه گذاری ما در پایان سال بیستم چقدر میشود؟
طبق محاسبات اگر بتوانید کارتان را به خوبی انجام دهید، با در نظر گرفتن تورم، 50 میلیون تومان امروز شما، با نرخ رشد سالیانه 50 درصدی و تورم 20 درصدی، در پایان سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ سال بیستم، چیزی حدود 20 میلیارد تومان میشود. آیا میدانید این عدد یعنی چه؟
یعنی اینکه شما میتوانید با سرمایه گذاری فعلی خود خانه ای که در حال حاضر 20 میلیارد تومان است بخرید. هیچ اهمیتی ندارد که آن خانه 20 سال آینده چقدر است. چون من در محاسبات ارزش سرمایه گذاری شما را نسبت به نرخ تورم تعدیل کردم و حالا میتوانید این طور فرض کنید که هیچ تورمی نداریم. خانه که امروز 20 میلیارد تومان است، قیمتش طی 20 سال هیچ تغییری نمیکند و این سرمایه گذاری شما است که سال به سال رشد میکند و بعد 20 سال ارزش آن به قیمت خانه 20 میلیاردی می رسد. من جدول محاسبات را در صفحه مربوط به پادکست پنجم قرار داده ام و شما میتوانید آن را در وب سایت مشاهده کنید.
| نرخ رشد | نرخ تورم | |
| سال | 50% | 20% |
| 0 | 50,000,000 | 50,000,000 |
| 1 | 75,000,000 | 60,000,000 |
| 2 | 112,500,000 | 81,600,000 |
| 3 | 168,750,000 | 110,976,000 |
| 4 | 253,125,000 | 150,927,360 |
| 5 | 379,687,500 | 205,261,210 |
| 6 | 569,531,250 | 279,155,245 |
| 7 | 854,296,875 | 379,651,133 |
| 8 | 1,281,445,313 | 516,325,541 |
| 9 | 1,922,167,969 | 702,202,736 |
| 10 | 2,883,251,953 | 954,995,721 |
| 11 | 4,324,877,930 | 1,298,794,181 |
| 12 | 6,487,316,895 | 1,766,360,086 |
| 13 | 9,730,975,342 | 2,402,249,717 |
| 14 | 14,596,463,013 | 3,267,059,615 |
| 15 | 21,894,694,519 | 4,443,201,076 |
| 16 | 32,842,041,779 | 6,042,753,463 |
| 17 | 49,263,062,668 | 8,218,144,710 |
| 18 | 73,894,594,002 | 11,176,676,806 |
| 19 | 110,841,891,003 | 15,200,280,456 |
| 20 | 166,262,836,504 | 20,672,381,420 |
به دست آوردن سود 50 درصدی طی یک سال در بدترین سالهای بازار بورس چیز غیرممکنی نبوده است. حتی اگر حرفه ای تر بوده باشید و اصول معامله گری را به خوبی بدانید، میتوانید از بازار آتی و آپشن هم کمک بگیرید و به راحتی بازدهی 50 یا حتی بیشتر را در بازار به دست آورید. به علاوه اگر به طور مستمر منابع مالی بیشتری را به سرمایه گذاری خود اضافه کنید، میتوانید ثروت آتی خود را در بورس بیشتر هم کنید.
البته به شرطی که بتوانید به طور مستمر و دائمی در بازار بورس سوداور باشید. همانطور که میبینید موفقیت در بازار بورس و در هر سرمایه گذاری دیگری مسابقه دو سرعت نیست. بلکه مسابقه دو ماراتن یا استقامت است. سودهای مقطعی و کوتاه مدت نمیتواند شما را در این بازار ثروتمند کند و به آروزهایتان برساند. درسی که از این آموزش میگیریم آن است که به بازار به چشم یک منبع درآمد یک روزه نگاه نکنید. بلکه به سرمایه گذاری در بورس به چشم یک تجارت بلندمدت نگاه کنید که اگر به اصول پایبند باشید، شما را به آرزوهایتان خواهد رساند.
فراموش کنید که فرصت رشد چند برابری سرمایه شما در بهار 99 از دست رفت. فراموش کنید که بخشی از سرمایه شما در شهریور 99 از بین رفت. اینها فرصت ها و تهدیدهایی که گذشته از امروز به بعد تاثیری در آینده مالی شما نخواهند داشت اگر همین امروز و همین امسال برای سرمایه گذاری خود برنامه ریزی کنید.
قانون 72
اینجا میخواهم در مورد یک روش به نام قانون 72 با شما صحبت کنم و ببینیم این قانون چه کاربردی دارد. قانون 72 یک روش بسیار ساده است که می تواند نشان دهد چند سال طول می کشد تا سرمایه شما دو برابر شود. طبق این قانون اگر نرخ بازدهی مورد انتظار سالانه خود را بر عدد 72 تقسیم کنید تعداد سالهایی که طول میکشد تا سرمایه شما 2 برابر شود، مشخص میشود.
مثلا فرض کنید شما میتوانید به طور میانگین 36 درصد بازدهی طی یک سال در بورس به دست آورید. کافی است عدد 72 را بر 36 تقسیم کنید، جواب 2 میشود. اگر بتوانید هر سال 36 درصد بازده به دست آورید، و ان را سرمایه گذاری کنید، طی دو سال میتوانید سرمایه خود را 2 برابر کنید.
البته با توجه به اینکه این قانون بهره مرکب روزانه را در نظر می گیرد، شما نمیتوانید با ضرب و تقسیم ساده این عدد را توجیه کنید، اما قانون به درستی کار میکند.
نتیجه گیری
یک تغییر کوچک در نرخ بهره و ترکیب آن در طول زمان می تواند اثر بسیار بزرگی را روی نتیجه نهایی بگذارد. وقتی شما در سپرده های با درآمد ثابت مثل بانک سرمایه گذاری میکنید، فقط سود سرمایه اولیه خود را دریافت می کنید، نه سود سودهای خود را. بنابراین در بلندمدت چیز زیادی به دست نمی آورید. اما وقتی در سهام سرمایه گذاری میکنید، علاوه بر سود نقدی که ممکن است سالانه دریافت کنید، ارزش سهام شما هم ممکن است روز به روز و سال به سال رشد کند.
منابع آموزشی مکمل برای درک مفاهیم مطرح شده در بهره مرکب
من در مقاله ای دیگر که از یک دوره آموزشی کامل در مورد مفاهیم مالی بود، به طور کامل در مورد بهره مرکب صحبت کردم. اگر در مورد این موضوع علاقه مند هستید میتوانید مقاله بهره مرکب یا قدرت ترکیب پول چیست؟ را بخوانید.
همینطور پیشنهاد میکنم حتما مقاله سرمایه گذاری در بورس با ماهی ۱۰۰ هزار تومان برای ۲۰ سال را هم مطالعه کنید. چرا که نکات تکمیلی مفیدی برای شما دارد.
همچنین در دوره آموزشی الفتای سرمایه گذاری در بورس مراحلی که برای ورود به بازار بورس در پادکست عنوان کردم، به طور عملی توضیح دادم. آموزشهای کوتاه هر بخش به شما کمک میکند عملکرد بسیار بهتری در بازار بورس داشته باشید.
سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟
امکانی قابل اطمینان و شفاف در سامانه معاملات آنلاین نهارخ که براساس مانده مثبت وجوه نزد کارگزاری، برای شما سود آفرینی میکند.
طرح سرمایه‌گذاری نهابان، امکانی قابل اطمینان و شفاف در سامانه معاملات آنلاین نهارخ است تا در صورتی که به دلیل شرایط بازار یا هر دلیلی دیگر، نقد هستید و مانده حساب شما در کارگزاری مثبت است، سودآفرینی شما متوقف نشود. در واقع، مانده‌ی مثبت شما در کارگزاری نهایت‌نگر با انتقال به حساب سرمایه‌گذاری نهابان، از سود روزشمار برخوردار خواهد شد.
- سود روزشمار 18 درصد به حساب سرمایه‌گذاری نهابان تعلق می‌گیرد.
- با طرح نهابان، مانده مثبت شما در کارگزاری حتی برای یک روز، مشمول سود خواهد شد.
- سرمایه‌گذاری در نهابان، قدرت خرید شما را کاهش نمی‌دهد.
- مبلغ سرمایه‌گذاری و سود آن در هر لحظه قابل رویت و برداشت است.
- کلیه عملیات مربوط به حساب نهابان شما، بصورت خودکار انجام میشود و تاثیری بر فعالیت‌های روزمره شما ندارد.
- امکان سرمایه‌گذاری مجدد سود پرداختی (سود مرکب) فراهم شده است.
- فعالسازی طرح نهابان، به صورت غیرحضوری و بدون مراجعه به کارگزاری ممکن است.
- ابتدا وارد سامانه معاملات نهارُخ شوید (در صورت نداشتن حساب از گزینه ثبت‌نام استفاده کنید).
- قرارداد سرمایه‌گذاری در طرح نهابان را تایید کنید.
- یک فنجان چای گرم بنوشید!
نقل و انتقال پول بین کارگزاری و حساب بانکی، به صورت دستی انجام میشود و دردسرهای عملیاتی با خود به همراه دارد. همچنین، به دلیل این که در هر لحظه احتمال خرید سهم و انتقال وجه به کارگزاری وجود دارد، حساب مورد استفاده باید کوتاه مدت باشد و نمی‌توان از مزایای حساب‌های بلندمدت بهره‌مند شد که سود آن ناچیز است.
نکته‌ی دیگر که البته مهم‌ترین ایراد انتقال وجه به حساب بانکی است، کاهش قدرت خرید ناشی از خروج وجه از حساب کارگزاری می‌باشد.
خرید واحد از صندوق‌های قابل معامله در بازار، اشکالات کمتری نسبت به استفاده از حساب بانکی دارد اما کاهش قدرت خرید و احتمال عدم امکان فروش واحدهای تحت مالکیت در قیمت مناسب، دو نقطه ضعف مهم خرید ETF است.
نکته تکمیلی این که نحوه قیمت‌گذاری صندوق‌های قابل معامله به گونه‌ای است که هزینه صدور و ابطال واحدها در آن منعکس شده است و برای معامله ETF کارمزد پرداخت میشود.
سرمایه‌گذاری مانده مثبت حساب در نهابان، روز خرید سهم متوقف خواهد شد یا تا روز تسویه ادامه خواهد داشت؟
در صورت اقدام به خرید سهم، وجه مورد نیاز برای تسویه بدهی ناشی شده از خرید انجام شده تا روز تسویه در حساب نهابان نگهداری میشود. این بدان معناست که پس از خرید سهام، حساب نهابان شما دو روز دیگر حفظ و به آن سود تعلق می‌گیرد.
سرمایه‌گذاری در نهابان هیچ گونه هزینه جانبی ندارد و سود محاسبه شده در هر لحظه قابل رویت و برداشت است.
انتقال مانده به حساب سرمایه‌گذاری نهابان و خروج وجه و سود متناسب با وجه خارج شده، به صورت شفاف در گردش حساب مشتری قابل رویت است. با استناد به مبلغ‌های نمایش داده شده در گردش حساب، امکان محاسبه سود 18 درصد با شفافیت کامل وجود دارد.
به طرح سرمایه گذاری نهابان خوش آمدید!
با فعالسازی این طرح از مزایای ویژه یک سرمایه‌گذاری عالی برخوردار می‌شوید و علاوه بر دریافت سود روزشمار 18 درصد برای مانده حسابتان، کل قدرت خرید برای معاملات در دسترس شما خواهد بود.
سرمایه گذاری در بانک یا بورس
یکی از رایج‌ترین پرسش‌هایی که ممکن است برای شما هم پیش آید، در بورس سرمایه گذاری کنیم یا در بانک؟ این موضوع برای افرادی که از بازار بورس اطلاعی نداشته و قصد شروع فعالیت در آن را دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این مقاله سعی داریم با توجه به سود بانکی و سود حاصل از بورس، این تصمیم‌گیری را برای شما راحت‌تر سازیم. البته این نکته حائز اهمیت است که ورود به بازار بورس مستلزم آموزش یا بهره‌مندی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان است. به منظور استفاده از روش‌های غیر مستقیم سرمایه‌گذاری میتوانید از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان کارگزاری اقتصاد بیدار بهره‌مند شوید.
سود بانکی
در واقع سود بانکی که در پایان سال دریافت میکنید، بهره پولی است که بانک در عوض مدت زمانی که از پول شما استفاده کرده است، پرداخت میکند. به‌طور معمول این سود 18% در سال معادل 5/1% در ماه فرض میشود که برای فعالان بازار بورس به هیچ عنوان جذابیتی ندارد .
سود بورس
اکنون که شرایط کسب سود در بانک بررسی شد، بهتر است قبل از هر تصمیمی شرایط و نحوه سود بورسی را هم بررسی کنید. در کل می‌توان سود در بورس را به 2 دسته زیر تقسیم کرد .
روش اول: کسب سود از نوسان قیمت سهام
قیمت سهام، همانند سایر دارایی‌های موجود در بازار دچار نوسان‌هایی میشود که به علت ماهیت بازار بورس دامنه این نوسان بسیار گسترده‌تر از نوسانات عادی دارایی‌های شناخته شده از قبیل مسکن، سکه و حتی خودرو می‌باشد. این مسئله قطعا به نفع فعالین حرفه‌ای بازار بورس خواهد بود .
برای مثال در تصویر پیش‌رو، سهام فولاد مبارکه اصفهان با نماد فولاد، از تاریخ 19 آبان 1399 قیمت سهم از 11435 ریال به 14866ریال در تاریخ 19 آذر 1399 نوسان کرده است. این نواسان معادل 30% سود در عرض 1 ماه بوده است. توجه داشته باشید این افزایش قیمت در یکی از بدترین شرایط بازار بورس ایران اتفاق افتاده است. این در حالی است که در این مدت بانک 5/1% بازده داشته است که یک برتری 20 برابری در سوددهی بورس به حساب می‌آید .
روش دوم: سود نقدی سالیانه
در این روش، در پایان هر سال مالی شرکت‌های بورسی درصدی از سود سالیانه خود را به‌صورت سود نقدی بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند. اگرچه این روش جذابیت کمتری نسبت به روش قبل برای فعالان بازار سرمایه دارد اما به عنوان یک روش سودده همیشه از طرف فعالین بازارهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای کسب سود از این روش باید در وهله اول سهامی را بیابید که سود نقدی (EPS) بالایی دارد و دوم اینکه قبل از مجمع سالیانه، باید مالک سهام شرکت باشید. این روش بعضا حتی از سود بانکی هم شیرین‌تر میتواند باشد .
برای مثال سهم همراه اول که سود تقسیمی بالایی دارد در اویل سال 94 با قیمت حدود 26000 ریال بعد از 1 سال به حدود 29000 ریال رسید و در مجمع سالیانه 6020 ریال سود بین سهامداران تقسیم کرد. یعنی در صورت خرید سهم و نگهداری آن به مدت یکسال با احتساب سود مجمع حدود 35% بازدهی داشته که کاملا معنی دار است .
تورم در اقتصاد ایران
شاید مهم‌ترین شاخص برای تصمیم گیری‌های مالی در اقتصاد ایران، تورم باشد. اجازه دهید با یک مثال این مطلب را شرح دهیم. اگر فردی در سال 1395 مبلغ 100 میلیون تومان را در یک حساب بانکی سپرده کرده باشد و تورم را به‌طور میانگین 20% و سود بانکی را 18% فرض کنیم . این فرد در سال 1400 با احتساب این امر که هر سال به‌طور فرضی تورم 20% از حسابش کم کرده و بانک فرضا 18% برای حسابش سود ساخته، ارزش حساب فرد مورد نظر ما حدود 93 میلیون تومان خواهد بود. اگر همین فرد در سال 1395 همین مبلغ را در صندوق قابل معامله کاردان که به علت همبستگی نزدیک با شاخص در این مثال به عنوان نماینده تحرکات کل بازار بورس در نظر گرفته شده است، سرمایه گذاری کرده بود در طی این 5 سال مطابق با تصویر زیر 1741% سود برداشت می‌کرد که حتی در صورت کسر تورم سالیانه به مراتب اختلاف معناداری با سرمایه‌گذاری در بانک برای فرد به همراه می‌داشت .
تفاوت بین سود بانکی و سود بازار بورس
بین سود بانکی و سود حاصل از بورس، چند تفاوت مهم وجود دارد.
- سود سپرده بانکی در مقایسه با سود بازار بورس پایین‌تر بوده اما تضمین شده است. اما سودی که می توان از بورس بدست آورد، در مقایسه با بانک بالاتر بوده ولی مانند بانک تضمینی در بدست آوردن آن وجود ندارد .
- تفاوت دیگر در موضوعی است که بر روی میزان سود افراد اثرگذار است. در بازار بورس، 2 نفر که یک مبلغ مشخص مثلا ۱ میلیون تومان را در بورس سرمایه‌گذاری کنند، به دلیل تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری در بورس، امکان خرید سهم‌های متفاوت و همچنین تفاوت در مهارت و توانایی تصمیم‌گیری افراد، دقیقا یک مبلغ یکسان بازدهی بدست نمی آورند . اما اگر دو نفر مبلغ ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری کنند، بدون در نظر گرفتن اینکه چه توانایی ها یا شرایطی دارند، مبلغ ثابتی را به عنوان سود سپرده گذاری دریافت خواهند کرد .
جمع‌بندی
با توجه به شرایط ذکر شده برای افرادی که به سود ثابت بورس راضی نمی‌شوند و مهم‌تر از آن به دنبال حفظ ارزش پول و سرمایه خود در برابر تورم هستند، بازار بورس به شدت مناسب و جذاب است اما شرط کلیدی ورود به این بازار مطالعه، آموزش، آگاهی و صبر می‌باشد. به منظور آموزش بورس که مهم‌ترین اولویت برای ورود به بازار سرمایه است، مقالات آموزشی سایت کارگزاری اقتصاد بیدار و دوره‌های آموزشی را بررسی نمایید.
جنجال سود مرکب
۲۳ دی ۱۳۹۸، بالاخره بعد از کشمکش‌های فراوان قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی کشور ابلاغ شد؛ مصوبه‌ای که همچنان درگیرودار اجراست و بانک مرکزی با اجرای آن مخالف است؛ روایت سودهای مرکبی که در شبکه بانکی ایران وجود دارد و در تعارض بودن آن با بانکداری بدون ربا، مدت مدیدی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مدیران دولتی را به جنب‌وجوش انداخته تا به روش‌های مختلف این مانع را از پیش پای نظام بانکی کشور بردارند. تولیدکنندگان و صنعتگران نیز از آسیب‌های این حساب و کتاب بانکی در امان نیستند. چنانکه به‌دلیل انباشت سود و جریمه بدهکاران بانکی، گاه بدهی آنها به چند برابر اصل وام دریافتی میرسد. در برخی موارد نیز در بازه زمانی پنج‌ساله، رقم بدهی به ۴ تا ۵ برابر تعهدات وام‌گیرنده تبدیل میشود. این مسائل باعث شد برای حمایت از تولید موضوع حذف سود مرکب مطرح شود و در سال ۱۳۹۸ به تصویب برسد. «قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی کشور» اوایل دی سال ۹۸ برای پیاده‌سازی به وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ابلاغ شد، اما جنجال سود مرکب همچنان ادامه دارد.
سال ۱۳۹۸ مجلسی‌ها طبق مصوبه‌ای، به‌صورت مقطعی و با زمانبندی، بدهکاران بانکی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان را در صورت پرداخت یکجای بدهی، مشمول بخشش سود و جریمه کرده بودند. در مرحله بعدی، نمایندگان مجلس با هدف افزایش سقف بدهی و گسترش آن حذف سودهای مرکب را در قانون بودجه سال ۱۳۹۷ مطرح کردند اما به‌دلیل مخالفت‌های بانک مرکزی و تفاوت دیدگاه‌ها میان بانک مرکزی و مجلس این طرح به سرانجام نرسید. در گام سوم، نمایندگان مجلس در قالب یک طرح دوفوریتی حذف سودهای مرکب از جرایم بانکی را به قانون تبدیل کردند. بر همین اساس، بعد از کش‌‌وقوس‌ها و اصلاحیه‌های فراوان در مجلس، این قانون پس از تصویب در ۱۱ شهریور ۹۸ و تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام، با عنوان «قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی کشور» از طرف رئیس‌جمهوری وقت، در اوایل دی ۹۸ برای پیاده‌سازی به وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ابلاغ شد. «ربح مرکب» به سودی اطلاق میشود که بانک از سود بگیرد. پس از تلاش‌های فراوان بالاخره قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی کشور و حذف ربح مرکب در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و بانک مرکزی هم دستورالعمل آن را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.
سود مرکب چیست؟
سود یا بازده پاداشی است که روی سرمایه‌گذاری در مدت زمانی مشخص به‌دست می‌آورید.
از نظر نوع محاسبه بازده، دو نوع بازده ساده و بازده مرکب وجود دارد. در صورتی که بازده موردنظر، تنها روی اصل سرمایه محاسبه شود، به آن سود یا بهره ساده می‌گویند.
در روش سود ساده، بهره دریافتی سرمایه‌گذاری نمی‌شود و تنها بهره دریافتی روی همان سرمایه اولیه اعمال میشود، اما هنگامی که بازده روی اصل سرمایه به اضافه سودهای گذشته حساب شود، سود یا بهره مرکب به‌دست می‌آید.
سود مرکب سود ترکیب شده یا مضاعف است. مرکب شدن بهره به این معنی است که روی بهره و اصل پول، بهره دریافت شود؛ بنابراین سود رشد سریع‌تر و بیشتری خواهد داشت.
در بلندمدت بهره مرکب خود را بیشتر نشان میدهد و بازده بر اصل مبلغ و سود نسبت به حالت سود ساده، بسیار بیشتر خواهد شد.
بانک‌ها سود مرکب نمی‌گیرند
در حالی که یکی از گلایه‌های فعالان اقتصادی از شبکه بانکی کشور اخذ سود مرکب است، دبیر کل کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی میگوید: هیچ یک از بانک‌های دولتی و خصوصی کشور سود مرکب نمی‌گیرند و این وصله دروغی است که به بانک‌ها می‌چسبانند. به گزارش ایسنا، وزیر امور اقتصادی و دارایی به‌تازگی در نامه‌ای از رئیس‌جمهوری درخواست کرده به تولیدکنندگان بدهکار شبکه بانکی کشور در سقف مشخصی مهلت شش‌ماهه داده شود که بعد از حذف سود مرکب، بتوانند تسهیلات خود را تسویه کنند. در این بین، یکی از گلایه‌های مردم و سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ تولیدکنندگان از شبکه بانکی اخذ سود مرکب است. فرض کنید وامی با سود ۲۰ درصد از بانک دریافت میکنید و پس از گذشت ۲ ماه نمیتوانید اقساط آن را بپردازید. در این شرایط یک وجه التزام یا جریمه دیرکرد به شما تعلق می‌گیرد. در ادامه بانک به‌جای اینکه در ماه سوم فقط وجه التزام را از اصل پول محاسبه کند، جریمه دیرکرد را از سود تعیین میکند که این امر موجب میشود وام‌گیرنده ۴ برابر وامی که گرفته، بدهکار شبکه بانکی شود.
تولیدکنندگان معتقدند بانک‌ها همچنان سود مرکب دریافت می‌کنند که در این زمینه، محمدرضا جمشیدی، دبیر کل کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی گفت: اخذ سود مرکب وصله دروغی است که به بانک‌های دولتی و خصوصی می‌چسبانند، درحالی که در اصل سود مرکبی در بانک‌ها وجود ندارد. وی افزود: ادعای افرادی که می‌گویند بانک‌ها سود مرکب اخذ می‌کنند، این است که فردی با دریافت وام ۱۰۰ میلیون تومانی از بانک‌ها یا جنسی می‌خرد یا در طرحی مشارکت میکند که پیش‌بینی میشود پس از یک سال با فروش آن کالا و سود حاصل از آن، این مبلغ به ۱۲۰ میلیون تومان برسد که سود حاصل شده به‌نسبتی که از قبل تعیین میشود، بین بانک و مشتری توزیع میشود.
جمشیدی ادامه داد: وام‌گیرنده کالایی را که با وام بانکی خریده، می‌فروشد و سود میکند اما در سررسید، سود را به بانک نمی‌پردازد، در حالی که از فروش کالا سود برده است. در این شرایط بانک در تعیین جریمه دیرکرد هم مبلغ اصلی وام و هم سودی که پیش از این بین بانک و مشتری توافق شده را لحاظ میکند، زیرا حق و طلب بانک در سررسید ۱۲۰ میلیون تومان نه ۱۰۰ میلیون تومان است که جریمه دیرکرد را برمبنای آن حساب میکند اما گفته میشود بانک باید فقط از اصل سرمایه سود بگیرد، در حالی که سود حاصل از سرمایه حق و طلب بانک است.
دبیر کل کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی تاکید کرد: در هیچ از بانک‌های دولتی و خصوصی سود مرکب وجود ندارد و این القاب دروغینی است که به بانک‌ها نسبت می‌دهند تا از آن نفع خود را ببرند.
از بازی مرکب تا حذف سود مرکب
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینکه با حذف سود مرکب بانک‌ها، بخشی از مطالبات وصول میشود، به پایگاه خبری بازار سرمایه گفت: قانون حذف سود مرکب در مجلس قبل مصوب شده اما تاکنون اجرا نشده بود که امیدواریم با پیگیری مجلس این موضوع عملیاتی شود. رحیم زارع افزود: با این اقدام، بدهی کسانی که بدهکار نظام بانکی هستند و به‌دلیل ربح مرکب امکان بازپرداخت تعهدات را نداشتند، تعیین تکلیف و تبدیل به وجوه دریافتی توسط بانک‌ها میشود. نماینده مردم آباده، بوانات، خرم‌بید و سرچهان در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: حذف سود مرکب در ترازنامه نظام بانکی تاثیرگذار است و حجم منابع نقدی نظام بانکی و قدرت بانک‌ها را برای تامین تسهیلات افزایش میدهد. وی در ادامه اظهار کرد: وظیفه مجلس آن است که این قانون را بررسی کرده و کمیسیون اقتصادی نیز نسبت به اجرای آن جدی‌تر باشد تا شاهد رشد و توسعه تولید و ایجاد اشتغال در کشور باشیم. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اضافه کرد: اثر مثبت حذف سود مرکب این است که تعهدات فعالان اقتصادی که دچار مشکل شده‌اند کاهش و ارزش سهام بانکی‌ها در بازار سرمایه افزایش می‌یابد. زارع خاطرنشان کرد: در صورت حذف ربح مرکب بانک‌ها و اجرای آن که بانک مرکزی هم پیگیر آن است، هم منابع موردنیاز بانک‌ها در قالب مطالبات تبدیل به وجه نقد شده و هم طرح‌های جدید، سودآور خواهند شد.
سودآوری طرح‌های جدید میسر میشود
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز از جمله افرادی است که معتقد است در صورت حذف «سود مرکب» هم منابع موردنیاز بانک‌ها در قالب مطالبات تبدیل به وجه نقد میشود و هم طرح‌های جدید، سودآور خواهند شد. محمدرضا پورابراهیمی با بیان اینکه ربح مرکب سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ بانک‌ها و حذف آن در اقتصاد کشور ازسوی مجلس مطرح شده، افزود: حذف سود مرکب بانک‌ها دو پیامد دارد؛ در ابتدا اگر ما سود مرکب را در محاسبات مدنظر قرار ندهیم به این معنا است که قانون را اجرا کرده‌ایم، چون قانون میگوید سود روی سود قابل‌قبول نیست و با این اقدام، بخش زیادی از مشکلات مردم در این حوزه برطرف میشود. وی با بیان اینکه همچنین با حذف سود مرکب بانک‌ها، بخشی از مطالبات وصول میشود، عنوان کرد: با این اقدام، کسانی که بدهکار نظام بانکی هستند و به‌دلیل ربح مرکب امکان بازپرداخت تعهدات را نداشتند، تعیین تکلیف شده و بدهی‌شان به بانک‌ها را پرداخت خواهند کرد. پورابراهیمی اضافه کرد: اثر مثبت حذف ربح مرکب این است که تعهدات فعالان اقتصادی که دچار مشکل شده‌اند را کاهش میدهد. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر در سرفصل مطالبات بانک‌ها، اعدادی در قالب مطالبات معوق نشسته و امکان دسترسی بانک‌ها به این منابع وجود ندارد. پورابراهیمی ضمن ارزیابی مثبت از موضوع فوق، ادامه داد: با حذف سود مرکب، از یک سو مشکلات بنگاه‌های اقتصادی حل میشود و از سوی دیگر بانک‌ها می‌توانند به‌جای بلوکه کردن دارایی‌هایی که دردی از آنها دوا نمیکند و تنها در سرفصل جمع دارایی‌های فریزشده، منابع نقدی دریافت کنند.
سود مرکب از کجا آمد
کارشناس حقوق بانکی، نقص قانون عملیات بانکی بدون ربا را عامل اصلی ایجاد سود مرکب در شبکه بانکی کشور دانست و گفت: اجرای این قانون به نفع بانک‌ها نیز هست. درست است که تقریبا ۳۰ تا ۴۰ درصد میزان مطالبات آنها کاهش پیدا میکند، اما تمام مطالبات‌شان را به‌صورت نقد و یکجا دریافت می‌کنند که به نفع آنها از بعد جذب منابع و کاهش مطالبات غیرتجاری‌شان است. یاسر مرادی در توضیح دلیل اصلی به‌وجود آمدن سود مرکب در شبکه بانکی گفت: در قانون عملیات بانکی بدون ربا که در سال ۶۳ اجرا شد، درباره اعطای تسهیلات، مکانیسم مشخصی داشتیم که بر مبنای آن، تسهیلات باید اعطا شود، اما وقتی یک بدهی سررسید میشود، درباره نحوه امهال آن در این قانون چیزی گفته نشده است. همین مسئله دلیلی شد تا بانک‌ها هر کدام با شیوه خود عمل کنند و متاسفانه این اعمال سلیقه و سکوت قانون در این زمینه، منجر به این شد که سود مرکب در بسیاری از بانک‌ها شکل بگیرد. او اضافه کرد: برای حل این مشکل، قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران بانکی تصویب شد که گفته شد این مشکلات را برطرف میکند، اما به‌دنبال گلایه‌هایی که در زمینه این قانون وجود داشت، شورای فقهی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در سال۹۸، دستورالعملی را به‌عنوان امهال مطالبات غیرتجاری شبکه بانکی و موسسات اعتباری تصویب کرد که قرار بود از ابتدای سال ۹۹ لازم‌الاجرا شود. مرادی گفت: تنها برخی از بانک‌ها اجرای این قانون را آغاز کردند؛ آن‌هم نه به‌صورت کامل و اگر این دستورالعمل به‌صورت کامل اجرایی شود، سود مرکب به‌طور کامل از شبکه بانکی برچیده میشود.
نقش بهره مرکب در ورشکستگی نظام بانکی
محمدمهدی مجاهدی موخر نیز معتقد است در اقتصاد ایران به‌دلیل بالا بودن تقاضا برای پول، هر نهادی که خلق‌کننده پول باشد، مشکلی برای عرضه پول‌های تولیدی خود نخواهد داشت. وی گفت: یک بحث مهم در نظام پولی کشور این است که همیشه تقاضا برای پول از عرضه آن بیشتر است. این افزایش تقاضا نسبت به عرضه نیز به‌دلیل تقاضاهای تورمی و سفته‌بازی است. این پژوهشگر اقتصاد در دومین نشست تخصصی «پول، بانک و سیاست‌های پولی پیشنهادی به دولت سیزدهم از نگاه اقتصاد اسلامی» اظهار کرد: امروزه در سیستم بانکی کشور ما خلق پول از «هیچ» اتفاق می‌افتد و این یعنی اینکه قبل از ذخیره اعتبار در بانک، وام اعطا میشود، اما متاسفانه ما می‌خواهیم بدون توجه به این مهم اصلاح نظام بانکی را کلید بزنیم. سیستم بانکی کشور، مدام تولید نرخ بهره میکند و اقتصاد را به سمتی سوق میدهد که تمام بخش‌های سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ آن تحت تاثیر این نرخ قرار بگیرد. البته نرخ بهره روی پول نیز نقشی ویژه دارد. وی افزود: ما در سیستم تحلیل اقتصاد کشور دچار انحراف شده‌ایم، چراکه می‌خواهیم خلق پول اتفاق بیفتد اما به سمت تولید هدایت شود. باید بگویم این بسیار نادرست است. در توجیه آن نیز می‌توان گفت اگر تولید با شدت بیشتر اتفاق بیفتد نرخ کاهش خواهد داشت، در حالی که کاهش نرخ در حوزه تولید موجب ورشکستگی آن خواهد شد. این نگاهی است که توسط بانکداران به جامعه القا شده و ما باید از استخر پولی جامعه برای جلوگیری از خلق پول جدید استفاده کنیم. مجاهدی درباره ورشکستگی نظام بانکی نیز معتقد است روند این اتفاق به‌گونه‌ای است که سیستم بانکداری با بهره‌ای که اتخاذ کرده محاسبه و تنظیم میشود اما این فرمول با عدد «یک» برابر نمی‌شود. مساوی شدن این فرمول با یک، مستلزم حرکت زمان به سمت بی‌نهایت است و چون این اتفاق نمی‌افتد موجب ورشکستگی سیستم بانکی خواهد شد.
سخن پایانی
ماجرای حذف سود مرکب به این برمی‌گردد که این موضوع با بانکداری اسلامی در تضاد است و ضربه‌های سنگینی به تولید و تولیدکنندگان وارد میکند. برای حذف این سود در نظام بانکی کشور اقدامات زیادی صورت گرفت تا در سومین گام و در قالب یک طرح دوفوریتی ازسوی نمایندگان حذف سودهای مرکب از جرایم بانکی در سال ۱۳۹۹ به قانون تبدیل شد، اما این موضوع همچنان یکی از چالش‌ها و موانع اصلی تولید و نظام بانکی کشور است.
دستور دادستان برای جلوگیری از دریافت سود مرکب توسط بانک‌ها
در راستای تحقق شعار سال و حمایت از تولید و اشتغال، دادستان کل کشور میزبان اعضای شورای هماهنگی بانک‌ها بوده و در جریان مشکلات و مسائل آنان قرار گرفت.
به نقل از روابط عمومی دادستانی کل کشور، اعضای شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه دولتی ظهر امروز با دادستان کل کشور دیدار و گفت وگو کردند.
در این دیدار دو ساعته که پیمان نوری معاون اقتصادی دادستان سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ کل و مدیران عامل بانک‌های دولتی حضور داشتند حجت الاسلام و المسلمین منتظری مسائل و مشکلات مدیران نظام بانکی را شنیده و پیشنهاداتی در جهت بهبود وضعیت بانکی کشور ارائه داد.
در ابتدای این دیدار دادستان کل کشور اظهار کرد: بانک‌ها نقشی تعیین کننده در رشد و توسعه اقتصاد کشور دارند و باید در جهت تحقق شعار سال نقش خود را ایفا نمایند. معتقد هستیم باید مسائل و مشکلات بانک‌ها شنیده شود تا آنها هم بتوانند به درستی به وظایف بانکداری خود عمل کنند.
وی گفت: بانک‌ها باید یکی از بازیگران اصلی در حمایت از تولید باشند و در احیای کارخانجات تعطیل و نیمه تعطیل سهیم باشند. البته این بدان معنا نیست که بانک‌ها متضرر شوند و بر آنها تکالیف غیرقابل انجام بار شود.
دادستان کل کشور افزود: در حال حاضر یکی از مواردی که جزو اولویت‌های دستگاه قضائی است حمایت از تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی است. اگرچه ما از فعالان اقتصادی که در مواجهه با بانک‌ها دچار گرفتاری شده‌اند حمایت می‌کنیم اما باید عنوان داشت این حمایت به هیچ وجه شامل افرادی که تسهیلاتی گرفته و در جای غیر هزینه کرده‌اند نخواهد شد و با قاطعیت با این قبیل افراد برخورد خواهیم کرد. بانک‌ها هم باید این افراد سودجو را به دستگاه قضائی معرفی کنند تا با آنها برخورد شود.
حجت الاسلام و المسلمین منتظری در ادامه با انتقاد از عملکرد برخی بانک‌ها که نسبت به اخذ سود مرکب اقدام می‌کنند گفت: مسئله دیگری که بانک‌ها لازم است نسبت به آن حساس باشند بحث دریافت سود مرکب است. متأسفانه گزارش‌هایی که در این رابطه به دست ما میرسد صحت دارد و برخی شعب دست به این فعل حرام می‌زنند که باید جلوی این کار گرفته شود.
وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگر این است که نظارت در سیستم بانکی کشور یک نظارت ضعیف است و پاسخگوی مشکلات و انتقادات مردمی نیست. نظام بانکی اگر می‌خواهد به درستی کار کند باید نظارت دقیقی بر زیرمجموعه خود داشته باشد. لازم است درگاهی برای اعتراضات و شکایات مردمی وجود داشته و اگر وجود دارد اطلاع رسانی بیشتری برای آن صورت پذیرد.
دادستان کل کشور ادامه داد: حتماً بانک‌ها به دنبال یک رویه واحد باشند تا از آن طریق بتوانند از صنایع و واحدهای تولیدی حمایت کنند. بانک‌ها باید ساز و کاری طراحی کنند که بشود از بنگاه‌های تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل حمایت کرده و در زمان سود ده شدن واحد از آن نفع ببرند.
حجت الاسلام و المسلمین منتظری در بخش پایانی خود به موضوع اصلاح نظام بانکی اشاره کرد و گفت: اصلاح نظام بانکی یکی از تأکیدات مقام معظم رهبری و نیازهای روز جامعه است. برای اصلاح نظام بانکی جلسات مستمر داشته و پیشنهادات و برنامه‌های خود سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ سود مرکب و سود نقدی به چه معناست؟ را مطرح و پیگیری کنید. در هرجایی هم که لازم بود به ما اعلام کنید تا در کنارتان بوده و مسائل‌تان را منتقل کنیم.
وی افزود: بسیاری از مباحث و مطالب شما مدیران عامل بانک‌ها به ما در دادستانی کل منتقل نشده است که اگر شده بود حتماً آنها را پیگیری می‌نمودیم. لذا مسائل و مشکلات خود را از طریق معاون اقتصادی به ما اعلام کنید تا در دستور کار قرار گیرد.
در این نشست اعضای شورای هماهنگی بانک‌ها به تشریح ساختار این شورا پرداخته و مسائل و مشکلات خود را با دادستان کل کشور در میان گذاشتند.
تداوم برگزاری نشست‌های هم اندیشی با دادستان کل کشور از جمله درخواست اعضای شورای هماهنگی بانک‌ها بود که مورد موافقت حجت الاسلام و المسلمین منتظری قرار گرفت./مهر
دیدگاه شما