بازار گردان، (به انگلیسی: Market maker) افراد یا شرکت‌هایی هستند، که با هدف کسب سود، اقدام به خرید و فروش دارایی مالی (اوراق بهادار) یا کالاهای اقتصادی کرده و بنا به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی می‌کاهند.
مدیرعامل تامین سرمایه لوتوس پارسیان عنوان کرد: ابزار های مالی سدی مقابل نوسانات بازار/ صندوق‌های تحت اهمیت صندوق‌های بازارگردانی مدیریت تامین سرمایه‌ها، بی نیاز از بانک ها
اگر صندوق طلا نبود و حجم تقاضا وارد بازار فیزیکی می شد قطعاْ می توانست نوسانات شدیدی ایجاد کند.
به گزارش خبرطلایی ، علی تیموری شندی، مدیرعامل و عضو هیئت مدیره تامین سرمایه لوتوس پارسیان، در جمع خبرنگاران گفت: با توجه به اینکه حجم بازار مالی در حال افزایش است، حجم فعالیت‌های تامین سرمایه لوتوس پارسیان نیز روند رو به رشدی را تجربه می کند
وی ادامه داد: عملاْ با توجه به ضعیف شدن ارزش ریال، حجم پولی که در اقتصاد لازم است تا بتواند فعالیت‌های گذشته را مدیریت کند باید ۳ الی ۴ برابر شود و طبیعتاْ حجم تامین مالی باید به طور قابل توجهی گسترده شود. بنابراین تجهیز منابع از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز باید تقویت شود.
تیموری با اشاره به صندوق‌های قابل معامله در بازار گفت: شروع رشد این گروه صندوق‌ها در بازار با ورود صندوق اعتمادآفرین پارسیان بوده است که خوشبختانه این صندوق در حال حاضر بزرگترین صندوق از این نوع با حجم ۱۲۵۰ میلیارد تومان است و دومین نماد معاملاتی فرابورس در سال گذشته بوده است. احتمالاْ امسال نیز اولین نماد به لحاظ حجم معاملات در فرابورس خواهد بود. این نشان می‌دهد طراحی ابزارها به خوبی انجام شده و ذائقه مشتریان را به نحو مناسب‌تری پوشش داده است.
وی با اشاره به عملکرد صندوق طلا گفت: در حال حاضر حدود ۸ ماه است که سقف صندوق طلا اهمیت صندوق‌های بازارگردانی پر شده و امکان افزایش سقف صندوق فعلاْ وجود ندارد. حجم معاملاتی که روی این صندوق صورت گرفته معادل یک میلیون و ۲۰۰ هزار سکه است. اگر این ابزار نبود و قرار بود این حجم تقاضا وارد بازار فیزیکی شود قطعاْ نوسانات شدیدی می‌توانست ایجاد کند.
تیموری ادامه داد: فعالان بازار سرمایه می‌توانند از طریق معرفی ابزارهای نوین مالی نقش مؤثری در کنترل نوسانات اقتصادی داشته باشند و لازمه این امر این است که همه ارکان تصمیم‌گیرنده نسبت به این موضوع باور داشته باشند. هرچه ابزارها با پایه مالی بزرگتر شوند کنترل نوسان‌ها مؤثرتر به وقوع خواهد پیوست .
حرکت لوتوس در مسیر توسعه
وی با اشاره به تعهدات بازارگردانی شرکت گفت: در عمر فعالیت تامین سرمایه لوتوس ۷۳۴۰ میلیارد تومان تعهد بازارگردانی اوراق بدهی داشتیم و از ابتدای سال مالی شرکت نیز حدود ۱۴۵۰میلیارد تومان به این تعهدات اضافه شده که معادل ۲۰ درصد افزایش حجم تعهدات بازارگردانی است. در حال حاضر حجم کل تعهدات بازارگردانی ما برای اوراق بدهی معادل ۴۴۲۵ میلیارد تومان است.
علی تیموری اظهار داشت: در حوزه تعهدات پذیره‌نویسی اوراق بدهی تا کنون ۶۵۶۰ میلیارد تومان تعهد پذیره‌نویسی تقبل کرده‌ایم و از ابتدای سال مالی ۹۸ معادل ۲۴۵۰ میلیارد تومان به این تعهدات اضافه شده که نشان دهنده ۳۷ درصد رشدِ حجم تعهدات پذیره‌نویسی شرکت است.
تیموری گفت: ارقام فوق نشان می‌دهد روند فعالیت تامین سرمایه با شتاب به جلو می‌رود. و این رشد مرقون بسترسازی‌هایی است که در سال‌های گذشته انجام دادیم و خوشبختانه اکنون نتایج آن در حال بروز است.
این عضو هیئت مدیره تامین سرمایه لوتوس پارسیان ادامه داد: در کنار انتشار اوراق بدهی، در تعهد پذیره‌نویسی افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز فعال هستیم که این میزان هم در کل فعالیت شرکت حدود ۸۶۰ میلیارد تومان بوده است.
وی درخصوص تعهد بازارگردانی انواع صندوق‌ها آماری به این شرح ارائه کرد: کل مانده تعهد بازارگردانی ما در حوزه صندوق‌ها در حال حاضر بالغ بر ۲۶۲۰ میلیارد تومان است. که با توجه به حجم کل صندوق‌های ETF در بازار سرمایه، رقم قابل توجهی است.
مدیرعامل تامین سرمایه لوتوس درخصوص فعالیت این شرکت در حوزه بازارگردانی سهام گفت: بازارگردانی انواع سهام را به صورت مستقیم و همچنین غیر مستقیم از طریق صندوق بازارگردانی امید لوتوس پارسیان انجام می‌دهیم که ارزش بازار ۱۶ هزار میلیارد تومانی را در بر دارد. کل تعهدات بازارگردانی سهام از سوی تامین سرمایه در بازار در حال حاضر حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان است که بسیار چشمگیر است. شاید در ابتدای فعالیت تامین سرمایه‌ها این آمار دور از ذهن به نظر می‌رسید ولی آمار فعلی نشان از روند خوب رشد این گروه شرکت‌ها در بازار سرمایه کشور دارد.
وی با اشاره به دارایی‌های تحت مدیریت این شرکت گفت: دارایی تحت مدیریت تامین سرمایه لوتوس پارسیان بالغ بر ١۴ هزار میلیارد تومان و در قالب ۱۰ صندوق سرمایه‌گذاری است که در مقایسه با برخی بانک‌ها دو برابر خواهد بود. این در حالی است که زمانی فکر می کردند صندوق‌های تحت مدیریت تامین سرمایه‌ها بدون حضور بانک‌ها نمی‌توانند ادامه مسیر دهند اما امروز شاهد هستیم که دارایی‌های این بخش به شبکه بانکی وابستگی ندارد.
تیموری با اشاره به ترکیب دارایی تحت مدیریت لوتوس پارسیان اظهار داشت: خوشبختانه ترکیب بسیار متنوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری همچون صندوق‌های درآمد ثابت و سهامی تا صندوق کالایی و جسورانه را تحت مدیریت خود داریم.
او خاطر نشان کرد: سال گذشته پرتفوی سهام در دارایی تحت ما ۳۰ میلیارد تومان بوده و اکنون به هزار میلیارد تومان رسیده است که نشان از حضور پر رنگ تامین سرمایه لوتوس پارسیان در بازار دارد. این حجم از حضور در بازار به دنبال بازاریابی از مشتریان در بازار پول فراهم شده است.
تیموری یادآور شد: در صندوق‌های خود ۶ هزار میلیارد تومان اوراق داریم که نشان از اهمیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در تعمیق بازار بدهی دارد که می‌تواند به عمق فعالیت‌های تامین مالی بیانجامد. اخیراْ رقم‌های قابل توجهی تامین مالی از بازار سرمایه انجام می‌شود و از این نظر به رشد خوبی رسیده‌ایم.
وی با اشاره به ورود این شرکت به بورس نیز گفت: خوشبختانه حضور ما در بازار سهام خوب و پر رنگ بوده است. سهام این شرکت با ارزش ۲۰۵ تومان در بازار عرضه شد و ۴۱ تومان سود تقسیم کرد و اکنون در محدوده ۲۶۳ تومان معامله می‌شود که نشان دهنده بازده ۵۰ درصدی از زمان عرضه سهام است.
سنا
اهمیت صندوق‌های بازارگردانی
کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار طی نامه‌ای به محمدرضا پورابراهیمی، ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی راهکارهایی درخصوص برون رفت از شرایط فعلی بازار سرمایه را ارائه نمود.
به گزارش روابط‌عمومی کانون کارگزاران، در این نامه با تاکید بر اصلاح ریزساختارهای بازار سرمایه در جهت کمک به بهبود شرایط بازار و همچنین جلب اعتماد سرمایه‌گذاران فعلی، پیشنهادات دیگری را نیز درخصوص عدم قیمت‌گذاری دستوری و تشویق به رقابت و تقویت نقش بازار سرمایه در تأمین مالی و همچنین تشویق به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس و افزایش شفافیت در بازار و توسعه ابزارهای مالی و همینطور ثبات مقررات و حذف مقررات زائد تأکید نمود.
متن کامل نامه به شرح ذیل می‌باشد:
جناب آقای دکتر پور ابراهیمی
ریاست محترم کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی
با سلام و احترام؛
همانگونه که مستحضرید، سال ۱۳۹۹ برای بازار سرمایه ایران از چندین منظر سال شکستن رکوردها بود. در شرایطی شاخص کل بورس تهران رشد 500 درصدی را در 5 ماهه ابتدای سال تجربه نمود که همه‌گیری کرونا اقتصادهای توسعه یافته را نیز زمین‌گیر کرده بود و قریب به اتفاق شاخص‌های اقتصادی در سطح بین‌الملل وضعیت تیره و تاری از آینده ترسیم می‌نمودند. با وجود فاصله‌گذاری هوشمند در سطح کشور و به رکود رفتن بخش زیادی از فعالیت‌های اقتصادی و دست و پنجه نرم کردن با شدید‌ترین تحریم‌های اقتصادی، نیمه ابتدای سال 1399 شاهد بیشترین ورود جریان پول حقیقی به بورس بودیم به نحوی که خالص معاملات حقیقی در سه ماهه ابتدای سال بسیار بیشتر از کل خالص معاملات حقیقی در سال 1398 بود. سقوط بی‌سابقه قیمت‌های جهانی نفت هم نتوانست از ورود پول به بازار سرمایه و روند افزایش شاخص‌ها بکاهد و با ورود سهم سهامداران عدالت و صندوق‌های ETF دولتی، بخش اعظمی از جمعیت کشور برای اولین بار سهامداری در بورس را تجربه کردند. اما دیری نپایید که شرایط کاملاً معکوس شد و یکی از بزرگترین ریزش‌های شاخص بورس را در مدت زمان کوتاهی تجربه کردیم. شاخص کل بورس در نیمه دوم سال قریب به 800,000 واحد سقوط کرد و بسیاری از سرمایه‌گذاران، مخصوصاً سرمایه‌گذاران تازه وارد بخش اعظمی از سرمایه‌های خود را از دست دادند. کم نبودند سهامدارانی که در شش ماهه دوم سال بیش از 50% از ارزش پرتفوی خود را از دست رفته یافتند و دردناک‌تر آنکه بعضاً قادر به فروش و نقد کردن دارایی‌های خود به علت قفل شدن بخش زیادی از نمادهای اهمیت صندوق‌های بازارگردانی بازار در صفوف فروش نبودند. اقدام شورا عالی بورس و سازمان بورس در نامتقارن کردن دامنه نوسان نیز نه تنها قادر به جلوگیری از خروج جریان پول نشد که نقدشوندگی بازار را هم تحت تاثیر قرار داد. به نظر می‌رسد شرایط ناگوار شش ماهه دوم سال 1399 به سال 1400 تسری پیدا کرده و همچنان با صفوف فروش در نمادهای شرکت‌های کوچک و افت قیمت سهام شرکت‌های بزرگ با حداقل حجم معاملات مواجه هستیم. با این وجود، افزایش بی سابقه ضریب نفوذ بازار سرمایه در بین مردم و آشنایی آنها با سرمایه‌گذاری در بورس، فرصت استثنایی را برای اقتصاد ایران فراهم نموده است که از نقطه نظر این کانون با انجام اصلاحاتی که به شرح ذیل آمده می‌توان بسترهای رشد و توسعه اقتصادی کشور را از طریق تامین مالی بورس محور هموار نمود. پیشنهادهای مطرح شده به ترتیب اهمیت برای تقویت جایگاه بازار سرمایه به عنوان یکی از روش‌های اصلی تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری فعالین اقتصادی و برون رفت از شرایط فعلی بازار تدوین شده است.
الف) اصلاح ریزساختارهای بازار: همانگونه که عنایت دارید، یکی از کارکردهای اصلی بازار سرمایه در تمامی کشورها، ایجاد سازوکاری شفاف و موثر در کشف قیمت دارایی‌ها و ابزارهای مالی است. هرگونه مقرراتی که مانع اثرگذاری جریان اطلاعات جدید به سرعت و به طور کامل بر قیمت‌ها شود، بخش مهمی از کارایی اطلاعاتی، عملیاتی و تخصیصی بازار را به خطر می‌اندازد. نیک می‌دانیم که تعریف ابزارهای کنترلی برای کاهش هیجان بازار امری ضروری و مرسوم در سطح بین‌المللی است، ولی استفاده از آنها در شرایط اضطرار و برای مدت زمان بسیار کوتاهی توصیه می‌شود. حال آنکه محدودیت‌هایی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا، سال‌های متمادی گریبان‌گیر بازار سرمایه بوده و کشف سریع قیمت‌ها را ناممکن کرده و بسیاری از بیش واکنشی‌ها ناشی از همین محدویت است. چه بسا عدم وجود چنین محدودیت‌هایی باعث پدید آمدن حباب قیمتی در بخشی از بازار (از نقطه نظر کارشناسان مستقل) در شش ماهه ابتدای سال 1399 و معامله زیر ارزش ذاتی بعضی از سهام در حال حاضر نمی‌شد. وجود دامنه نوسان و پدیده صف نشینی، ارزش تحلیل اطلاعات در بازار سرمایه را از بین برده است و خود سینگال غلطی به فعالین بازار سرمایه از باب تعیین استراتژی صف نشینی به عنوان ساده‌ترین و موثرترین استراتژی کسب منفعت در بورس ارسال کرده است. از همه مهمتر، وجود دامنه نوسان فعالیت بازارگردانی صندوق‌ها و نهادهای مالی که به این امر مبادرت دارند را به شدت مختل کرده است، به نحوی که در حال حاضر اکثر صندوق‌های بازارگردانی امکان خرید و فروش در نمادهای تحت مدیریت خود را ندارند چراکه تمام منابع آنها تبدیل به اوراق بهادار شده است. با وجود دامنه نوسان و تشکیل صف‌های خرید و فروش، احتمال حضور نهادهای مالی برای مبادرت به امر بازارگردانی با سرمایه و منابع خود به قصد انتفاع، بسیار ناچیز است و امکان ارتقاء نقدشوندگی و کارایی بازار سرمایه محدود می‌ماند. لذا، پیشنهاد می‌شود در اولین فرصت دامنه نوسان به نحوی تغییر کند که شاهد تشکیل صفوف خرید و فروش نباشیم تا نقدشوندگی بازار به سطح قابل قبولی ارتقاء یابد. مزید اطلاع است که در حال حاضر بیش از 50 درصد از نمادهای بازار سرمایه برای مدت نزدیک به 2 ماه در صفوف طولانی فروش قفل شده‌اند و بازار بسیار نامتعادل شده است چراکه برخی از سهام پرمعامله و با شناوری بالا شرایط جدید را در قیمت‌های خود منعکس نموده‌اند و برخی دیگر همچنان امکان انعکاس آخرین اطلاعات و اخبار را بر قیمت‌های خود نداشته‌اند.
ب) عدم قیمت‌گذاری دستوری و تشویق رقابت: یکی از اصول اولیه اقتصاد بازار، احترام به سازوکار عرضه و تقاضا و عدم دخالت مستقیم در بازار به منظور تعیین قیمت بهینه است. از گذشته تا کنون، بی‌شمار است مواردی که نهادهای حاکمیتی به نیت حمایت از مصرف‌کنندگان با نادیده گرفتن نیروی عرضه و تقاضا، مستقیماً مبادرت به قیمت‌گذاری نمودند و زیان اصلی را به مصرف‌کننده نهایی و مردم تحمیل کردند. تجربه‌های متعدد گذشته به ما آموخته است که، هر گونه قیمت‌گذاری دستوری در نهایت منجر به گرفتن رفاه مصرف‌کنندگان و ایجاد رانت اقتصادی از جیب تولید‌کننده و توزیع بین عده معدودی بدون کمترین اثرگذاری بر کنترل قیمت‌ها در میان مدت است. به عنوان نمونه‌ای از این سیاست حمایتی اهمیت صندوق‌های بازارگردانی شکست خورده می‌توان به قیمت‌گذاری دستوری خودرو و فولاد اشاره نمود که نه تنها کوچکترین اثری بر کنترل پایدار قیمت‌ها نداشته‌اند بلکه باعث فرار سرمایه از بخش تولید و انتقال به بخش دلالی شدند و بدتر آنکه، موجب اختلال در عرضه محصول و احتکار در بخش تقاضا در بین فعالین اقتصادی شدند، چراکه آنها به خوبی دریافته‌اند که با گذشت زمان کوتاهی، قیمت‌ها به سطوح تعادلی خود بازخواهند گشت. بنابراین، پیشنهاد می‌شود مجلس محترم قوانین و مقرراتی را وضع نماید که قیمت‌گذاری دستوری را محدود می‌کند و با تشویق فضای رقابت در عرصه تولید و عرضه درنهایت موجبات رضایت مصرف کنندگان نهایی را فراهم آورد.
ج) تقویت نقش بازار سرمایه در تامین مالی: مزایای بازارمحور بودن تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی بر کسی پوشیده نیست و روندهای اخیر مخصوصاً در اتحادیه اروپا موید این امر است. با وجود آنکه کشورهایی مانند آلمان و فرانسه برخلاف کشورهایی مثل انگلستان و هلند، دارای اقتصاد بانک محور هستند، طی دو دهه گذشته به سمت افزایش اتکای تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی به بازار سرمایه (مخصوصا اهمیت صندوق‌های بازارگردانی SME ها) روی آوردند. این در حالی است که بنابر اظهارات رئیس کل بانک مرکزی ج ا ا، بالغ بر 90 درصد تامین مالی بنگاه‌ها از طریق شبکه بانکی صورت می‌پذیرد و در کشور، عملاً نقش بازار سرمایه در این میان بسیار ناچیز است. متاسفانه، در زمان‌هایی که اقبال عمومی به بازار سرمایه افزایش می‌یابد، سهم شرکت‌ها از ورود جریان نقدینگی به بازار حداقلی است و جریان پول صرفاً منجر به افزایش قیمت سهام می‌شود و عملاً ناشرین از این افزایش قیمت‌ها بی‌بهره می‌مانند و فرآیند تشکیل سرمایه در شرکت‌ها اتفاق نمی‌افتد. به علاوه، روش‌های متداول افزایش سرمایه در ایران یا بر مبنای روش‌هایی است که منجر به ورود پول تازه به شرکت‌ها نمی‌شود (افزایش سرمایه از محل سود انباشته، تجدید ارزیابی دارایی‌ها) یا اگر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باشد، مستقل از عملکرد سهام ناشر در بازار سرمایه است. برای مثال، در تاریخ تهیه این نامه که سهام شرکت فولاد مبارکه حدوداً 1200 تومان است، در صورت افزایش سرمایه نقدی، تنها 100 تومن به ازای هر سهم نصیب شرکت برای تامین مالی پروژه‌ها می‌شود و عمده منافع آن به صورت حق تقدم به سهامدارن قبلی تعلق می‌گیرد. بنابراین، افزایش صد در صدی قیمت سهام فولاد مبارکه، هیچ تاثیری در مبلغ افزایش سرمایه شرکت و نرخ تامین مالی آن ندارد. حال آنکه، یکی از کارکردهای اصلی بازار سرمایه، تخصیص بهینه منابع است، یعنی در صورتی یک بخش از اقتصاد مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار بگیرد، باید تامین مالی آن بخش از بازار سرمایه راحت‌تر و ارزان‌تر از سایر بخش‌ها باشد و این امر در صورتی محقق می‌شود که بسترهای افزایش سرمایه از صرف سهام یا سلب حق تقدم آماده شود. به منظور ارتقاء جایگاه بازار سرمایه درتامین مالی شرکت‌ها پیشنهاد می‌شود:
- علاوه بر ارائه مشوق‌های قانونی و مالیاتی برای تشویق ناشرین و سرمایه‌گذاران در به کار بردن روش افزایش سرمایه از صرف سهام، ضرورت دارد که جایگاه و نقش متعهدین پذیره‌نویسی که عمدتاً شرکت‌های تامین سرمایه هستند تقویت گردد. روش افزایش سرمایه فوق نیازمند شرکت‌های تامین سرمایه‌ای با کفایت سرمایه بسیار بالا و توان تحلیلی کافی در ارزش‌گذاری سهام و مشاوره به ناشرین است. شاید تجربه آمریکا در مجاز شمردن بانکداری جامع (ایفای نقش تامین سرمایه investment banking توسط بانک‌های تجاری) پس از دهه‌ها ممنوعیت، در همین راستا بوده است و زمان آن فرارسیده است که بانک‌های تجاری ایران نیز از طریق شرکت‌های تامین سرمایه وابسته به خود، علاوه بر نقش تامین مالی از منبع بدهی به تامین مالی از منبع حقوق صاحبان سهام، مشارکت بیشتری داشته باشند تا همزمان با هجوم نقدینگی به سمت بازار سرمایه به جای بعضاً تشکیل حباب در سهام شرکت‌ها، به تشکیل سرمایه در بنگاه‌های اقتصادی و پایداری منابع در بازار سرمایه کمک کرده باشند.
- تسهیل کردن و مشوق گذاشتن برای صندوق‌های پروژه و جسورانه به عنوان بی‌بدیل‌ترین ابزار در تامین مالی پروژه‌های بخش‌های مختلف اقتصادی و ایده‌ها.
- تسهیل پذیرش شرکت‌ها به بورس به عنوان یکی از راه‌های تامین مالی و استراتژی خروج صندوق‌های پروژه و جسورانه.
د) تشویق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس: همانگونه که مستحضرید، سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیاز به دانش، تخصص و تجربه زیادی دارد و با توجه به نوسانات زیادی اهمیت صندوق‌های بازارگردانی که جزء ذات اصلی بازار سرمایه است، سرمایه‌گذاری مستقیم در این بخش توسط عموم مردم - که عمدتاً از زمان و توان کافی برای فراگیری ملزومات سرمایه‌گذاری در این بازار برخوردار نیستند- خطرات بسیاری را هم برای سرمایه آنها و هم تشدید نوسانات بازار در پی خواهد داشت. لذا پیشنهاد می‌شود:
- با اصلاح روش عرضه اولیه فعلی که در آن با دعوت از عموم مردم در مشارکت برای خرید و القاء کردن این امر که خرید عرضه اولیه سرمایه‌گذاری پر بازده و بدون ریسکی است، جلوی ورود مستقیم پول افراد غیرحرفه‌ای و به زحمت افتادن برای جبران ضرر و زیان این قشر از مردم در آینده را بگیریم. مزید استحضار است که هم‌افزایی اهمیت صندوق‌های بازارگردانی شوم روش فعلی عرضه اولیه فعلی و وجود دامنه نوسان و پدیده صف نشینی، بی ارزش کردن تحلیل اطلاعات و توهم بدون ریسک بودن سرمایه‌گذاری در این بخش را به شدت افزایش داده است.
- با توسعه ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و تنوع بخشی به ابزارهای موجود از جمله صندوق های سرمایه‌گذاری، علاوه بر عمق بخشیدن به دانش تحلیلی فعالین بازار، پاسخ‌گوی نیاز سرمایه‌گذارانی باشیم که خواهان سرمایه‌گذاری وجوه خود در بازار سرمایه هستند، بازاری که به ذات خود از قدرت خرید پول افراد در مقابل تورم به بهترین نحو محافظت می‌نماید.
ه) افزایش شفافیت: همانگونه که قبلاً اشاره شد، انعکاس تمامی اطلاعات موجود در قیمت‌ها و کشف صحیح قیمت‌ها از کارکردهای اصلی بازار سرمایه برشمرده می‌شود که خود منجر به تخصیص بهینه منابع به کاراترین بخش‌های اقتصاد می‌شود. این مهم محقق نمی‌شود مگر با:
- ارتقاء نظام حاکمیت شرکتی به منظور حمایت از منافع سهامدارن اقلیت و به حداقل رساندن تضاد منافع بین مدیران و سهامدارن و محدود کردن امکان فساد در شرکت‌ها.
- افزایش شفافیت ناشرین در منعکس کردن سریع اخبار با اهمیت و ارتقاء کیفیت و انتشار به موقع گزارشات مالی به بازار به منظور جلوگیری از معاملات بر مبنای اطلاعات نهانی و ضربه زدن به اعتماد و رقابت منصفانه در بازار سرمایه.
- نظارت دقیق و سیستمی (بر مبنای نرم‌افزار و با حداقل قضاوت شخصی) بر معاملات و برخورد قاطع با دستکاری بازار و کسانی که به هر نحوی قصد گمراه کردن و سوء استفاده از بازار را دارند.
- افزایش شفایت در نهادهای ناظر و گزارشگری منظم سازمان و بورس‌ها در خصوص چگونگی ایفای نقش خود در حفاظت از مکانیزم بازار و ارتقاء جریان آزاد و غیرتبعیض‌آمیز اطلاعات برای تمامی فعالین.
و) توسعه ابزارهای مالی: بازار سرمایه جایگاهی است که فعالین آن علاوه بر سرمایه‌گذاری وجوه خود به پوشش و انتقال ریسک، آربیتراژ و سفته‌بازی (تمامی این افعال به کارایی بازار سرمایه کمک می‌کند) مبادرت می‌ورزند و در صورتی که ابزارهای لازم موجود نباشد به ناچار به بازارهای دیگر مراجعه و بخشی از سرمایه‌های سرگردان به بازارهای غیرمولد و بعضاً مخرب کوچ می‌کنند. بنابراین، هرچه ابزارهای موجود متنوع‌تر باشد، بازیگران بیشتری برای رفع نیازهای خود به بورس مراجعه می‌نمایند. به عنوان مثال، در صورتی که ابزار مناسب برای پوشش نوسانات ریسک نرخ سود یا ریسک نکول تسهیلات موجود باشد، بانک‌های بزرگ تجاری برای پوشش و انتقال این دسته از ریسک‌ها در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند و موجبات رونق و نشاط بازار فراهم می‌شود. در این راستا پیشنهاد می‌شود:
- ابزارهای لازم برای دوطرفه کردن بازار (به عنوان مثال فروش استقراضی) طراحی یا اصلاح شوند تا علاوه بر اینکه حجم معاملات و گردش پول در بازار در زمان‌های نزول وارد رکود نشود (به علت اریب زیان‌گریزی سرمایه‌گذاران که در زمان کاهش قیمت‌ها کمتر تمایل به مبادله و اصلاح سبد دارایی‌های خود دارند)، ابزار مناسبی برای جلوگیری از تشکیل حباب قیمتی و نوسانات شدید در بازار بوجود آید.
- ابزارهای مربوط به پوشش و انتقال ریسک شامل قراردادهای اختیار معامله (option) و آتی (future) بر روی تمامی دارایی‌های پایه موجود در بورس، قراردادهای آتی نرخ سود (forward rate agreement)، قراردادهای تاخت ریسک نکول (credit default swap) و . به منظور استفاده تمامی فعالین اقتصاد و عمق بخشیدن به بازار، توسعه و معرفی گردند.
- در حال حاضر، ابزارهای مالی همچون اوراق تبعی و قراردادهای آتی بر روی بعضی از نمادها و کالاها معرفی شده‌اند، اما به دلایل متنوعی شامل ایرادات نرم‌افزاری، مقرراتی و رویه‌های اجرایی ناقص با اقبال فعالین بازار مخصوصاً در بازارهای بورس و فرابورس مواجه نشده‌اند و نتوانسته‌اند نقش اصلی خود یعنی افزایش کارایی و عمق بخشیدن به بازار نقدی و ابزاری برای پوشش و انتقال ریسک را به خوبی ایفا نمایند. تغییر و اصلاحات لازم برای موثر کردن ابزارهای موجود در اولویت قرار گیرد.
ز) ثبات مقررات و حذف مقررات زائد: عنایت دارید که تغییر مکرر مقررات ناظر بر بازار سرمایه باعث سردرگمی فعالین بازار و افزایش ریسک‌های عملیاتی برای آنها می‌شود که با افزایش صرف ریسک و کاهش قیمت و نقدشوندگی سهام، نمایانگر خواهد شد. از طرفی، پس از گذشت چندین سال از تصویب قانون بازار و تصویب حجم فراوانی مقررات در بازار سرمایه، نیاز به روزآمدکردن قانون و حذف مقررات دست و پا گیر در راستای تسهیل فعالیت نهادهای فعال در بازار سرمایه متناسب با شرایط جدید احساس می‌شود. لذا پیشنهاد می‌شود، علاوه بر اصلاح و به روز کردن قوانین و مقررات موجود و حذف مقررات زائد، ترتیباتی اندیشیده شود که تغییرات ناگهانی مقررات توسط نهادهای ناظر محدود گردد.
در پایان، امید است مجلس محترم با اقدامات موثر اهمیت صندوق‌های بازارگردانی خود نقش و جایگاه بازار سرمایه به عنوان کارآمد‌ترین شیوه تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و ارائه دهنده ابزارهای کارا برای جذب سرمایه‌های مازاد سرمایه‌گذاران را تقویت و تثبیت نماید. در این راه، کانون کارگزاران بورس به مانند گذشته آمادگی دارد تا با به‌کارگیری تمام ظرفیت‌های موجود خویش و شرکت در جلسات تخصصی به تصمیم‌گیرندگان محترم در این حوزه کمک نماید.
رضا نوحی
صندوق های درآمد ثابت، به طور متوسط نصاب قانونی خرید سهام را رعایت کرده اند
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: در حال حاضر از ۴۹۶ هزار میلیارد سرمایه نزد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد…
مدیر نظارت بر نهادهای مالی؛
صندوق های طرح های بازنشستگی در راه ورود به بازار سرمایه هستند اهمیت صندوق‌های بازارگردانی
این صندوق‌ها با هدف برخورداری سرمایه‌گذاران از مزایای تکمیلی طرح‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی…
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس؛
سپرده گذاران صندوق های سرمایه‌گذاری مشمول مالیات می شوند؟
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: مطابق اعلام سازمان امور مالیاتی، سود سپرده بانکی صندوق‌های سرمایه‌گذاری…
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس؛
مجوز کدام نهادهای مالی امسال صادر می شود؟
مدیر نظارت برنهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا انتهای بهمن‌ماه، ۷۸ مجوز جدید صادر شد…
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس مطرح کرد؛
شفافیت و گزارش گری مستمر اصل اول در صندوق های املاک و مستغلات
خوشبختانه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری موضوعی که بسیار اهمیت دارد، بحث شفافیت و گزارشگری مستمر است که صندوق املاک و…
سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی خبر داد؛
ابزارهای جدید سرمایه گذاری غیر مستقیم در راه است
طرح‌های مربوط به ایجاد برخی از ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه تهیه شده که به زودی از فعالان بازار در…
رییس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس؛
کلیات اساسنامه و امیدنامه «صندوق های سرمایه گذاری اهرمی» تصویب شد
رضا نوحی از تدوین مقررات مربوط به صندوق سرمایه‌گذاری سهامی اهرمی با امکان سرمایه‌گذاری همزمان سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز…
سرپرست اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس؛
جزییات ابلاغیه جدید سازمان در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعلام شد
رضا نوحی گفت: «مطابق بند ۲ ابلاغیه شماره ۱۲۰۲۰۱۶۶ مورخ ۶ مرداد ۱۳۹۹ این سازمان، حداکثر سقف صندوق‌ها طی دوره فعالیت…
سرپرست اداره امور صندوق‌های سرمایه گذاری:
روش کار صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی اعلام شد
سرپرست اداره امور صندوق‌های سرمایه گذاری روند فعالیت صندوق های بازارگردانی اختصاصی را تشریح کرد.
تاسیس صندوق بازارگردان برای شرکت‌های بورسی اجباری شد
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از اجباری شدن تاسیس صندوق بازارگردان برای شرکت های بورسی خبر داد.
به گزارش مشرق ، حسن قالیباف اصل در نشست هم اندیشی ایمیدرو و شرکت‌های معدنی با سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه بازار سرمایه به جایی رسیده که نسبت به گذشته باید توجه بیشتری به آن شود، گفت: امسال مردم در بازار حضور خوبی داشتند و نقدینگی مناسبی به بازار وارد شده اهمیت صندوق‌های بازارگردانی است. فرصت خوبی برای کشور است که از این بازار برای بخش‌های اقتصادی تأمین مالی شود.
وی افزود: در هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، انتشار اوراق بدون ضامن را از طریق شرکت‌های رتبه بندی شده مصوب کردیم به این معنا که اگر شرکتی رتبه بالا کسب کند می‌تواند اوراق بدون ضامن منتشر کند.
بیشتر بخوانید:
۲۴ نکته مهم درباره بورس
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: شرکت فولاد مبارکه به عنوان نخستین شرکت توانست مجوز انتشار ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق اوراق بدون ضامن را از سازمان بورس دریافت کند. شرکت‌های معدنی هم می‌توانند از فرصت انتشار اوراق بدون ضامن استفاده کنند.
قالیباف اصل با تاکید بر اهمیت موضوع افزایش سرمایه برای شرکت‌های بورسی گفت: ایمیدرو از ۵۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۹۰ هزار میلیارد تومان در سال جاری افزایش سرمایه داده است که اقدام خوبی است. سازمان بورس و اوراق بهادار نیز از درخواست افزایش سرمایه شرکت‌ها استقبال کرده و در این سازمان درخواست افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی برای صدور مجوز حداکثر ۵ روز به طول می‌انجامد. مجلس نیز قانون افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل سود سهام را تصویب کرده است که فرصت خوبی برای شرکت‌های بورسی است.
وی به موضوع جایزه مالیاتی نیز اشاره و اظهار کرد: افزایش سرمایه شرکت‌ها با ۲۰ درصد از مالیات معاف است که پتانسیل بالایی برای افزایش سرمایه شرکت‌ها ایجاد کرده است.
بیشتر بخوانید:
سقوط بورس موازی با افزایش نرخ ارز خواهد بود
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به موضوع بازارگردانی اشاره کرد و گفت: جمع بندی ما این است که شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه باید حداقل یک بازارگردان داشته باشند. نبود بازار گردان مؤثر سبب می‌شود تا بازار از دست شرکت‌ها خارج شود.
وی ادامه داد: صندوق‌های بازارگردانی را قبلاً هم داشته ایم اما عدد مؤثری در این صندوق‌ها وجود نداشت. مصوبه پنجشنبه گذشته شورای عالی بورس، به موضوع بازارگردانی در بازار سرمایه ضمانت اجرایی می‌دهد.
به گفته قالیباف اصل هماهنگی صندوق ثبات بازار سرمایه و همچنین هماهنگی این موضوع که بازارگردان ها به خوبی بتوانند فعالیت کنند به بورس تهران واگذار شده است.
وی تاکید کرد: صندوق‌های بازارگردان از مالیات معاف هستند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه شرکت‌هایی که وارد بورس می‌شوند بر اساس مصوبه هیئت دولت اگر کمتر از ۲۵ درصد سهام شناور داشته باشند را نمی‌پذیریم گفت: ۱۰ تا ۱۵ درصد آن را در روز نخست عرضه می‌فروشند و باقیمانده را به صندوق‌های بازارگردان می‌سپارند.
وی ادامه داد: کار بازار گردان این است که عرضه و تقاضا را در سقف و کف می‌گذارد و اگر بازار از تعادل خارج شود بازارگردان وارد بازار می‌شود.
قالیباف اصل خاطرنشان کرد: امروز به بورس تهران نامه‌ای زدیم و آنها هم این بخشنامه را به ناشران و سهامداران عمده ابلاغ کرده اند که داشتن بازارگردان اجباری است. برداشت ما این است که این شرکت‌ها ۸۰ درصد ارزش بازار را در اختیار دارند و اگر روی این شرکت‌ها و سهامداران عمده، بازارگردان داشته باشیم تا چند روز آینده اتفاق خوبی برای بازار سرمایه رخ می‌دهد. خروج بازار از تعادل به خاطر نبود بازارگردان است.
وی تصریح کرد: اگر قرار باشد دامنه نوسان افزایش یافت بازارگردان ها این پتانسیل را دارند تا مصوبه را اجرا کنند. نظر ما این است که بازار باید پیوسته و آهسته رشد کند. تز نشاط بازار به تأمین مالی پایدار از بورس کمک می‌کند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به مصوبه شورای عالی بورس در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی گفت: صندوق‌های بازارگردان می‌توانند از این ابزار استفاده کرده که بدون خروج پول از بازار بتوانند اقدام به فروش سهام کنند.
قالیباف اصل ادامه داد: در شورای عالی بورس همچنین موضوع انتشار سهام خزانه از سوی شرکت‌ها تصویب شد اما شرکت‌ها در این خصوص نگرانی‌هایی دارند. هر چند که در قانون رفع موانع تولید، سهام خزانه‌ای آمده است اما تاکنون از این ابزار استفاده نشده است.
وی گفت: در حال حاضر شرکت معدنی باما و فولاد مبارکه درخواست انتشار سهام خزانه کرده اند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: ما معتقدیم فعلاً یک یا دو شرکت این سهام را منتشر کنند تا به صورت پایلوت منافع و مضرات آن بررسی شود. شاید به این نتیجه برسیم که سهام خزانه ابزار مناسبی نباشد.
وی یادآور شد: سهام خزانه نوعی بازخرید سهام همان شرکت است که در بورس‌های دنیا رایج است. امیدواریم انتشار آن به تعادل یافتن بازار کمک کند.
بازارگردان (Market Maker)
مارکت میکر یک “فعال بازار” یا عضوی از شرکتی است که اوراق بهادار را در قیمت مشخص شده در سیستم معامله‌گری خرید و فروش می‌کند.
با وجودیکه معنای لغوی مارکت میکر ( Market Maker ) معادل “بازارساز” است، این اصطلاح در بورس تهران با نام “بازار گردان” نامیده می‌شود.
طبق تعریف ویکی‌پدیا:
بازار گردان، (به انگلیسی: Market maker) افراد یا شرکت‌هایی هستند، که با هدف کسب سود، اقدام به خرید و فروش دارایی مالی (اوراق بهادار) یا کالاهای اقتصادی کرده و بنا به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی می‌کاهند.
بازارگردان برای انجام فعالیت های خود در بازار سرمایه به مواردی نیاز دارد که پول و دارایی دو نیاز اصلی به شمار می آید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند.
بازارگردانی فعالیتی حرفه ای است و بازارگردان‌ها باید تخصص و دانش کافی در اختیار داشته باشند تا به وسیله آن بتوانند به درستی عمل کنند. بازارگردان نقش های زیادی در بازار سرمایه ایفا می کند که افزایش قدرت نقدشوندگی یکی از مهم ترین آنهاست و به این ترتیب بازارگردان باید مطمئن شود که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار مورد نظر در بازار وجود دارد.
از سوی دیگر باید شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی نیز فراهم شود به این معنا که سیستم نرم‌افزاری تصمیم می‌گیرد براساس تعهدات در روز چه تعداد از این ابزار را در چه قیمتی خریداری کند و چه مقدار از آنها را در چه قیمتی به فروش برساند. در این شیوه معامله‌گر حذف می‌شود و فقط مدیر بازارگردانی استراتژی‌های معاملاتی خود را به سیستم رایانه می‌دهد.
اصلی‌ترین وظایف و اهداف مارکت میکر
- افزایش نقدشوندگی و وجود عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار
- کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده معین و جلوگیری از نوسانات شدید
- کاهش هزینه‌های معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش
حقوق و مسئولیت‌های بازارگردان در بازارهای مختلف متفاوت است و به نوع بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) نیز بستگی دارد.
رایج‌ترین نوع بازارگردان، کارگزاری‌ها یا شرکت‌هایی هستند که برای افزایش نقدشوندگی و معاملات یک اوراق بهادار، اقدام به خرید و فروش در آن نماد می‌کنند.
چگونه بازارگردان‌ها معاملات را تسهیل می‌کنند
بازارگردان‌ها حجم زیادی از اوراق بهادار در اختیار دارند و می‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.
این سفارشات هم می‌توانند سفارشات خرید و هم فروش باشند که در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتند.
اساسا، بازارگردان‌ها همواره طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند.
برای مثال، اگر سرمایه‌گذاران به دنبال فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را خریداری می‌کنند تا زمانی که همه فروشندگان تامین شوند و برعکس، اگر سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را خریداری کنند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند تا تمام سفارشات پر شود.
بنابراین، بازارگردان‌ها، عرضه و تقاضا را در بازارهای مالی تامین می‌کنند و اوراق بهادار (مثلا سهام) را در بین فروشندگان و خریداران دست به دست می‌نمایند.
عوامل تاثیرگذار بر فعالیت بازار گردان‌ها
1 – عرض بازار: وجود جریان مستمر دوسویه سفارشات خرید و فروش سهام و به عبارتی حضور تعداد زیادی از خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی (ارزش ذاتی) مبین میزان عرض بازار سرمایه است. به این ترتیب بازار اوراق بهاداری که دارای ویژگی فوق باشد را «نقد شونده» نیز می‌نامند. بازارگردان‌ها در چنین بازاری با تفاضل (سود) اندک نیز حاضر به فعالیت هستند.
2 – عمق بازار: وجود جریان پیوسته سفارشات خرید و فروش در قیمت‌های بالاتر و پایین تر از قیمت تعادلی را عمق بازار می‌نامند. به این معنی که منحنی عرضه و تقاضا حول ارزش بازار دارایی مالی، کاملاً کشش پذیر و پیوسته است.
در چنین شرایطی با اهمیت صندوق‌های بازارگردانی بروز عدم تعادل ناگهانی میان سفارشات عرضه و تقاضا، قیمت دارایی مالی اندکی تغییر یافته و مجدداً وضعیت تعادل حاصل خواهد شد. به این ترتیب حتی منحنی تغییرات قیمت نیز در بازار با ژرفای کافی، پیوسته خواهد بود.
بازارگردان‌ها در بازارهای با ژرفای زیاد با کمترین تفاضل قیمت خرید و فروش نیز به فعالیت خود ادامه خواهند داد. در صورتی که در بازار کم عرض و کم عمق که منحنی عرضه و تقاضا اوراق بهادار گسسته و کم کشش است همواره میزان تفاضل چشمگیر خواهد بود.
در چنین بازاری فعالیت بازارگردان‌ها در مقایسه با هزینه‌هایی که بر بازار وارد می‌آورند به گونه‌ای است که از جذابیت حضور آنان به شدت کاسته می‌شود.
3 – نسبت سرمایه‌گذاران اطلاعات مدار به نقدینه مدار: سرمایه‌گذارانی که در بازار مشارکت دارند در دو طبقه جای می‌گیرند.
گروهی از آنان مازاد منابع مالی داشته و درپی سرمایه گذاری این منابع هستند. گروه دیگر شامل سرمایه‌گذارانی هستند که اعتقاد دارند بیش از سایرین نسبت به اوراق بهادار یک شرکت خاص، اطلاعات در اختیار دارند. به این اهمیت صندوق‌های بازارگردانی ترتیب آنان با اتکا به اطلاعات خود به ارزیابی قیمت اوراق بهادار می‌پردازند و نسبت به خرید یا فروش اوراق اقدام می‌کنند.
بازارگردان‌ها چگونه سود می‌کنند؟
تمام بازارگردان‌ها به دلیل ریسک نگه داشتن دارایی، سود یا دستمزد دریافت می‌کنند.
خطری که بازارگردان‌ها با آن مواجه هستند، کاهش ارزش یک اوراق بهادار پس از خرید از فروشنده و قبل از فروش به یک خریدار است.
در برخی بازارهای خارجی، بازارگردان‌ها برای هر اوراق بهاداری که پوشش می‌دهند، اسپرد (spread) مطالبه می‌کنند. این به عنوان شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش (bid-ask spread) شناخته می‌شود و در معاملات مالی بسیار رایج است.
در بورس تهران، بازارگردان‌ها با انعقاد قرارداد، کارمزد مشخصی برای فعالیت خود دریافت می‌کنند.
این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید .
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
دیدگاه شما