دارایی‌ها در انواع ترازنامه

ترازنامه بانک مرکزی و معرفی جزییات آن

ترازنامه بانک مرکزی یک ابزار برای بررسی نقش بانک مرکزی در عرضه پول و کنترل پول است. ترازنامه بانک مرکزی در واقع یک صورت مالی حساب می‌شود. یک صورت مالی که دارایی و بدهی بانک مرکزی را نشان می‌دهد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یک بانک است که در کنار امور بانکداری، وظیفه نظارت بر خدمات مالی و بانکداری کشور ایران را بر عهده دارد. بانک مرکزی در تاریخ 18 مرداد ماه سال 1339 با سرمایه 6.3 میلیارد ریال تاسیس شد.

بر اساس ماده 10 قانون پولی و بانکی کشور ایران، بانک مرکزی مسئول تنظیم و اجرای سیاست اعتباری و پولی بر اساس سیاست کلی اقتصاد کشور است. حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی، انتشار اسکناس و ضرب سکه فلزی، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر ورود و خروج ارزهای خارجی و واحد پول کشور، نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری برخی از وظایف بانک مرکزی به حساب می‌آید.

برای درک بهتر ترازنامه بانک مرکزی باید از کمی دورتر نگاه کنیم. ترازنامه بانک مرکزی نشان دهنده ثروت ملی است که مجموع دارایی‌های غیر مالی و خالص مطالبات را هم شامل می‌شود.

ترازنامه بانک مرکزی به طور کلی دو بخش دارد

بخش اول: دارایی‌ خارجی، موجودی سکه و اسکناس، مقدار وام پرداخت شده به بخش دولتی، بانک‌های تجاری و دیگر دارایی‌ها

بخش دوم: حجم بدهی‌ها و سرمایه بانک مرکزی

اگر چند قدم بیش‌تر ما را همراهی کنید، اجزای ترازنامه را زیر تیغ بررسی قرار می‌دهیم.

اقلام دارایی ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی

قلم اول: دارایی‌های خارجی

قلم اول در دارایی‌های ترازنامه بانک مرکزی، دارایی خارجی آن به حساب می‌آید.

اقلامی که در این نوع از دارایی‌ها قرار دارد

موجودی طلا: طلا در بانک مرکزی به دو صورت وجود دارد. صورت اول طلای پشتوانه پول و صورت دوم طلای آزاد است. به بانک مرکزی اجازه داده شد تا بخشی از طلای پشتوانه پولی را برای دریافت تسهیلات خارجی از کشور خارج کند. مانند: طلا در صندوق بین المللی پول، بخشی از طلای کشور به شکل دارایی ایران نزد صندوق بین المللی پول نگهداری می‌شود

ذخیره ارزی: ذخیره دارایی به شکل ارز یکی از مهم‌ترین و بیش‌ترین دارایی‌های خارجی کشور حساب می‌شود. که آن را در سه بخش حساب ذخیره ارزی، ارز پشتوانه و سایر موارد تقسیم بندی می‌کنیم. واریز به حساب ذخیره ارزی از طریق فروش نفت انجام می‌شود. به عبارتی آن بخش از درآمد نفتی که بیش‌تر از مقدار پیش‌بینی شده در قانون برنامه باشد به حساب ذخیره ارزی واریز خواهد شد. البته که مقدار معادل حساب ذخیره ارزی در قسمت دارایی، به حساب سپرده دولت در دست بانک مرکزی، در قسمت بدهی‌های ترازنامه بانک مرکزی نیز اضافه می‌شود

حق برداشت مخصوص (SDR): این قلم از دارایی بانک مرکزی، مبلغ سهم SDR کشور ایران را در صندوق بین المللی پول نشان می‌دهد

سهام در موسسات بین المللی: این ردیف ارزش ریالی سهم بانک مرکزی را در سازمان‌های بین المللی نشان می‌دهد. برای مثال: صندوق بین المللی پول، بانک توسعه اسلامی، صندوق اوپک و موارد مشابه

ارزهای قابل تهاتر: این مورد معمولا در زمان معاملات پایاپای با دیگر کشورها ایجاد می‌شود. ترازنامه بانک مرکزی، بخش ارزهای قابل تهاتر سپرده‌های ارزی ایران را در نزد بانک‌های مرکزی دیگر کشورها نمایش می‌دهد

روند نگهداری از دارایی ارزی

سپرده‌های دیداری: این نوع سپرده در بانک‌های مختلف خارج از مرزهای کشور ذخیره می‌شود

سپرده مدت دار: درست مانند سپرده دیداری در بانک‌های خارجی نگهداری می‌شود. بخش قابل توجهی از ارزهای ذخیره شده در بانک مرکزی به این شکل ذخیره شده

اوراق قرضه بین المللی: بخش قابل توجهی دارایی ارزی به خرید اوراق قرضه سایر کشورها اختصاص پیدا می‌کند. البته که خرید این نوع اوراق برای بانک مرکزی هر کشور سود آور است

سایر: شامل بدهی ارزی دولت، صندوق بین المللی پول، تسهیلات به کشورهای فقیر و غیره خواهد بود

قلم دوم: موجودی سکه و اسکناس

منظور از موجودی سکه و اسکناس در ترازنامه بانک مرکزی، آن مقدار از سکه و اسکناس است که بانک مرکزی برای فعالیت‌های جاری در صندوق خود نگهداری می‌کند.

اگر بانک مرکزی تصمیم به افزایش موجودی صندوق داشته باشد، باید در برابر آن مقدار مشخصی از دارایی را به فروش برساند. در طرف مقابل اگر بانک مرکزی پرداخت‌های خود را به شکل نقدی انجام دهد، مقدار موجودی نقد آن کاهش پیدا می‌کند.

قلم سوم: بدهی بخش دولتی یا نگهداری اوراق بهادار دولتی

دولت‌ها به شکل سالیانه اوراق قرضه را به بانک مرکزی فروخته‌اند. این اوراق اسناد بدهی دولت به بانک مرکزی حساب می‌شود. روند تغییر آن به این شکل است که اگر دولت از بانک دارایی‌ها در انواع ترازنامه مرکزی وام دریافت کند، از طریق فروش اوراق قرضه مقدار آن افزایش پیدا کرده و اگر بدهی خود را پرداخت کند آن رقم کاهش پیدا می‌کند.

قلم چهارم: بدهی بانک‌ها یا وام به سیستم بانکی

معادل با مقدار وامی است که بانک مرکزی به سیستم بانکی پرداخت کرده. وام گفته شده می‌تواند به شکل اعتبار، اعتبار مستقیم، تنزیل مجدد یا پرداخت نقدی باشد. این مورد از اقلام ترازنامه بانک مرکزی با پرداخت وام افزایش پیدا کرده و در زمان سررسید کاهش پیدا می‌کند.

البته که سیستم بانکی باید وام دریافت شده را پرداخت کند. ناتوانی بانک‌ها در پرداخت اعتبار دریافت شده، بانک مرکزی و ترازنامه آن را چندین سال است که به چالش می‌کشد.

قلم پنجم: سایر دارایی‌ها

سایر دارایی‌ها شامل سه بخش زیر است

اموال غیر منقول شامل احداث کارخانه، اوراق بهادار، مجتمع اداری بانک و غیره

اموال منقول شامل رایانه، تجهیزات اداری، اثاثیه و موارد مشابه

دیگر دارایی‌ها شامل موجودی نقره، تمبر، سکه‌های تاریخی و دارایی‌های متفرقه

اقلام بدهی ترازنامه بانک مرکزی

قلم اول: اسکناس و مسکوک

بانک مرکزی تنها سازمانی است که می‌تواند اسکناس و سکه منتشر کند. به طور کلی حق انتشار سکه و اسکناس در تمام کشورهای دنیا در دست بانک مرکزی قرار دارد. سکه و اسکناس منتشر شده با روش‌های مختلف در دسترس بخش‌های مختلف اقتصادی کشور قرار می‌گیرد.

بانک مرکزی در برابر دریافت اوراق بهادار که بدهی دولت یا سیستم بانکی حساب می‌شود، اسکناس یا سکه منتشر می‌کند. این روند در مورد دریافت ارزهای خارجی نیز تکرار خواهد شد.

روند افزایش مقدار اسکناس و سکه

دریافت ذخایر ارزی از دولت

خرید اوراق قرضه دولتی

وام به سیستم بانکی

خریداری انواع دارایی

مجموعه سکه و اسکناس منتشر شده، در بخش بدهی‌های ترازنامه بانک مرکزی قرار می‌گیرد. تنها بخشی از اسکناس و سکه‌ها در بخش بدهی قرار نمی‌گیرد که بانک مرکزی آن را برای مصارف جاری نزد خود نگه می‌دارد.

قلم دوم: سپرده‌های بانک‌ها در بانک مرکزی

سپرده‌های بانک‌ها در بانک مرکزی همان ذخیره سیستم است. این قلم از ذخایر اضافی و جدا از ذخایر قانونی و سپرده دیداری تشکیل شده. ذخایر اضافی، مبالغ مازاد بر ذخایر قانونی حساب می‌شود. تغییرات سپرده اشخاص در بانک به هر دلیلی که باشد می‌تواند آن مقدار از بدهی در ترازنامه بانک مرکزی را تغییر دهد.

بانک مرکزی می‌تواند از طریق سپرده‌های مدت دار در سیستم بانکی، ذخایر اضافی سیستم بانکی را کنترل کند.

قلم سوم: سپرده‌های دولت در بانک مرکزی

زمانی که دولت از بانک مرکزی وام می‌گیرد یا به او اوراق قرضه می‌فروشد، پول نقد جا به جا نمی‌شود. مبلغ مورد نظر در قالب سپرده نزد بانک مرکزی قرار خواهد گرفت. افزایش مالیات یا وام دولت از سیستم بانکی این قلم را افزایش و هزینه دولت آن را در ترازنامه بانک مرکزی کاهش می‌دهد.

نقش مهم و تاثیر گذار نگهداری سپرده‌های دولت در بانک مرکزی، هرچه ساده‌تر ساختن دریافت‌ها و پرداخت‌های دولت است.

قلم چهارم: بدهی ارزی

بدهی ارزی خود از چند قلم تشکیل شده است

وام‌های دریافت شده از کشور یا موسسات خارجی

اختصاص دادن حق برداشت مخصوص

ارزهای تهاتر شده

قلم پنجم: حساب سرمایه

حساب سرمایه به عنوان قلم پنجم در ترازنامه بانک مرکزی ارزش کل سهام بانک مرکزی را نشان می‌دهد. در کشورهایی مثل ایران که بانک مرکزی یک سازمان دولتی حساب می‌شود، دولت مالک سهام یا سرمایه بانک دولتی حساب می‌شود. در کشورهایی که دولت مالک بانک مرکزی نیست و بانک مرکزی آن کشور عملکرد مستقل دارد، سیستم بانکی مالک سهام بانک مرکزی به حساب می‌آید.

قلم ششم: ودیعه ثبت سفارش کالا غیر دولتی و پیش پرداخت اعتبارات اسنادی دولتی

زمانی که بخش خصوصی برای واردات کالا اقدام می‌کند، درصدی از کل معامله به شکل ودیعه ثبت سفارش خصوصی در بانک مرکزی سپرده گذاری می‌شود. در برابر دارایی‌ها در انواع ترازنامه سپرده گذاری بخش خصوصی، سایر دارایی‌ها در ترازنامه بانک مرکزی افزایش پیدا می‌کند.

برای مثال: بخش خصوصی ریال را به بانک مرکزی پرداخت کرده و در برابر آن ارز دریافت می‌کند تا هزینه کالای وارداتی را پرداخت کند. در این صورت از آن حساب معادل مبلغ ودیعه کم شده و در قسمت دارایی‌ها نیز حساب سایر دارایی‌های بانک مرکزی معادل همان مبلغ کاهش پیدا می‌کند.

بخش دیگر سایر بدهی‌ها، پیش پرداخت اعتبارات اسنادی است. این مورد در زمانی اتفاق می‌افتد که دولت کالایی را وارد می‌کند. دولت برای واردات مبلغی را به شکل ودیعه نزد بانک مرکزی گذاشته و در قسمت بدهی، حساب پیش پرداخت اعتبارات اسنادی بخش دولتی افزایش پیدا می‌کند و در قسمت دارایی، وام به بخش دولتی افزایش پیدا خواهد کرد.

در تصویر زیر می‌توانیم دارایی‌ها در ترازنامه بانک مرکزی سال 1395 و 1396 را مشاهده کنیم.

سخن آخر

برای آخرین نکته باید بدانید که هیئت نظارت بر بانک مرکزی وظیفه رسیدگی به ترازنامه بانک مرکزی را بر عهده دارد و گزارش‌های لازم برای مجمع عمومی سالانه را جمع آوری می‌کند. هیئت نظارت از یک نفر رئیس و چهار نفر عضو از میان حسابرسان خبره یا افراد مطلع در حسابداری و امور بانکی با حداقل 10 سال سابقه کار تشکیل می‌شود.

ترازنامه بانک مرکزی ایران هر ساله با هدف نظارت بر روند پولی و بانکی کشور تهیه شده و در دسترس نهادهای مربوط قرار می‌گیرد. البته که ما و شما به عنوان شهروندان کشور می‌توانیم به خلاصه‌ای از اطلاعات مربوط دسترسی پیدا کنیم. باید بدانید که ترازنامه بانک مرکزی به شکل مستقیم روی زندگی هر فرد تاثیر گذار است.

ترازنامه چیست

همان طور که می دانید صورت های مالی شرکت ها و موسسات اقتصادی چهار دسته هستند که شامل تراز نامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع می شود. ترازنامه یکی از اصلی ترین و اساسی ترین صورت های مالی شرکت است که گزارش کاملی درباره دارایی ها (منابع اقتصادی) و بدهی ها (تعهدات اقتصادی) واحدهای تجاری و تفاوت این دو واحد را نشان می دهد. از تفاضل این دو بخش، حقوق مالکین سهام در یک بازه زمانی مشخص پیدا می شود.

ترازنامه چیست:

یکی از مهم ترین صورت های مالی ترازنامه است که از آن به بیلان یا صورت وضعیت هم یاد می شود. در ترازنامه کلیه اطلاعات مربوط به درآمدها و هزینه ها و دارایی هر شرکت یا واحد ثبت می شود. به عبارت دیگر ترازنامه گزارشی است که وضعیت دارایی ها و دیون یک شرکت و میزان سرمایه گذاری سهام داران در یک بازه زمانی معین نشان می دهد. با استفاده از تراز نامه می توان وضعیت یک واحد اقتصادی را به طور کامل بررسی کرد.

برای مطالعه مقاله مالیات حقوق و دستمزد می توانید از این لینک استفاده نمایید.

چه کسی تراز نامه را تنظیم می کند:

تراز نامه باید توسط حسابدران و در پایان هر سال مالی تنظیم و مشخص شود. ترازنامه دارای 3 بخش است. دارایی، بدهی و سرمایه سه قسمت اصلی تشکیل دهنده تراز نامه هستند که در هر شرکت توسط حسابداران تهیه و تنظیم می شود.

انواع ترازنامه:

غالبا ترازنامه به دو صورت تهیه می شود:

1. شکل حسابی: در این نوع تنظیم ترازنامه از جدولی که شبیه تی انگلیسی است استفاده می شود که در هر طرف یک ستون قرار می گیرد و در انتها نیز باید جمع این دو ستون برابر باشد.
2. شکل گزارشی: در این مدل از ثبت ترازنامه ستون دوم سمت چپ که نشان دهنده بدهی و حقوق صاحبان سهام است در کنار ستون قبلی نیست و در ادامه و زیر ستون دارایی های شرکت ثبت می شود.

برای مطالعه مقاله مالیات مستقیم و غیر مستقیم می توانید از این لینک استفاده نمایید.

اقلام تراز نامه چیست:

ترازنامه دارای دو ستون اصلی دارد که یکی مخصوص ثبت دارایی های شرکت و دیگری اختصاص به بدهی و حقوق صاحبان سرمایه شرکت دارد.

ستون دارایی ها:

دارایی ها منابعی هستند که از قبل ایجاد شده و انتظار می رود که درطول یک سال یا کمتر به وجه نقد تبدیل شده و منافع اقتصادی ایجاد نمایند. دارایی های شرکت به دو قسمت دارایی جاری و غیر جاری تقسیم می شود.

• دارایی های جاری: دارایی های جاری آن دسته از دارایی های شرکت هستند که در طول یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل می شوند. به عبارت دیگر پول نقد یا هر چیزی که معادل پول نقد در شرکت باشد، در زمره دارایی های جاری تعریف می شود، مانند اوراق خزانه، گواهی سپرده، اوراق بهادار قابل فروش، حساب های نقدی شرکت، موجودی کالاها و مبالغی که به عنوان پیش پرداخت برای بیمه تبلیغ یا اجاره پرداخت شده است در این ستون قرار می گیرند.
• دارایی های غیر جاری: آن بخش از دارایی های شرکت که بیشتر از یک سال طول می کشد که به پول نقد تبدیل شوند دارایی غیر جاری گفته می شود. دارایی های غیر جاری شرکت شامل سرمایه گذاری های بلند مدت است مانند اوراق بهاداری که در حال حاضر قابل نقد شدن نیست، دارایی های سرمایه ای و ثابت و بادوام شرکت مانند ماشین آلات، تجهیزات و دارایی های نامشهود شرکت که شامل اموال غیر فیزیکی مانند سرقفلی حق امتیاز و غیره می شود.

برای مطالعه مقاله بدهی مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.

ستون بدهی:

بدهی ها تعهداتی هستند که از قبل ایجاد شده و در آینده منجر به خروج وجه نقد و کاهش منابع اقتصادی شرکت خواهند شد. بدهی ها نوعی دین هستند که شرکت موظف است آن را به طلبکاران خارج سازمانی پرداخت نماید. بدهی ها به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می شود.

1. بدهی کوتاه مدت یا بدهی جاری شامل انواع بدهی ها شامل سود اوراق قرضه به طلبکاران، اجاره بها، تسهیلات و حقوق و دستمزد و طلب تامین کنندگان، سود سهام قابل پرداخت بدهی بانک و غیره است که زمان پرداخت آنها در طول یک سال است و در تراز نامه باید به ترتیب تاریخ، فهرست شوند.
2. بدهی های بلند مدت اقلامی هستند که سر رسیدشان بیشتر از یک سال است مانند دیون بلند مدت که شامل سود و اصل اوراق قرضه صادر شده از سوی شرکت است به اضافه بدهی مالیاتی تعلیق شده مانند مالیات هایی که مشخص شده اند ولی مهلت پرداخت شان تا سال آینده است.

حقوق صاحبان:

حقوق صاحبان سرمایه، پولی است که متعلق به صاحبان کسب و کار است. به حقوق صاحبان سهام، دارایی خالص نیز گفته می شود. حقوق صاحبان سهام از کسر کل دارایی های یک شرکت بر بدهی های آن به دست می اید که باید به غیر صاحبان سهام پرداخت شود.

برای مطالعه مقاله حسابرسی مالیاتی چیست می توانید از این لینک استفاده نمایید.

اجزای ترازنانه:

علاوه بر ستون های اصلی ترازنامه جزئیاتی هم باید در آن ذکر شود. این بخش ها شامل موارد زیر است.

1. عنوان ترازنامه در عنوان ترازنامه حتما باید سه مولفه ذکر شود.
2. نام کامل واحد اقتصادی که در سطر اول نوشته می شود
3. نام گزارش یا صورت وضعیت مالی که باید در خط دوم ترازنامه درج شود و باید زیر عنوان باشد
4. تاریخ گزارش که در خط سوم ثبت شده و باید اخرین روز دوره مالی محاسبه شده باشد.

واحد اندازه گیری ترازنامه:

اگر این سوال برایتان پیش امده که اقلام درج شده در ترازنامه به چه واحد پولی هستند باید برایتان بگوییم از انجا که واحد پولی کشور ایران ریال است واحد پولی درج شده در ترازنامه نیز باید به واحد ریال باشد.

نتیجه ستون های ترازنامه:

نتیجه ستون های ترازنامه باید در انتها با هم برابر باشند. یک ستون مخصوص دارایی ها و یک ستون به بدهی ها و میزان سرمایه (حقوق صاحبان سهام) اختصاص دارد که پس از جمع زدن این دو ستون باید زیر ان را خط کشید که نشان دهد این حساب کاملا بسته شده است.

لازم به ذکر است که ستون های ترازنامه بیشتر از این هم هست اما ستون های اصلی همین دو ستون است.

برای مطالعه مقاله استعلام بدهی مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.

تجزیه و تحلیل صورت بدهی های ترازنامه:

برای این که متوجه شویم شرکت ها از چه منابعی برای رفع نیازهای خود استفاده می کنند باید سمت چپ ترازنامه را بررسی کنیم. منابع شرکت در واقع همان بخش هستند که برای تامین نیازهای شرکت به کار گرفته می شوند. منابع شرکت شامل خرید دارایی ثابت، مواد اولیه، موجودی نقد بانک و غیره است.

آنچه در ستون بدهی های ترازنامه ثبت می شود بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است. بدهی ها شامل تسهیلات دریافتی، حساب های پرداختنی، سرمایه، سود انباشته و غیره است. برای مثال اگر شما صاحب پول باشید این پول به عنوان دارایی شما است که یا از طریق قرض کردن به دست آمده که بدهی می شود یا پولی است که خودتان مالک آن هستید و حقوق صاحبان سهام به حساب می آید. هر چقد دارایی های شرکت از طریق بدهی به دست آمده باشد ریسک مالی و خطر ورشکستگی شرکت بیشتر خواهد بود. به کمک ستون بدهی های شرکت می توان از سلامت مالی شرکت اطمینان پیدا کرد.

مشکل بزرگ ترازنامه:

بزرگ ترین مشکلی که در ثبت ترازنامه وجود دارد این است که تورم در اعداد ثبت شده تاثیری ندارد برای همین مبالغ دارایی که در ترازنامه درج می شود به روز نیستند، چون اعداد ترازنامه با ارزش دفتری ثبت می شوند. ارزش دفتری یعنی رقمی که در دفتر نوشته شده به طور مثال اگر قیمت یک ملک در سال 1370، پنج میلیون تومان بوده ارزش این ملک در سال 1398 هم به همین رقم که در دفاتر ثبت نمایش داده می شود.

تفسیر ترازنامه:

ترازنامه نشان دهنده وضعیت مالی شرکت در یک دوره زمانی خاص است و اگر قصد بررسی اتفاقات مالی در دوره های زمانی طولانی تر را داشته باشید بهترین کار مقایسه ترازنامه شرکت با دوره های مالی قبلی شرکت است.

ترازنامه هر کسب و کار را باید در رنج کاری خود بررسی کرد چون هر صنعتی رویکردهای خاصی دارد که باید با صنعت همانند خود مقایسه و ارزیابی شود.

و در نهایت به کمک تراز نامه می توان نسبت های فراوانی تهیه کرد که حاوی اطلاعات کاربردی و مفید است برای مثال از نسبت بدهی به سهام می توان وضعیت سلامت واحد اقتصادی از منظر فعالیت های مالی را بررسی کرد.

ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی چیست؟ فرمول و اقلام ترازنامه به زبان ساده

پیش‌تر وظایف اصلی واحد حسابداری هر کسب‌وکار را، کمک به ترسیم نموداری روشن از وضعیت مالی شرکت عنوان کردیم. هر واحد تجاری برای تصمیم‌گیری درباره روال آینده توسعه اقتصادی خود باید اطلاعاتی درمورد صورت‌های مالی خود داشته باشد. صورت‌های مالی شرکت اطلاعاتی راجع به نسبت بدهی‌ها و درآمدها ارایه می‌کند. مدیران برحسب تجزیه و تحلیل داده‌های صورت‌های مالی و برآورد نتیجه آن برای ارتقای اقتصادی شرکت برنامه‌ریزی می‌کنند. از انواع صورت‌های مالی که داده‌های آن نقش مهمی در توصیف موقعیت کسب‌وکار دارد ترازنامه حسابداری است.

در این مقاله با ما همراه باشید تا به‌صورت دقیق انواع ترازنامه در حسابداری را به شما معرفی کرده و به اهمیت نقش آن در مدیریت مالی کسب‌وکار بپردازیم.

ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی

ترازنامه حسابداری خلاصه‌ای از وضعیت مالی کسب وکار است که در آن ذی‌نفعان حقوقی و حقیقی شرکت و سهام آنان و همچنین فهرست دارایی‌ها و بدهی‌ها در یک دوره مشخص بیان می‌شود. ترزانامه مالی، معیاری برای محاسبه زمان بازگشت سرمایه‌گذاری‌ها و مقدار آن و مبنایی برای ارزیابی اقتصادی شرکت می‌باشد. برخی تهیه ترازنامه مالی را مهمترین مسئولیت مدیر مالی می‌دانند. چرا که ترازنامه مالی گزارشی از کل دارایی‌های شرکت است که مبنای طراحی استراتژی بلندمدت قرار می‌گیرد.

تعریف ترازنامه چیست؟

ترازنامه یا به انگلیسی balance sheet مهمترین نوع صورت‌های مالی است. برخی به ترازنامه حسابداری بیلان مالی نیز می‌گویند. تعریف بیلان مالی در اصطلاحات بانکی فرانسه به‌معنای ترازنامه و کارکرد است. وظیفه ترازنامه مالی ارائه گزارشات از میزان درآمدها، بدهی‌ها و در نهایت سرمایه کل یک کسب وکار در طول یک دوره مشخص است. بیلان مالی در پایان هر دوره مالی توسط واحد حسابداری شرکت تهیه می‌شود.

فرمول یا معادله ترازنامه چیست؟

برای محاسبه ترازنامه مالی باید سه عامل اصلی کسب‌وکار یعنی دارایی، بدهی و سرمایه شرکت را در نظر گرفت. این سه عامل در محاسبه معادله ترازنامه حسابداری موثرند. حسابداران برای اعلام نتیجه بیلان مالی یا ترازنامه باید داده‌های مربوط به هریک از این سه عامل را طی یک دوره مشخص معرفی کنند. شکل نهایی فرمول ترازنامه حسابداری به‌صورت زیر است:

دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)

به عبارت بهتر نتیجه این فرمول می‌گوید که شرکت چه مقدار سرمایه، چه مقدار بدهی و در نهایت چه میزان دارایی کل دارد.

چرا ترازنامه مهم است؟ چه اطلاعاتی می‌دهد؟

همان‌طور که گفتیم بیلان گزارشی مختصر و مفید از وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص است. اهمیت ترازنامه حسابداری در این است که سود و زیان شرکت را در یک بازه تاریخی نشان می‌دهد. می‌توان با تجزیه و تحلیل تراز مالی شرکت به عوامل رشد و یا نقاط خطر کسب‌وکار پی برد.

ترازنامه مالی شرکت همچنین فهرست دقیق بدهی‌ها و دارایی‌ها و اینکه دقیقا این دارایی یا بدهی متوجه چه شخص حقیقی یا حقوقی است را مشخص می‌کند. بنابراین تصویری شفاف و خالص از میزان سرمایه و دیون پرداختنی شرکت است. این گزارش همچنین نقاط نشتی منابع مالی و مراکز سودمند اقتصادی را نشان می‌دهد.

انواع ترازنامه چند شکل دارد؟

ترازنامه‌های حسابداری برحسب نیاز مدیران به دو شکل متفاوت تهیه می‌شوند. شکل حساب ترازنامه و شکل گزارش ترازنامه از مهمترین شکل‌های ترازنامه مالی است.

شکل حساب ترازنامه

شکل حساب ترازنامه حسابداری دارای دو ستون اصلی T مانند است. عناوین میزان سرمایه و میزان بدهی‌ها در طرفین این دو ستون درج می‌شوند. شکل حساب ترازنامه دقیقا مشابه سمت چپ معادله ترازنامه است. جالب است بدانید در کشور ما بیشتر از این نوع ترازنامه در ارائه صورت‌های مالی استفاده می‌شود.

شکل گزارش ترازنامه

شکل گزارشی ترازنامه مشابه تصویری از کل معادله ترازنامه است. در ستون سمت چپ مقادیر بدهی‌ها و سرمایه‌ها قرار می‌گیرد. در ستون سمت راست میزان کلی دارایی‌های شرکت محاسبه می‌گردد.

اقلام ترازنامه حسابداری به ترتیب شامل چه مواردی است؟

جدول ترازنامه همان قالبی است که فرمول ترازنامه روی آن ثبت می‌شود. یعنی دارایی، بدهی و سرمایه. مقادیر درج‌شده روی دو ستون جدول ترازنامه باید با هم مطابقت داشته یا به ‌اصطلاح با هم تراز باشند. به عبارت بهتر باید بین مجموع مقادیر بدهی‌ها و سرمایه‌ها و مقادیر دارایی توازن برقرار شود. اغلب جداول ترازنامه از همین دو ستون اصلی تشکیل شده‌اند. با این وجود برخی از جدول‌های ترازنامه، شامل اقلام اطلاعاتی دیگری نیز می شود.

از جمله مهمترین اقلام ترازنامه حسابداری که در جدول ثبت می‌شوند عبارتند از:

1-ستون دارایی ها در ترازنامه حسابداری

دارایی به مواردی گفته می‌شود که صاحبان شرکت بر روی آنها سرمایه‌گذاری کرده باشند و بتواند در صورت لزوم به پول نقد تبدیل شود. طبقه‌بندی دارایی‌ها در ترازنامه برحسب مقدار نقدینگی و و از بالا به پایین است. اقلام دارایی به دو گروه دارایی جاری و غیر جاری دسته‌بندی می‌شوند. در ترازنامه حسابداری ابتدا دارایی‌های جاری برحسب میزان نقدینگی ثبت می‌شود و بعد نوبت به ثبت دارایی‌های غیرجاری می‌رسد.

انواع دارایی ها در ترازنامه

دارایی های جاری در ترازنامه مالی: دارایی جاری به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که بتواند ظرف مدت کمتر از یک سال به پول نقد تبدیل شود. مواردی که تحت عنوان دارایی‌های جاری در ترازنامه حسابداری درج می‌شود به شرح زیر است.

• وجوه نقد و معادل‌های نقدی آن شامل چک، ارز و صورت‌حساب‌های بانکی. این موارد جزو دارایی‌های جاری با بالاترین نرخ نقدینگی در نظر گرفته می‌شوند.
• اوراق بهادار که بتوان آنها را طی مدتی یک سال فروخت و به پول نقد تبدیل کرد.
• حساب‌های دریافتنی که شرکت بتواند طی مدت کوتاهی آنها را اخذ کند.
• موجودی انبار و یا مواد اولیه و محصولاتی که می‌توان از فروش آن در بازار اطمینان داشت.
• مخارجی مانند مبلغ اجاره ساختمان یا بیمه که قبلا پرداخت آن انجام شده باشد.

دارایی های غیرجاری یا ثابت :دارایی غیرجاری به اقلامی گفته می‌شود که بیش از مدت یک سال برای نقد کردن آن زمان نیاز باشد. از مهمترین اقلام دارایی غیرجاری عبارتند از:

• دارایی‌های ثابت مانند ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات تولیدی، ساختمان و املاک.
• اوراق بهادار بلندمدتی که نتوان طی مدت کمتر از یک سال آن را به وجه نقد تبدیل کرد.
• دارایی‌های غیرمشهود که امتیازاتی مانند حق چاپ، حق امتیاز و حق ثبت را شامل می‌شود.
• دارایی های ثابت که ساختمان ها و املاک، ماشین آلات و دیگر تجهیزات را شامل می شود.
• اوراق بهادار بلندمدت که سرمایه گذاری انجام شده در این زمینه را نمی توان در کمتر از یک سال به وجه نقد تبدیل کرد.
• دارایی های نامشهود که شامل حق چاپ، حق امتیاز و حق ثبت اختراع می شود.

اقلام دارایی ها در ترازنامه چند نوع دارد؟

• وجه نقد
• حساب های دریافتنی
• اسناد دریافتی
• موجودی مواد و کالا
• موجودی ملزومات اداری
• بدهکاران
• پیش پرداخت ها

2- ستون بدهی ها در ترازنامه حسابداری

بدهی‌ها شامل تعهدات پرداختنی می‌باشد که باید توسط شرکت پرداخت شود. بدهی‌ها به دو دسته بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیرجاری تقسیم می‌شود.

انواع بدهی ها در ترازنامه عبارتند از:

بدهی‌های جاری یا کوتاه مدت باید ظرف مدت کمتر از یک سال به صاحبان آن پرداخت شوند. دیونی مثل حقوق و دستمزد کارکنان، اجاره ملک و تجهیزات، هزینه منابع آب و برق، هزینه‌های مالیاتی و بدهی‌های بانکی از جمله بدهی‌های جاری می‌باشند. به طورکلی بدهی‌ها را می‌توان به‌صورت زیر دسته بندی کرد:

• اضافه برداشت بانکی
• اسناد پرداختنی
• حساب های پرداختنی
• پیش دریافت ها

بدهی‌های غیرجاری یا بلندمدت بدهی‌هایی هستند که برخلاف بدهی‌های جاری بیش ازمدت یک سال برای پرداخت مهلت دارند. بدهی‌های بانکی و دریافت وام‌ها از موسسات مالی و برخی مالیات‌ها از دسته بدهی‌های غیرجاری هستند.

بدهی احتمالی در ترازنامه چیست؟

همانطور که از نام این نوع از بدهی مشخص است، احتمالی است. بدین معنی که تعهدی غیرقطعی برای کسب‌وکار است که ممکن است در آینده محقق بشود یا نشود. به عنوان مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده آبمیوه تصمیم بگیرد یک کمپین اجرا کند. در این کمپین به یکی از مشتریانی که سریال 10 تا از قوطی های آبمیوه را ارسال می‌کنند، به قید قرعه یک سکه بهار آزادی جایزه داده می‌شود. این یک تعهد غیرقطعی و در نتیجه یک بدهی احتمالی است که شرکت در ترازنامه مالی خود به صورت “ذخیره جوایز” نشان می‌دهد.

ذخیره مزایای پایان خدمت پرسنل یا ذخیره مالیات نمونه‌های دیگر از بدهی احتمالی هستند که در بیلان مالی شرکت منعکس می‌شوند.

3- حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

همانطور که در معادله ترازنامه عنوان کردیم سرمایه مالکانه تفاوت میان دارایی ها و بدهی ها است که در شرکت های سهامی به آن حقوق صاحبان سهم گفته می شود.

برای درک بهتر این تعریف شما یک شخص را به عنوان شرکت یک نفره در نظر بگیرید. هر چیزی که این فرد صاحب آن است مانند خودرو، خانه و … می شود دارایی های شخص و هر چیزی که به دیگران مقروض است مانند وام بانکی، پول قرض گرفته شده از دوستان و … می شود بدهی های شخص و تفاوت میان این دو ارزش خالص یا همان حقوق صاحب سهم می باشد.

اقلام حقوق صاحبان سهام در ترازنامه شامل چیست؟

• سرمایه
• افزایش یا کاهش سرمایه در جریان
• کسر سهام
• سهام خزانه
• اندوخته قانونی
• سایر اندوخته ها
• مازاد تجدید ارزیابی دارایی های غیر جاری
• سود و زیان انباشته

مراحل تهیه ترازنامه حسابداری به زبان ساده

برای تهیه ترازنامه حسابداری به صورت دستی کافی است به معادله ترازنامه توجه کنید. کاری که باید بکنید این است که دو ستون ایجاد کرده و عنوان دارایی‌ها و مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌ها را در آن دو ستون به تفکیک ثبت کنید. سپس جمع مقادیر هر ستون را در پایین هر ستون بنویسید. نکته اساسی در تهیه ترازنامه حسابداری توجه به مطابقت مقادیر دو ستون است. یعنی باید توازن میان مقادیر دارایی‌ها و بدهی‌ها برحسب معادله ترازنامه حفظ شود. نکات دیگری که در طراحی ترازنامه مالی باید در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:

• عنوان، تاریخ گزارش و نام واحد تجاری را در سربرگ ترازنامه بنویسید.
• واحد اندازه‌گیری وجوه نقدی و غیر نقدی را بر مبنای پول رایج کشور ثبت کنید.
• برای نوشتن دارایی‌ها باید ترتیب نقدن شدن آنها را ملاک قرار دهید.
• در سمت چپ ترازنامه بدهی‌ها و سرمایه‌ها و در سمت راست آن دارایی‌ها را درج کنید.
• بدهی‌های شرکت را برحسب ترتیب سررسید پرداخت درج کنید.
• همیشه و همیشه به توازن میان دارایی‌ها و مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت توجه کنید.
• برای ثبت دارایی‌ها باید قیمت تمام‌شدۀ آنها در زمان ثبت را در نظر بگیرید. سپس در موعد استهلاک دارایی، آن را از فهرست دارایی‌ها خارج کنید.

در صورت استفاده از یک نرم‌افزار حسابداری دیگر نیازی به محاسبه دستی ترازنامه حسابداری ندارید. بلکه کافی است مقادیر هر یک از اقلام ثبت‌شده را انتخاب کنید تا به‌صورت اتوماتیک محاسبه ترازنامه مالی انجام شود.

ترازنامه حسابداری

منظور از ترازنامه حسابداری چیست؟ این ترازنامه با چه هدفی تهیه می‌شود؟ کاربرد ترازنامه چیست؟ چرا ترازنامه اهمیت بسیار زیادی دارد؟ ما در این مقاله تمامی اطلاعات مربوط به ترازنامه را در اختیار شما قرار می‌دهیم که با مطالعه آن‌ها پاسخ تمامی این سؤالات را پیدا خواهید کرد.

معادل لاتین ترازنامه حسابداری Balance sheet است که انواع مختلفی دارد و بیانگر تمامی اطلاعات مالی یک سازمان در یک تاریخ معین است در حقیقت یک‌ صورت حساب از تمامی دارایی‌ها، بدهی‌ها و میزان سرمایه سازمان و یا شرکت است. اگر قصد آشنایی کامل با این ترازنامه را دارید حتماً با ما همراه باشید.

ترازنامه گواهی سلامت سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف از نظر اقتصادی هستند که برای افراد داخل سازمان و خارج آن تهیه می‌شود و بیانگر وضعیت اقتصادی سازمان است.

در حقیقت ترازنامه نشان می‌دهد که یک شرکت تا چه حد توانایی اقتصادی برای عمل به تعهدات خود دارد. همچنین برای بررسی وضعیت اقتصادی شرکت‌ها و میزان پیشرفت مالی آن‌ها ترازنامه‌های چند سال را با یکدیگر مقایسه می‌کنند تا عملکرد شرکت مشخص شود. در ادامه به تعریف تراز نامه و انواع مختلف آن اشاره می‌کنیم که شما با خواندن آن‌ها با مفهوم ترازنامه و کاربرد آن‌ها آشنا خواهید شد.

منظور از ترازنامه حسابداری چیست؟

در علم حسابداری یکی از قسمت‌هایی که اهمیت زیادی دارد تنظیم ترازنامه است. در سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف تمامی گزارش‌های مالی را که در مدت زمان مشخصی ثبت می‌کنند که این گزارش‌ها شامل تمامی دارایی‌های سازمان، بدهی‌ها و حقوق و مزایای تمامی سهامداران شرکت‌ها است از طریق این گزارشات می‌توان موقعیت مالی سازمان‌ها را از نظر اقتصادی بررسی کرد.

ترازنامه حسابداری از یک فرمول خاص یعنی فرمول اصلی حسابداری که عبارت است از: حاصل جمع بدهی و سرمایه صاحبان سهام، تبعیت می‌کند. از طریق این ترازنامه می‌توان از ساختمان مالی واحدهای اقتصادی گزارش تهیه کرد این گزارش‌ها کاربرد زیادی دارند که مهم‌ترین آن‌ها پی بردن به وضعیت مالی سازمان و تصمیم گیری درباره سرمایه گذاری آن‌ها است.

چرا ترازنامه اهمیت زیادی در علم حسابداری دارد؟

شاید برای کسانی که تازه با علم حسابداری آشنا شده اند این سؤال پیش بیاید که ترازنامه حسابداری چه اهمیتی دارد و چرا باید جایگاه ویژه ای داشته باشد؟

بهتر است بدانید این ترازنامه کاربرد بسیار زیادی دارد و وضعیت مالی سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف را به صورت یک گزارش کامل ارائه می‌دهد که این گزارشات کاربرد زیادی در مدیریت سازمان و یا شرکت از لحاظ اقتصادی و سرمایه‌ گذاری‌های مختلف دارد. برای آشنایی بیشتر با اهمیت ترازنامه به چند مورد از کابرد آن در ادامه اشاره کرده ایم.

افزایش بهره وری

اطلاعات و گزارش‌های موجود در ترازنامه نشان دهنده میزان دارایی و بدهی‌های و در حالت کلی تمامی مواردی که مربوط به قسمت مالی شرکت می‌شود، است.

این گزارشات کمک می‌کنند شما به راحتی به میزان سود و زیان شرکت دسترسی پیدا کنید و از طریق آن‌ها به فعالیت‌های شرکت جهت دهید برای مثال اگر شرکت در زیان باشد با استفاده از راه کارهایی آن را از زیان خارج کنید و یا در صورت داشتن سود با استفاده از برنامه‌هایی سود را چندین برابر کنید. این مورد می‌تواند یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین کاربرد ترازنامه حسابداری باشد که در مواقعی می‌تواند نجات دهنده سازمان و یا شرکت‌های مختلف باشد.

امکان تعیین نسبت بدهی به دارایی

یکی دیگر از مزیت‌هایی که ترازنامه دارد امکان بررسی نسبت بدهی به دارایی است. در این ترازنامه اطلاعاتی وجود دارد که می‌تواند به راحتی این نسبت را تعیین کند و از این طریق به فعالیت‌های شرکت جهت دهد. می‌توان از طریق نسبت بدهی به دارایی شرکت سطح ریسک مالی را تعیین کرد که این کار باعث می‌شود تمامی فعالیت‌های سازمان با هدفمندی و آگاهی بیشتر و تصمیم‌گیری‌ها در جهت بهبود کسب و کار انجام شوند.

بررسی میزان نقدینگی

در ترازنامه حسابداری تمامی بدهی‌ها و دارایی‌های سازمان با هم مقایسه می‌شوند این کار اطلاعات زیادی در اختیار افراد قرار می‌دهد همچنین کاربرد زیادی دارد.

زمانی که بدهی‌ها و دارایی‌ها با یکدیگر مقایسه می‌شوند میزان نقدینگی سازمان مشخص می‌شود، اطلاع از میزان نقدینگی باعث می‌شود صاحبان شرکت‌ها با آگاهی زیادی تصمیم بگیرند و به اهداف مالی که برای سازمان مشخص شده است سریع‌تر برسند. این فعالیت‌ها باعث می‌شود یک واحد اقتصادی عملکرد مناسبی داشته باشد در نتیجه در این شرکت‌ها اقداماتی انجام خواهد گرفت که باعث پیشرفت و رشد کسب و کار شود.

انواع ترازنامه حسابداری

ترازنامه در حالت کلی در دو حالت تهیه می‌شود که به شرح زیر است:

حالت گزارشی: این ترازنامه حالت گزارشی دارد و دقیقاً مثل یک گزارش تهیه می‌شود. تمامی اطلاعاتی که باعث در ترازنامه نوشته شود مانند بدهی‌ها، دارایی‌ها، حقوق صاحبان سهام در یک ستون و به ردیف پشت سر هم نوشته می‌شوند.

حالت حساب: ترازنامه به شکل حساب کاربرد زیادی دارد و بیشتر در سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالت کلی این ترازنامه به شکل حرف T نوشته می‌شود به این شکل که عنوان در بالای گزارش نوشته می‌شود و در زیر آن بدهی‌ها و دارایی‌ها در دو ستون مجزا به طور کامل نوشته می‌شود. بهتر است بدانید در ستون سمت چپ بدهی‌ها و در ستون سمت راست دارایی‌ها نوشته می‌شود. کاربرد این ترازنامه بیشتر از ترازنامه حالت گزارشی است زیرا اطلاعات به صورت دقیق و در دارایی‌ها در انواع ترازنامه بخش‌های جداگانه قرار می‌گیرند.

چه قسمت‌هایی در ترازنامه وجود دارد؟

همان طور که گفته شد در انواع ترازنامه حسابداری اطلاعاتی از قبیل دارایی‌ها و سرمایه، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود که هر کدام از آن‌ها بخش‌های مختلفی دارند و باید به طور دقیق وارد شوند. در ادامه به بررسی و شرح قسمت‌های مختلف اطلاعاتی که باید در ترازنامه حسابداری گزارش شوند می‌پردازیم.

بدهی‌ها

همان طور که از نام این قسمت پیداست مربوط به تمامی هزینه‌ها و مبالغی می‌شود که باید توسط واحد اقتصادی پرداخت شود. بدهی‌ها به نوع‌های مختلفی هستند که زمان پرداخت هر کدام متفاوت است. بدهی‌ها در حالت کلی به دو دسته بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیر جاری تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌هایی دارند و اطلاعات مربوط به هرکدام باید بخش مربوط به آن وارد شود.

بدهی‌های جاری: این نوع بدهی‌ها باید در مدت کمتر از یک سال پرداخت شوند به عبارتی کوتاه مدت می‌باشند. برای مثال می‌توان به حقوق کارکنان، قبوض مختلف مانند آب، تلفن و … اجاره ساختمان اشاره کرد.

بدهی‌های غیر جاری: این نوع بدهی‌ها برخلاف بدهی جاری بلند مدت است و حتماً نباید در کمتر از یک سال پرداخت شوند بلکه ممکن است مدت‌های طولانی این بدهی‌ها در سازمان بمانند. برخی از وام‌های دریافتی از بانک‌ها که بلند مدت هستند از این نوع بدهی‌ها می‌باشند.

حقوق صاحبان سهام

برای راه اندازی کسب و کارهای مختلف و شرکت‌ها به سرمایه گذارهایی نیاز دارید تا با هم شریک شوند تا شرکتی شروع به کار کند. زمانی که شرکت شروع به سود دهی کرد براساس سهم‌ها و سرمایه گذاری‌های افراد مقداری از سود به آن‌ها تعلق می‌گیرد. تمامی این حقوق‌ها و میزان هزینه‌هایی که برای سهام داران در نظر گرفته می‌شود در ترازنامه حسابداری ثبت و گزارش می‌شود.

دارایی‌ها

در علم حسابداری به هر فعالیت و موردی که توانایی تبدیل شدن به پول نقد را دارد دارایی می‌گویند. این دارایی‌ها نیز مانند بدهی‌ها در دو دسته دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیر جاری قرار می‌گیرند که براساس درصد نقدینگی از بالا به پایین در ترازنامه حسابداری قرار می‌گیرند. هر کدام از این دو نوع دارایی نیز به قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه به طور کامل به شرح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

دارایی‌های جاری

این نوع دارایی‌ها باید در مدت کمتر از یک سال به پول نقد تبدیل شوند. بهتر است بدانید در ترازنامه باید ابتدا دارایی‌های جاری ذکر شود. دارایی‌هایی که در ترازنامه حسابداری در قسمت دارایی‌های جاری قرار می‌گیرند عبارت اند از:

تمامی چک‌ها و وجه نقد که در صدر جدول قرار دارند زیرا بیشتر درصد نقدینگی را دارند.

تمامی اوراق بهادار شرکت که قابلیت نقد شوندگی دارند و می‌توان آن‌ها را کمتر از یک سال نقد کرد.

تمامی کالاهای موجود در سازمان از جمله موارد اولیه، محصولات تولیدی و … که قابل فروش هستند و در بازار توانایی تبدیل به پول نقد را دارند.

مواردی که قبل از موعد مقرر پرداخت شده اند که از جمله آن‌ها می‌توان به بیمه اشاره کرد.

دارایی‌های غیر جاری

این نوع دارایی‌ها در مدت زمان بیشتر از یک سال توانایی تبدیل به پول نقد را دارند. برای تبدیل شدن این دارایی‌ها به وجه نقد افراد به زمان زیادی نیاز دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برخی از دارایی‌های ثابت که برای فروش آن‌ها باید زمان و مراحل زیادی طی شوند مانند ساختمان شرکت، تجهیز آلات و برخی امکانات آن و …

برخی از اوراق بهادار که به صورت بلند مدت هستند و برای سوددهی و فروش آن‌ها باید بیشتر از یک سال زمان بگذرد.

برخی از دارایی‌هایی که وجود خارجی ندارند و نامشهود هستند مانند حق امتیاز.

کلام آخر

ترازنامه حسابداری یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین موارد در حسابداری است که به وسیله آن صاحبان شرکت‌ها می‌توانند با آگاهی و اطلاعات زیاد به کسب و کار خود جهت دهند تا سریع‌تر به سود دهی برسند و یا شرکت را از نابودی نجات دهند. ما در این قسمت به طور کامل به شرح این ترازنامه پرداختیم امیدواریم با مطالعه آن اطلاعات زیادی در این باره کسب کرده باشید.

ترازنامه حسابداری (بیلان) چیست؟

به عنوان حسابدار و حسابرس، از شما خواسته می‌شود تا گزارشات مالی مختلف را تهیه و تنظیم کنید. گزارش ترازنامه یا بیلان مالی، یک صورت اساسی در حسابداری است که وضعیت مالی شرکت را در یک جدول جامع نشان می‌دهد. تنظیم ترازنامه باید در دوره‌های مختلف مالی و بازه‌های کوتاه و بلند انجام شود. برای آشنایی بیشتر با این مبحث حسابداری، ادامه مطلب امروز بلاگ موسسه پکت را بخوانید.

ترازنامه حسابداری یا بیلان

ترازنامه حسابداری یا بیلان

ترازنامه یا Balance Sheet، یکی از صورت‌های اساسی حسابداری است که وضعیت مالی شرکت را نشان می‌دهد. ترازنامه یا بیلان مالی، مشخص می‌کند که صورت دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌های منقول و غیرمنقول یک واحد اقتصادی در زمان تهیه ترازنامه، به چه شکل است. هدف از تهیه ترازنامه این است که وضعیت مالی شرکت در یک صفحه و تصویر به طور کامل و مشخص بیان شود. با اینکه عموماً تهیه بیلان مالی به حسابرسان سپرده می‌شود اما این کار وابستگی زیادی به واحد حسابداری مالی دارد. در ایجاد ترازنامه مالی، تمام صورتحساب‌ها و اطلاعات مالی و حسابداری باید بررسی شود. بنابراین تهیه بیلان، از ورود اطلاعات توسط حسابدار مالی شروع می‌شود.

بیشتر بخوانید:

معادله ترازنامه حسابداری چیست؟

ترازنامه بر اساس معادله حسابداری کار می‌کند و باید طبق همین معادله هم تهیه شود. همانطور که از نام ترازنامه مشخص است، بیلان به معنی پیدا کردن تراز بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت است. اگر وضعیت اقتصادی شرکت را دو کفه ترازو در نظر بگیریم، یک کفه آن بدهی‌ها و کفه دیگر دارایی‌های شرکت است. زمانی که این دو کفه در تراز و مساوات باشند، شرکت می‌تواند به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد. زمانی که کفه ترازو به سمت بدهی و عقب‌ماندگی‌های مالی سنگینی کند، شرکت با خطر ورشکستگی و تعطیلی روبرو خواهد شد. به صورت کلی، معادله ترازنامه حسابداری بیانگر مفهوم زیر است:

دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام خرد و کلان)

با این حساب، به راحتی می‌توان از ترازنامه متوجه شد که شرکت چقدر دارایی (املاک، تجهیزات، ماشین آلات، خط تولید، محصولات و خدمات در انبار و…) دارد؛ چقدر بدهی، وام و تسهیلات دارد و چه مقدار سرمایه از طریق سهامداران دارد (که این سرمایه هم جزو بدهی‌ها و تعهد شرکت به صاحبان سرمایه است). آن چیزی که از ترازنامه شرکت باید متوجه شویم، بالانس موجود در حساب‌های شرکت است.

در همین رابطه بخوانید: چگونه انبارگردانی کنیم؟

اجزای ترازنامه چیست؟

هنگام نوشتن ترازنامه باید اجزای آن هم رعایت شود. جزییاتی که با عنوان اجزای ترازنامه حسابداری در هنگام نوشتن آن درون صورت قرار می‌گیرد، اصول و چارچوب آن را مشخص می‌کند. فرقی بین ترازنامه حسابداری دولتی و غیردولتی نیست و تنها معیار، استانداردی است که بین همه حسابداران و حسابرسان باید رعایت شود. اجزای ترازنامه شامل موارد زیر است:

1 – عنوان ترازنامه حسابداری

نام واحد اقتصادی، نام گزارش و صورت مالی و تاریخ تهیه گزارش صورت ترازنامه باید در ابتدای گزارش ذکر شود.

2 – واحد اندازه گیری ترازنامه در حسابداری

منظور از واحد اندازه گیری ترازنامه حسابداری، واحد پولی است که مبالغ بر اساس آن نوشته می‌شود. تا زمانی که واحد پول رسمی کشور ریال است، باید مبالغ و اعداد بر اساس ریال درون گزارش

بیشتر بخوانید:

ترتیب اقلام ترازنامه دارایی‌ها در انواع ترازنامه چیست؟

حالا که می‌دانید ترازنامه چیست، باید درباره اقلام بیلان هم بدانید. ترتیب اقلام ترازنامه حسابداری، اهمیت زیادی دارد. اینطور نیست که هر برگه و سندی را بتوان به عنوان ترازنامه قبول کرد. اصل ترازنامه بر معادله حسابداری استوار است و در شکل و ظاهر هم باید این معادله و توازن رعایت شود. برای همین منظور، اقلام تشکیل دهنده ترازنامه، شامل دو ستون دارایی و بدهی می‌شود. دارایی‌ها در ترازنامه به عنوان ستون اول و بدهی‌ها به عنوان ستون دوم در نظر گرفته می‌شود.

1 – ستون دارایی‌ها در ترازنامه

در ستون اول ترازنامه، باید دارایی شرکت نوشته شود. ترتیب نوشتن دارایی‌ها هم مهم است. حسابرس و حسابدار، باید قدرت نقد شوندگی دارایی را در ترتیب نوشتن آن در ستون دارایی رعایت کنند. دقت کنید که میزان و ارزش نقد دارایی مهم نیست و تنها قدرت نقد شوندگی اهمیت دارد. اولین دارایی ها، آن‌هایی هستند که سریع‌تر و راحت‌تر نقد می‌شوند. اصل کاهش نقدینگی، بیانگر کاری است که انجام می‌دهید. دارایی‌های ابتدای لیست، ثبات کمتری دارند و سریع نقد می‌شوند. اما فروش دارایی‌های انتهای لیست، سخت‌تر و دشوارتر است. باید به این نکته توجه کنید که خود دارایی هم می‌تواند به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم شود:

• دارایی‌های جاری: پول و وجه نقد - سهام و اوراق بهادار - موجودی کالاهای شرکت - فروش پیش پرداخت - نقدینگی موجود در حساب‌ها و…
• دارایی‌های غیرجاری: دارایی‌های ثابت - دارایی‌های نامشهود و غیرآشکار - سرمایه گذاری‌های بلند مدت در حساب‌ها و شرکت‌های دیگر

بیشتر بخوانید:

2 – ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها در ترازنامه حسابداری

در ستون دوم ترازنامه، بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت نوشته می‌شود. خود این ستون می‌تواند به دو بخش جداگانه تقسیم شود. در بخش اول، بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرد. این بدهی‌ها شامل دیون و تعهداتی است که شرکت ملزم به پرداخت آن در موعد مقرر است. بدهی‌های شرکت می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و شامل پرداخت‌های متفاوت شود. از اجاره بهای ملک، حقوق و دستمزد کارگران و طلب طلبکاران گرفته تا وام و تسهیلات دریافتی از بانک و دیگر تامین کنندگان مالی در این دسته قرار می‌گیرد. نحوه نوشتن بدهی‌ها در ترازنامه بر اساس ترتیب سررسید پرداخت آن‌ها است. به طور کلی بدهی‌ها هم به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• بدهی‌های جاری: قسط وام بانکی – سود قابل پرداخت به سهامداران – اجاره املاک - مالیات جاری - حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان
• بدهی‌های غیرجاری: بدهی‌های بلند مدت – بدهی‌های مالیاتی و…

ستون های صورت ترازنامه

در بخش بعدی از بدهی‌ها، سرمایه‌های شرکت نوشته می‌شود. سرمایه، پولی است که به صاحبان سهام شرکت تعلق دارد. تفاوتی بین سهامدار خرد و کلان در این بخش وجود ندارد و ملاک، میزان سرمایه هر سهامدار است. هر سهامدار می‌تواند متناسب با سهام و سرمایه خود، به عنوان بدهی شناخته شود. به دلیل اینکه حق بستانکار بر حق صاحبان سهام تقدم دارد، باید اول بدهی‌های شرکت نوشته شود و پس از آن، دارایی خالص بین سهامداران تقسیم شود.

بیشتر بخوانید:

چگونه باید ترازنامه حسابداری درست تهیه کنیم؟

تهیه ترازنامه، به عهده حسابداران و حسابرسان گذاشته می‌شود. با اینکه عموماً حسابرسان، کار تهیه را بر عهده دارند و به بررسی اطلاعات مالی شرکت می‌پردازند، اما بدون کمک حسابداران و در اختیار گذاشتن اسناد و مدارک حسابداری، این کار ممکن نیست. در بخشی از دوره آموزش حسابداری مالی، نحوه نوشتن ترازنامه و بیلان مالی بحث می‌شود. در دوره‌های آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره که شامل تهیه ترازنامه حسابداری باشد، این کار را به طور عملی یاد خواهید گرفت. آموزش تهیه ترازنامه عملی، به شما کمک خواهد کرد تا مهارت و توانایی لازم را برای کار در واحد مالی پیدا کنید.